Mặt bằng là gì? Hướng dẫn cách đọc sơ đồ mặt bằng chuẩn tỷ lệ

Mặt bằng là gì? Khái niệm sơ đồ mặt bằng

Mặt bằng là gì? Mặt bằng (layout) là thuật ngữ chỉ mặt phẳng nằm ngang, có thể tiếp xúc hoặc nằm song song với mặt đất của ngôi nhà hay từng tầng của một công trình xây dựng. Mặt bằng thường được thể hiện qua sơ đồ mặt bằng, có tên chuyên ngành là Floor Plan.

Sơ đồ mặt bằng là gì? Sơ đồ mặt bằng là bản vẽ dạng hai chiều, dùng để mô tả cấu trúc thiết kế của một công trình. Sơ đồ sẽ tái hiện từ góc nhìn trên cao. Mục đích là cho người xem có cái nhìn tổng quan về công trình, từ đó đáp ứng được nhiều mục đích khác nhau. 

Ví dụ: Kiểm soát tiến độ và hoạt động xây dựng đối với kỹ sư, hỗ trợ gia chủ/khách hàng biết được không gian ngôi nhà đang xây dựng, chủ thầu quản lý công trình...

Đặc điểm của sơ đồ mặt bằng:

• Thể hiện hình ảnh từ góc nhìn trên cao (thường ở độ cao 1.5m so với nền) và vuông góc

• Không bao gồm phần khuất của công trình

• Với công trình có nhiều tầng, mỗi tầng sẽ có một sơ đồ mặt bằng riêng

• Sơ đồ sử dụng ký hiệu riêng để mô tả từng thành phần, vật thể.

Vai trò của sơ đồ mặt bằng:

• Thể hiện các thông số của công trình: Kỹ sư xây dựng dựa vào bản vẽ để nắm được tổng thể công trình, bao gồm các khu vực cùng chức năng, số tầng, diện tích chung, các lối đi, kích thước từng khu vực, độ dày của tường...

• Quản lý công trình hiệu quả: Từ floor plan, kỹ sư sẽ nghiên cứu và tìm ra phương hướng xây dựng thích hợp cho công trình; đồng thời theo sát, thúc đẩy tiến độ và các hoạt động xây dựng

• Đảm bảo tính khoa học cho công trình: Bản vẽ sẽ được xem xét và cân đối sao cho đáp ứng được mong muốn của chủ thầu, nhưng vẫn đảm bảo tính khoa học, an toàn

• Bố trí nội thất logic: Khi hiểu được mặt bằng (kết cấu, kích thước, khu vực), kỹ sư sẽ thiết kế nội thất phù hợp, tối ưu nhất với hiện trạng công trình.

Các loại mặt bằng

Mặt bằng được chia thành hai dạng phổ biến: Mặt bằng tổng thể và mặt bằng tầng điển hình. Mỗi loại mặt bằng sẽ có đặc điểm và mục đích riêng.

Mặt bằng tổng thể

Mặt bằng tổng thể là bản vẽ cung cấp thông tin công trình một cách tổng quát, gồm các yếu tố tiêu biểu: Số tầng, phân khu, lối đi, tiện ích... Mặt bằng tổng thể có độ tổng quan cao hơn mặt bằng thường, bao gồm cả hệ thống giao thông xung quanh khu đất và công trình xanh. Mỗi khu vực sẽ được đánh số thứ tự hoặc chú thích để phân biệt. 

Mặt bằng tầng điển hình

Mặt bằng tầng điển hình là bản vẽ thể hiện chi tiết thông tin của một công trình, trong đó có số lượng phòng và kích thước cụ thể của từng phòng. Các khu vực, thành phần cũng được chú thích rõ ràng. Mặt bằng tầng thường được sử dụng cho diện tích của mỗi tầng.

Một số loại mặt bằng khác

Bên cạnh hai loại mặt bằng chính trên, có nhiều loại mặt bằng riêng, thể hiện cấu trúc và bố trí của những không gian đặc biệt.

• Mặt bằng văn phòng: Gồm thiết bị, phụ kiện, vật tư và khu vực cần thiết cho không gian văn phòng, nhằm đảm bảo chức năng và hiệu quả công việc.

