Trong 1 năm, vốn hóa Nvidia từ 300 tỷ USD tăng lên 2,3 nghìn tỷ USD nhờ “cơn sốt” AI: Liệu bong bóng AI có “nổ tung”?

Trong thời gian gần đây, hiếm có một ngày nào trôi qua mà không có những tin tức về trí tuệ nhân tạo (AI) vừa giúp cho một công ty nào đó chứng kiến được giá trị thị trường tăng vọt. Một ví dụ gần nhất là hồi đầu tháng này, giá cổ phiếu của Dell đã tăng hơn 30% trong một ngày vì kỳ vọng rằng công nghệ này sẽ có thể thúc đẩy được doanh số bán hàng.

Sau thời gian vài ngày, Together AI - đây là một công ty khởi nghiệp về điện toán đám mây đã huy động được nguồn vốn mới với mức định giá là 1,3 tỷ USD, tăng từ con số 500 triệu USD vào hồi tháng 11. Điều đáng nói ở đây, một trong những nhà đầu tư vào Together AI là Nvidia - nhà sản xuất chip AI đang có sự thăng hạng chóng mặt.

Được biết, trước khi ra mắt ChatGPT, một AI sáng tạo đáp ứng được các truy vấn theo những cách giống con người một cách kỳ lạ. Vào tháng 11/2022, vốn hóa thị trường của công ty là khoảng 300 tỷ USD, chỉ tương đương với Home Depot - đây là một chuỗi cải thiện nhà ở. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, vốn hóa của Nvidia đang ở mức 2,3 nghìn tỷ USD, chỉ kém 300 tỷ USD so với Apple. 

Mặc dù vậy, rõ ràng những thông tin choáng ngợp về AI liên tục xuất hiện khiến khó có thể biết được doanh nghiệp nào là người chiến thắng thực sự ở trong thời kỳ bùng nổ AI và doanh nghiệp nào sẽ chiến thắng về lâu dài. Để giúp trả lời cho câu hỏi này, The Economist đã xem xét giá trị đã tích lũy từ đầu cho đến hiện nay và điều này cũng thực sự phù hợp với doanh số bán sản phẩm cũng như dịch vụ dự kiến.

Vào ngày 18/3, có nhiều công ty đã đến San Jose để tham dự vào buổi họp mặt kéo dài thời gian 4 ngày do Nvidia tổ chức nhằm mục đích giới thiệu những cải tiến AI mới nhất. Và buổi họp mặt này cũng sẽ làm nổi bật sự cạnh tranh khốc liệt giữa các công ty ở trong ngành.

Theo phân tích của The Economist khi kiểm tra 4 trong số các cấp AI khác nhau và những công ty còn tồn tại những hạn chế như: Các ứng dụng hỗ trợ AI được bán cho các doanh nghiệp bên ngoài nhóm; Bản thân của các mô hình AI chẳng hạn như GPT-4, bộ não đằng sau ChatGPT cùng các kho lưu trữ của chúng; Các nền tảng điện toán đám mây lưu trữ của nhiều mô hình này cùng một số ứng dụng (như Amazon Web Services, Microsoft Azure, Google Cloud Platform); phần cứng - chẳng hạn như chất bán dẫn (được sản xuất bởi các công ty như AMD, Intel và Nvidia sản xuất), máy chủ (Dell) cùng các thiết bị mạng (Arista) đồng thời chịu trách nhiệm về tốc độ tính toán của điện toán đám mây.

Dĩ nhiên thì những đột phá về công nghệ cũng có xu hướng nâng tầm những gã khổng lồ công nghệ mới. Trong những năm 1980- 990, sự bùng nổ của PC đã đưa Microsoft - đây là hãng sản xuất hệ điều hành Windows, và Intel - là hãng sản xuất chip cần thiết để chạy hệ điều hành đó đã vượt lên vị trí dẫn đầu ở trong trật tự phân hạng của công ty.

