Kỳ vọng có khung pháp lý phù hợp để quản lý tài sản ảo

Bài toán khó về khung pháp lý cho tài sản ảo

Tại toạ đàm khoa học nhằm góp ý xây dựng hoàn thiện khung pháp lý cho VA-VASP diễn ra ngày 24/4/2024 do Hiệp hội Blockchain Việt Nam tổ chức, nhiều chuyên gia đề nghị cần nhanh chóng có khung pháp lý để quản lý lĩnh vực này.

Theo khảo sát tại 60 quốc gia thì tính tới cuối năm 2023, có tới 32 quốc gia đã hợp pháp tài sản mã hoá. Cuộc khảo sát được tiến hành theo 4 tiêu chuẩn: Thuế, chống rửa tiền/tài trợ khủng bố, bảo vệ người dùng và tiêu chuẩn VASP của Hội đồng Đại Tây Dương (Atlantic Council). Đáng chú ý, 10 quốc gia trong nhóm G20 đều đã ban hành quy định quản lý VA và VASP.

Tại Mỹ, khung pháp lý quản lý VA-VASP đã được ban hành ở đầy đủ ở cả 4 tiêu chuẩn nêu trên. Còn tại thị trường tiền mã hoá bị cấm toàn diện như Trung Quốc, thì Hồng Kông lại đang có khung pháp lý kiểm soát VA và VASP theo hướng bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Ngoài ra, Trung Quốc cũng có mạng blockchain quốc gia BSN với tham vọng cạnh tranh toàn cầu với các mạng chuỗi khối công khai.

Tại Việt Nam, hiện nay có tới 18 văn bản liên quan đến VA-VASP được ban hành. Trong đó, đáng chú ý nhất là Quyết định số 194 của Thủ tướng liên quan đến thực hiện cam kết của Việt Nam về phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt nhằm đưa Việt Nam thoát khỏi "danh sách xám" của Lực lượng đặc nhiệm tài chính toàn cầu (FATF).

Trong đó, hành động 6 nhấn mạnh việc hoàn thiện khung pháp lý để cấm hoặc quản lý VA-VASP trước thời điểm tháng 5/2025); còn hành động 7 và hành động 8, yêu cầu phổ biến chính sách ở khu vực tư nhân.

Ông Phan Đức Trung - Phó chủ tịch Thường trực Hiệp hội Blockchain Việt Nam (VBA) cho rằng việc ban hành một chính sách hoàn chỉnh cho VA-VASP phù hợp tại thời điểm này là một bài toán khó, vì sẽ cần đến sự phối hợp của nhiều lĩnh vực. Hiện nay kế hoạch hành động theo Quyết định 194 đang ưu tiên phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bổ và VASP, còn 2 tiêu chuẩn thuế tài sản mã hoá và bảo vệ người dùng hiện chưa nhận được sự quan tâm thích đáng.

Ông Phan Đức Trung cũng tiết lộ, có 85% freelancer tại Việt Nam có sở hữu tài sản ảo và chấp nhận thanh toán thù lao bằng tài sản ảo.

Ông Đỗ Việt Cường - Chánh thanh tra Giám sát Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chi nhánh Thừa Thiên - Huế bày tỏ, có rất nhiều lao động từ xa được trả bằng tài sản ảo. Theo đó, người lao động của Việt Nam phải tìm cách chuyển hoá tài sản ảo.

“Việc thanh toán đó không thông qua kênh thanh toán truyền thống. Nếu chúng ta không nghiên cứu một cách cẩn thận để quản lý nó thì một bộ phận người lao động không được bảo vệ, một bộ phận khác lợi dụng để đánh cắp tài sản, thậm chí còn ảnh hưởng tới an ninh quốc gia”, ông Cường nêu.

Còn một năm để chuẩn bị khung pháp lý quản lý VA-VASP

Theo ông Đỗ Việt Cường, khi một quốc gia nằm trong danh sách xám của FATF sẽ bị ảnh hưởng rất nhiều về các vấn đề tài chính, tiền tệ. Thậm chí, còn gây khó khăn trong hợp tác kinh tế quốc tế cũng như thu hút đầu tư nước ngoài, tiếp cận nguồn vốn của các tổ chức tài chính quốc tế lớn khó khăn hơn; các tổ chức tài chính quốc tế sẽ tăng cường kiểm tra, giám sát các giao dịch của Việt Nam.

Ông Cường cho biết, một thống kê của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cho thấy, quốc gia thuộc danh sách xám có nguy cơ thiệt hại khoảng 7,6% GDP...

Theo ông Cường, thời gian quan, sự quan tâm với lĩnh vực này ngày càng được quan tâm, mức độ cũng tăng dần lên từ phòng chống rửa tiền sang chống tài trợ khủng bố, phổ biến vũ khí hàng loạt…

“Khi có tài sản ảo thì sẽ có các đơn vị cung cấp dịch vụ này. Chúng ta chưa bắt kịp để xây dựng hành lang pháp lý đối với lĩnh vực này cho tiệm cận với quốc tế. Ở các quốc gia có trình độ tốt hơn trong quản lý họ đã chủ động, nghiên cứu, kịp thời điều chỉnh mối quan hệ xã hội, quan hệ tài sản mới”, ông Cường nói.

Tuy vậy, ông Cường cũng cho rằng, mặc dù trong thời gian rất ngắn, Chính phủ cũng như các bộ, ngành liên quan đã có những nghiên cứu, phối hợp để triển khai và công tác xây dựng hành lang pháp lý, liên quan đến quyền lợi con người, an ninh quốc gia đều phải được xem xét cẩn trọng.

Luật sư Trần Quốc Bảo, hãng luật Pantheon cho rằng, chỉ còn một năm để chuẩn bị cho sự ra đời của khung pháp lý quản lý VA-VASP.

“Chúng tôi rất kỳ vọng Chính phủ sẽ ban hành quy định phù hợp thông lệ quốc tế, quản lý VA-VASP một cách chặt chẽ để có thể tối ưu nguồn thu thuế, đồng thời bảo vệ người dùng cũng như phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố”, ông Bảo nói.

Theo luật sư này, nếu Việt Nam cấm VA-VASP sẽ bỏ lỡ một thế hệ nhà đầu tư mới đang rất quan tâm tới thị trường Việt Nam - nơi có 20% dân số sở hữu tài sản mã hoá.

Dưới góc độ một VASP, ông Lê Hoài Nam - nhà sáng lập Hold Station cho hay, doanh nghiệp có kế hoạch thực thi các quy định pháp lý có thể sẽ được ban hành để đảm bảo việc tuân thủ pháp luật cũng như hoạt động minh bạch tại Việt Nam. Theo đó, việc tuân thủ nghiêm túc các nguyên tắc đóng thuế, nhất là thuế thu nhập cá nhân có thể là bước đầu tiên của các VASP./.