Khuyến khích khu vực tư nhân tham gia đầu tư vào lĩnh vực năng lượng của Việt Nam

Chiến lược của Việt Nam trong việc phát triển lĩnh vực năng lượng

Phát biểu tại Hội thảo "Khuyến khích khu vực tư nhân tham gia đầu tư vào lĩnh vực năng lượng của Việt Nam" diễn ra chiều ngày 18/2, ông Lê Tuấn Anh - Vụ trưởng Vụ Kinh tế công nghiệp, dịch vụ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, Việt Nam đang đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế đầy tham vọng với mức tăng trưởng 2 con số, do đó yêu cầu về tăng trưởng năng lượng là bắt buộc để đạt được tham vọng tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, để phát triển năng lượng, Việt Nam cần tạo thuận lợi cho khu vực kinh tế tư nhân tham gia vào lĩnh vực này.

Trên thực tế, vào tháng 2/2020, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 55-NQ/TƯ về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Nghị quyết nêu rõ: Phát triển năng lượng quốc gia phải phù hợp với thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xu thế hội nhập quốc tế; nhanh chóng xây dựng thị trường năng lượng đồng bộ, cạnh tranh, minh bạch, đa dạng hoá hình thức sở hữu và phương thức kinh doanh; áp dụng giá thị trường đối với mọi loại hình năng lượng. Khuyến khích và tạo mọi điều kiện thuận lợi để các thành phần kinh tế, đặc biệt là kinh tế tư nhân tham gia phát triển năng lượng; kiên quyết loại bỏ mọi biểu hiện bao cấp, độc quyền, cạnh tranh không bình đẳng, thiếu minh bạch trong ngành năng lượng.

Dự án "Khuyến khích khu vực tư nhân tham gia đầu tư vào lĩnh vực năng lượng của Việt Nam" hỗ trợ Bộ Kế hoạch và Đầu tư trong việc thực hiện nhiệm vụ được nêu thuộc Kế hoạch hành động về tăng trưởng xanh quốc gia giai đoạn 2021-2030, cũng như phù hợp với các mục tiêu của Việt Nam đặt ra trong Quy hoạch điện VIII và Nghị quyết số 55-NQ/TW.

Với mục tiêu tạo ra môi trường đầu tư thuận lợi nhằm thu hút sự tham gia của khu vực tư nhân vào đầu tư và phát triển các dự án năng lượng, chương trình sẽ nghiên cứu các thông lệ tốt của quốc tế trong việc huy động vốn tư nhân, đánh giá cấu trúc và công cụ hiện tại của Việt Nam và đưa ra các khuyến nghị phù hợp, các công cụ, phương pháp thu hút vốn hiệu quả.

Bên cạnh đó, chương trình sẽ xây dựng lộ trình thực hiện toàn diện cho các khuyến nghị này và tạo điều kiện cho các cuộc đối thoại giữa các bên liên quan để tăng cường sự tham gia của khu vực tư nhân vào quá trình chuyển đổi năng lượng.

Đẩy mạnh mở rộng cánh cửa cho các doanh nghiệp tư nhân

Theo TS. Nguyễn Ngọc Thuỷ, Điều phối viên Quốc gia ETP/UNOPS, việc mở rộng cánh cửa cho các doanh nghiệp tư nhân tham gia vào lĩnh vực năng lượng không chỉ giúp nâng cao hiệu quả sản xuất, đảm bảo tính bền vững mà còn củng cố an ninh năng lượng quốc gia, đồng thời phát triển nền kinh tế nước nhà.

Cơ sở pháp lý cho sự tham gia của lĩnh vực tư nhân vào lĩnh vực năng lượng đã được quy định rõ ràng trong các văn bản pháp luật của nhà nước. Theo TS. Nguyễn Ngọc Thuỷ, bên cạnh Nghị quyết số 55-NQ/TW, các văn bản pháp luật khác như Luật Điện lực, Luật Đầu tư… và các văn bản hướng dẫn khác cũng đã đề cập đến vấn đề khu vực tư nhân tham gia vào phát triển năng lượng.

Ông Philip Timothy Rose - Giám đốc ETP đánh giá cao sự quan tâm của Việt Nam trong lĩnh vực đầu tư năng lượng. Theo ông, việc thúc đẩy khu vực tư nhân tham gia vào phát triển năng lượng là cần thiết, nhất là trong bối cảnh giai đoạn 2021-2030, tổng vốn đầu tư cho phát triển điện năng tại Việt Nam dự kiến lên tới trên 134 tỷ USD.

Tham luận về thực hiện các dự án PPP tại Việt Nam và hiệu quả đầu tư các dự án năng lượng, bà Vũ Quỳnh lê, Phó Cục trưởng Cục quản lý đấu thầu – Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhấn mạnh vai trò và sự cần thiết của khu vực tư nhân khi tham gia các dự án năng lượng; đồng thời cho rằng khu vực tư nhân cần phát triển mạnh các dự án năng lượng tái tạo.

Cũng theo các chuyên gia, khu vực tư nhân đầu tư vào năng lượng đối mặt với nhiều rủi ro, vì nhu cầu vốn lớn, khả năng thu hồi vốn chậm, trong khi đó khu vực doanh nghiệp tư nhân Việt Nam lại đa số là doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa, thậm chí siêu nhỏ, nên khả năng để tiếp cận nguồn vốn là vô cùng khó khăn.

Thu hút đầu tư tư nhân vào lĩnh vực điện là rất quan trọng

TS. Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho rằng, nếu tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) lên 1% thì điện phải tăng trưởng 2%. Do đó, việc thu hút đầu tư tư nhân vào lĩnh vực điện là rất quan trọng.

Tuy nhiên, có một số cản trở phải tìm cách xử lý, trong đó cản trở đầu tiên là thiếu cơ chế giá điện cạnh tranh và minh bạch. Cơ chế mua bán điện thiếu hấp dẫn khi vai trò độc quyền của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) là rất lớn. Việc đầu tư điện nói chung, điện mặt trời hay điện gió cần nguồn vốn lớn trong khi tiếp cận vốn trong nước khó, lãi suất cao và tiếp cận vốn nước ngoài cần sự bảo lãnh của Chính phủ. Hệ thống truyền tải điện chưa theo kịp sự phát triển. Ngoài ra, rủi ro pháp lý về chính sách còn là một thực tế bên cạnh thủ tục hành chính phức tạp; sức ép từ các cam kết quốc tế về môi trường…

Theo TS. Lê Xuân Nghĩa - thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách tài chính tiền tệ quốc gia kiến nghị, Chính phủ cần có các giải pháp khuyến khích tất cả các doanh nghiệp sử dụng năng lượng có hiệu suất, tiết kiệm nhất chứ không hẳn chỉ đầu tư vào điện gió, điện mặt trời. Các chính sách nên khuyến khích nhà đầu tư tư nhân đầu tư vào tất cả các loại hình điện như điện gió, điện mặt trời, điện hạt nhân, điện khí...

Hội thảo là cơ hội để đội ngũ tư vấn trình bày phương pháp tiếp cận đối với dự án hỗ trợ kỹ thuật và thu thập ý kiến phản hồi, đánh giá từ các bên liên quan./.