Jefferies - một ngân hàng đầu tư cho biết, vào những năm 2000, Wintel đã thu được ⅘ lợi nhuận hoạt động từ ngành công nghiệp OC. Kỷ nguyên của điện thoại thông minh đã làm điều tương tự đối với Apple. Chỉ sau thời gian vài năm ra mắt iPhone vào năm 2007, hãng đã thu về được hơn một nửa lợi nhuận hoạt động toàn cầu của những nhà sản xuất thiết bị cầm tay.Có thể thấy, thế giới vẫn đang trong những ngày đầu của kỷ nguyên AI. Dù vậy thì lĩnh vực này đã sinh lợi vô cùng lớn. Như đã nói rằng, khoảng 100 công ty được The Economist khảo sát đã tạo ra được giá trị 8 nghìn tỷ USD cho chủ sở hữu của họ tính từ khi thành lập. Dù vậy thì không phải tất cả những lợi ích này đều là kết quả của cơn sốt AI tuy nhiên rất nhiều trong số đó là như thế.

AI có thực sự đang được hưởng lợi?

Trên mọi khía cạnh thì giá trị ngày càng tập trung hơn vào một số công ty hàng đầu. Trong lĩnh vực phần cứng, chế tạo mô hình và ứng dụng thì ba công ty lớn nhất đã tăng được tỷ trọng trong giá trị tổng thể được tạo ra ở mức trung bình là 14 điểm phần trăm trong thời gian một năm rưỡi qua. Trong mảng đám mây thì Microsoft - công ty có quan hệ đối tác với nhà sản xuất ChatGPT, Open AI cũng đã vượt lên trên Amazon cùng với Alphabet (công ty mẹ của Google). Ghi nhận, vốn hóa thị trường của họ hiện nay chiếm 46% tổng giá trị của bộ ba đám mây, tăng từ 41% trước khi phát hành ChatGPT.

Có thể thấy, sự phân bổ giá trị cũng không đồng đều giữa các lớp. Nói một cách tuyệt đối thì hầu hết sự giàu có đều thuộc về những nhà sản xuất phần cứng. Và nhóm này cũng bao gồm những công ty sản xuất chip (ví dụ như Nvidia) hay các công ty sản xuất máy chủ (Dell), các công ty sản xuất thiết bị mạng (như Arista). Vào hồi tháng 10/2022, 27 công ty phần cứng đại chúng ở trong mẫu khảo sát có trị giá khoảng 1,5 nghìn tỷ USD. Hiện nay, con số đó là 5 nghìn tỷ USD. 

Ghi nhận, Nvidia chiếm khoảng 57% mức tăng vốn hóa thị trường của những công ty phần cứng. Và theo công ty nghiên cứu IDC, công ty sản xuất hơn 80% tổng số chip AI. Họ cũng gần như là độc quyền về thiết bị mạng dùng để gắn các con chip lại với nhau ở bên trong các máy chủ AI ở trung tâm dữ liệu. Và doanh thu từ hoạt động kinh doanh trung tâm dữ liệu của Nvidia cũng đã tăng hơn gấp 3 lần trong thời gian 12 tháng tính đến cuối tháng 1 so với năm trước. Tỷ suất lợi nhuận gộp của công ty đã tăng từ 59% lên mức 74%.

Những đối thủ sản xuất chip của Nvidia dĩ nhiên là rất muốn giành cho mình được thị phần dù là rất nhỏ của miếng bánh lợi nhuận đó. Những công ty lâu đời như là AMC và Intel cũng đang tung ra các sản phẩm cạnh tranh còn những công ty khởi nghiệp như GROG - đây chính là công ty sản xuất chip AI siêu nhanh và Cerebras, công ty sản xuất chip siêu cỡ cũng đã bắt đầu tham gia vào cuộc chơi này.

Và khách hàng lớn nhất của Nvidia, 3 gã khổng lồ về đám mây cũng đang thiết kế chip của riêng họ cũng như một cách vừa để giảm bớt sự phụ thuộc vào một nhà cung cấp vừa giành lấy một số lợi nhuận béo bở của Nvidia cho chính họ. Bà Lisa Su - đây là giám đốc điều hành của AMD cũng đã dự báo rằng, doanh thu từ việc bán chip AI có thể tăng vọt lên mức 400 tỷ USD trong năm 2027, từ mức 45 tỷ USD trong năm 2023. Con số đó cũng sẽ là quá lớn đối với riêng Nvidia. 

