Lãi suy giảm trên cổ phiếu và đánh giá EPS của doanh nghiệp

Lãi suy giảm trên cổ phiếu là gì?

Lãi suy giảm trên cổ phiếu (Diluted EPS) hay còn gọi là EPS pha loãng, là công cụ đánh giá chất lượng EPS (lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu) của doanh nghiệp khi tất cả chứng khoán chuyển đổi được chuyển thành cổ phiếu phổ thông. Chứng khoán chuyển đổi như trái phiếu chuyển đổi và trái khoán (trái phiếu có lãi suất cố định). Khi tất cả chứng khoán chuyển đổi được chuyển đổi thành cổ phiếu phổ thông, lượng cổ phiếu sẽ tăng lên và lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu (EPS) giảm.

Cách tính lãi suy giảm trên cổ phiếu

Công thức tính: Lãi suy giảm trên cổ phiếu = (Lợi nhuận ròng – Cổ tức ưu tiên) / Số lượng cổ phiếu lưu hành + Số chứng khoán chuyển đổi thành cổ phiếu phổ thông

Trong đó:

• Lợi nhuận ròng: là lợi nhuận sau thuế được ghi nhận trên BCTC của doanh nghiệp
• Cổ tức ưu tiên: là khoản lợi nhuận ưu tiên chi trả cho cổ đông nắm cổ phiếu ưu đãi
• Số cổ phiếu lưu hành: là lượng cổ phiếu lưu hành trong kỳ của doanh nghiệp 

EPS pha loãng sẽ thấp hơn EPS cơ bản vì khi số lượng cổ phiếu phổ thông tăng lên. EPS cơ bản là lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu khi chưa tính đến chứng khoán chuyển đổi.

Ví dụ thực tế: Công ty A có 100 triệu cổ phiếu phổ thông và có 20 triệu chứng khoán chuyển đổi nếu thành cổ phiếu phổ thông. Lợi nhuận năm 2022 là 1000 tỷ và EPS khi chưa chuyển đổi là 10.000 đồng/cp. 

Khi đã chuyển đổi 5 triệu chứng khoán chuyển đổi kia, số cổ phiếu lưu hành là 105 triệu. Khi đó EPS chỉ còn 9.524 đồng/cp.

EPS cơ bản = 1000 tỷ / 100 triệu = 10.000 đồng/cp

EPS pha loãng = 1000 tỷ / 105 triệu = 9.524 đồng/cp

Những ảnh hưởng của lãi suy giảm trên cổ phiếu đến thị trường

EPS là chỉ số được nhà đầu tư quan tâm nhiều nhất khi mua cổ phiếu. EPS đại diện lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu mà họ nắm giữ. Vì vậy, trước khi mua cổ phiếu việc phân tích kỹ càng EPS được nhà đầu tư ưu tiên. 

Một công ty có số lượng chứng khoán chuyển đổi nhiều thì nhà đầu tư càng phải phân tích rõ. Chứng khoán chuyển đổi có thể là quyền chọn mua cổ phiếu, trái phiếu chuyển đổi, cổ phiếu ưu đãi. Những loại chứng khoán trên được gọi là chứng khoán chuyển đổi. 

Khi tất cả chứng khoán chuyển đổi được chuyển thành cổ phiếu phổ thông, EPS sẽ giảm vì số lượng cổ phiếu lưu hành tăng. 

Khi trường hợp này xảy ra, nhà đầu tư sẽ trở nên “e dè” với cổ phiếu của doanh nghiệp. Bởi vì lợi nhuận mà họ nhận được thấp hơn khi trước. Khi có nhiều doanh nghiệp xuất hiện trường hợp như trên, thị trường sẽ gặp rủi ro bán tháo.

Tuy nhiên, đây là trường hợp rất khó xảy ra. Lãnh đạo doanh nghiệp sẽ lường trước được hậu quả và sẽ tìm mọi cách hạn chế việc chuyển đổi này. Trường hợp xảy ra ở một doanh nghiệp đã rất khó, vậy nên nhiều doanh nghiệp cùng lúc xảy ra dẫn đến nguy hiểm cho thị trường là xác suất rất thấp./.