• Mặt bằng nhà hàng: Tổ chức không gian nhà hàng hiệu quả để hỗ trợ hoạt động kinh doanh suôn sẻ, mang lại trải nghiệm tốt nhất cho khách hàng.

• Mặt bằng nhà xưởng: Thể hiện vị trí và chức năng của các khu vực trong nhà xưởng như khu sản xuất, kho bãi, khu văn phòng, khu vệ sinh... Trong khu vực sản xuất có thể chia thành nhiều khu vực nhỏ theo sản phẩm, kết cấu từ đó cùng phải thay đổi để đáp ứng được điều kiện sản xuất.

• Mặt bằng chung cư: Chung có thường đặc điểm là không gian hạn chế nên cần mặt bằng cần được thiết kế tối ưu, tận dụng được nhiều không gian.

Cách đọc sơ đồ mặt bằng

Sơ đồ mặt bằng đã được "ký hiệu hóa" bằng các biểu tượng, đường nét dựa theo quy chuẩn trên. Do vậy, để đọc mặt bằng cần nắm được những nguyên tắc riêng trong sơ đồ.

Nguyên tắc chung về nét vẽ trên sơ đồ mặt bằng

• Chu vi mặt cắt: Nét đậm, liền nhau, độ đậm b

• Đường bao khuất, cạnh khuất: Đường nét đứt

• Đường bị che khuất trên mặt cắt của sơ đồ: Nét đứt, độ đậm b/4

• Nét hiện trên mặt bằng, mặt cắt, mặt đứng: Nét hiện, độ đậm b/2 và b/3

• Kích thước, đường chú dẫn, đường dóng, ký hiệu cho vật liệu: Nét mảnh, độ đậm b/4

• Trục, đường tim: Nét chấm - gạch, độ đậm b/4

• Ngắt đoạn bộ phận hình vẽ: Nét gãy khúc, độ đậm b/4.

Ký hiệu chung trong sơ đồ mặt bằng

Bảng ký hiệu trong sơ đồ mặt bằng:

Ngoài ra, các ký hiệu về kích thước trên mặt bằng cũng có quy định riêng để người đọc dễ dàng phân biệt giữa các loại kích thước:

• Kích thước sát đường bao là kích thước của mảng tường và cửa

• Kích thước của trục tường dọc theo chiều ngang, chiều dọc tòa nhà sẽ được thể hiện ở ngoài cùng

• Kích thước ở hàng thứ hai là khoảng cách giữa các trục tường và trục cột

• Ký hiệu của cầu thang là các đường gấp khúc.

Cách đọc sơ đồ mặt bằng sát với thực tế

Bước 1: Xem ký hiệu, biểu tượng

Bước 2: Xác định hướng của sơ đồ theo mũi tên

Bước 3: Tìm kiếm thông tin cần biết (kích thước, chức năng, vị trí, số lượng,...)

Nhìn chung, cách đọc bản vẽ hiệu quả nhất là đặt bản thân vào tình huống đang đi vào tòa nhà, từ cửa chính hoặc cửa ra vào ở các không gian. Tiếp đến đi vào giữa công trình và mở tầm nhìn ra xa xung quanh. Từ đó, người xem sẽ hiểu được cách bố trí đồ và đưa ra phương án tối ưu hơn nếu cần.

Lưu ý khi đọc sơ đồ mặt bằng

• Về tỷ lệ: Tỷ lệ bản vẽ thể hiện tỉ số giữa kích thước thực tế và kích thước trên bản vẽ. Ví dụ, tỷ lệ 1/1000 nghĩa là 1 đơn vị trên sơ đồ bằng 1000 đơn vị trên thực tế.

• Đơn vị diện tích phòng trong sơ đồ là m2, tuy nhiên sơ đồ sẽ không hiện đơn vị sau kích thước mà thay bằng nét gạch đứt dưới số diện tích.

• Cần phân biệt được kích thước của vách ngăn, tường và mặt cắt các cột.

• Kích thước xác định chiều rộng và vị trí của các cửa được thể hiện ở trên tường, hoặc trong vách ngăn nhà.

Trên đây là toàn bộ thông tin về mặt bằng, đồng thời trả lời chi tiết cho câu hỏi “mặt bằng là gì”. Hy vọng bạn đọc sẽ bổ sung thêm được nhiều thông tin bổ ích và hỗ trợ cho công việc tốt hơn./.