VUSTA đề xuất nhiều nội dung quan trọng trong Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi)

Phát biểu khai mạc hội thảo, PGS.TS Phạm Ngọc Linh - Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam nhấn mạnh rằng, việc sửa đổi, bổ sung Luật Báo chí 2016 là cần thiết, nhằm tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho báo chí hoạt động và phát triển. Việc sửa luật không chỉ giúp khắc phục những bất cập, mà còn bổ sung quy định để kịp thời điều chỉnh các vấn đề mới phát sinh trong thực tiễn.

Theo PGS.TS Phạm Ngọc Linh, hiện hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam có 70 cơ quan báo chí, giữ vai trò quan trọng trong việc phổ biến tri thức khoa học, công bố kết quả nghiên cứu và kết nối giới khoa học với thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội. Việc lấy ý kiến từ các cơ quan báo chí trong hệ thống là minh chứng cho tinh thần trách nhiệm trong quá trình xây dựng chính sách, pháp luật, đồng thời thể hiện tiếng nói và đóng góp thiết thực trong việc xây dựng nền báo chí chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại.

Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) so với Luật năm 2016 có nhiều điểm mới đáng chú ý như: Làm rõ vai trò của cơ quan quản lý nhà nước về báo chí; Bổ sung quy định nâng cao trách nhiệm của cơ quan chủ quản; Phân biệt rõ giữa báo và tạp chí; Quy định cụ thể hơn về điều kiện cấp thẻ nhà báo.

TS. Lê Công Lương - Phó Tổng Thư ký kiêm Trưởng ban Khoa học và Hợp tác quốc tế (VUSTA) đánh giá rằng, Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) đã cho thấy sự tiếp thu và cập nhật các xu hướng mới của hoạt động báo chí, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số, sự phát triển của mạng xã hội và báo chí đa phương tiện.

Tuy nhiên, theo TS. Lê Công Lương, một số khái niệm trong dự thảo vẫn còn chồng lấn, chưa rõ ràng – điển hình như giữa "sản phẩm báo chí" và "sản phẩm thông tin có tính chất báo chí". Điều này có thể bị lợi dụng để lách quy định về cấp phép, do đó cần được làm rõ. Đồng thời, cần bổ sung quy định nhằm bảo vệ quyền lợi của nhà báo, nhất là trong môi trường số, khi họ có thể bị đe dọa hoặc tấn công.

Để định hướng phát triển các tạp chí khoa học, TS. Lê Công Lương đề xuất cần phân biệt rõ giữa: Tạp chí khoa học - nơi công bố nghiên cứu, phản biện học thuật và tạp chí chuyên ngành - phổ biến kiến thức, thông tin chuyên môn.

Hai loại hình này có đối tượng phục vụ, tiêu chí nội dung và phương thức vận hành khác nhau, do đó cần có quy định riêng về cấp phép, tiêu chuẩn nội dung và đội ngũ.

Bên cạnh đó, ông Lương kiến nghị Luật cần có cơ chế hỗ trợ chuyển đổi số cho tạp chí khoa học, bao gồm: Tích hợp nội dung chuyển đổi số vào chiến lược phát triển báo chí quốc gia; Cấp mã định danh số quốc gia cho từng tạp chí (tương tự mã ISBN trong xuất bản); Hỗ trợ hạ tầng công nghệ, phần mềm quản lý biên tập và xuất bản điện tử.

Nhà báo Đặng Đình Chấn - Phó Tổng Biên tập Tạp chí Việt Nam hội nhập cho rằng, Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) đã làm rõ sự cấp thiết của việc sửa đổi Luật Báo chí 2016 để phù hợp với thực tiễn phát triển hiện nay.

Tuy nhiên, ông Chấn đề xuất cần đổi mới tư duy truyền thông khoa học, tạo ra một không gian phát triển thực chất cho báo chí khoa học, phù hợp với tinh thần của Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Ông Chấn cũng nhấn mạnh rằng, trong Dự thảo Luật, cần phân loại rõ ràng giữa tạp chí khoa học đặc thù và tạp chí khoa học ứng dụng, những tạp chí có vai trò trong việc lan tỏa tri thức và truyền thông khoa học. Điều này sẽ giúp cơ quan quản lý có căn cứ để quyết định việc cấp thẻ nhà báo cho các tạp chí này, từ đó xây dựng một khung pháp lý phù hợp với xu thế phát triển hiện nay.

Về vấn đề cấp thẻ nhà báo, ông Đặng Đình Chấn cho rằng, các nhà báo làm việc tại tạp chí khoa học vẫn thực hiện công việc thu thập, xử lý thông tin và truyền tải tri thức đến công chúng. Nếu không cấp thẻ nhà báo, họ sẽ gặp khó khăn trong quá trình tác nghiệp. Vì vậy, cần phân loại rõ các tạp chí khoa học để các cơ quan quản lý có thể giám sát và quản lý hiệu quả hơn. Thay vì loại bỏ quyền cấp thẻ, ông đề xuất chỉ nên giới hạn phạm vi tác nghiệp của họ sao cho phù hợp với chức năng của từng loại tạp chí.

Nhà báo Trần Trọng An - Phó Tổng Biên tập Tạp chí điện tử Gia Đình cũng cho rằng, Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) là văn bản quan trọng, cần thiết để cập nhật và hoàn thiện khung pháp lý cho hoạt động báo chí trong bối cảnh phát triển công nghệ số và hội nhập quốc tế. Tuy nhiên, để luật có hiệu lực thực tiễn cao, ông đề xuất cần bổ sung các quy định chi tiết, minh bạch và cơ chế bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan./.