Khi mà các ứng dụng AI trở nên phổ biến hơn và nhu cầu đang ngày càng tăng cũng sẽ chuyển từ chip cần thiết cho những mô hình đào tạo. Trong những năm qua, có khoảng ⅖ doanh thu AI của Nvidia đến từ việc khách hàng sử dụng chip của hãng để có thể suy luận. Các chuyên gia kỳ vọng một số suy luận sẽ bắt đầu chuyển từ những đơn vị xử lý đồ họa chuyên dụng vốn đó là sở trường của “ông lớn” Nvidia sang những đơn vị xử lý trung tâm (CPU) đa năng tương tự như các đơn vị được sử dụng ở trong máy tính xách tay cùng với điện toán thông minh, vốn bị thống trị bởi AMD, Intel. 

Mặc dù vậy thì sự thống trị của Nvidia ở trên thị trường phần cứng dường như vẫn được đảm bảo trong thời gian vài năm tới. Các công ty khởi nghiệp không có thành tích sẽ gặp khó khăn ở trong việc thuyết phục bởi khách hàng lớn cấu hình lại hệ thống phần cứng của những công ty công nghệ mới của họ.

Và việc triển khai chip riêng của gã khổng lồ đám mây vẫn còn có hạn chế. Và Nvidia có Cuda - đây là một nền tảng phần mềm cho phép khách hàng điều chỉnh chip theo như nhu cầu của họ. Phần mềm này phổ biến với những lập trình viên của khách hàng khó chuyển sang chất bán dẫn đối thủ mà Cuda không hỗ trợ.

Trong khi phần cứng giành được chiến thắng trong cuộc đua tích lũy giá trị một cách tuyệt đối thì chính những nhà sản xuất mô hình độc lập mới là người được hưởng lợi ích tương ứng khá lớn. Và giá trị chung của 11 công ty như thế đã tăng từ con số 29 tỷ USD lên khoảng 138 tỷ USD trong thời gian 16 tháng qua.

Và định giá của Anthropic cũng đã tăng từ mức 3,4 tỷ USD vào hồi tháng 4/2022 lên mức 18 tỷ USD. Mistral - là một công ty khởi nghiệp của Pháp được thành lập cách đây chưa đầy một năm, hiện tại có giá trị khoảng 2 tỷ USD. 

Cũng theo đó, một số giá trị đó được gắn với phần cứng. Những công ty khởi nghiệp mua rất nhiều chip, chủ yếu là từ Nvidia nhằm mục đích đào tạo các mô hình của họ. Imbue - tương tự như Open AI và Anthropic có hơn 10.000 con chip như thế. Cohere - là đối thủ người Canada ghi nhận có 16.000 con chip.

Theo đó, những chất bán dẫn này có thể được bán với giá hàng chục nghìn USD/chiếc. Khi mà các mô hình này dần phức tạp hơn thì chúng cần nhiều hơn thế. GPT-4 cũng được cho là tốn khoảng 100 triệu USD để có thể đào tạo. Một số người nghi ngờ rằng, việc đào tạo công cụ kế nhiệm cũng có thể khiến cho OpenAI tốn kém gấp 10 lần.

Mặc dù vậy thì giá trị thực sự của những người làm mô hình nằm ở tài sản trí tuệ của họ cũng như lợi nhuận có thể tạo ra. Và mức độ thực sự của những lợi nhuận đó sẽ còn phụ thuộc lớn vào mức độ cạnh tranh khốc liệt giữa những nhà cung cấp môi hình và sẽ kéo dài trong thời gian bao lâu. 

Đến thời điểm hiện tại, sự cạnh tranh đang rất gay gắt và điều này có thể giải thích vì sao các công ty ở trong nhóm này không thu được nhiều giá trị về mặt tuyệt đối. 

Sự phong phú của những mô hình này cũng đã tạo điều kiện cho sự phát triển của nhóm công ty ứng dụng. Và giá trị của 19 công ty phần mềm giao dịch công khai ở trong nhóm ứng dụng đã tăng 1,1 nghìn  tỷ USD, tương đương với 35% tính từ tháng 10/2022. Điều này cũng đã bao gồm các nhà cung cấp phần mềm lớn đang bổ sung AI tổng quát cũng như dịch vụ của họ./.