Nhận diện môi trường đầu tư công: Góc nhìn từ dự án tại Hương Sơn (Bình Xuyên, Vĩnh Phúc)

Có thể thấy, với cách làm này hồ sơ mời thầu (HSMT) đã trở thành “chốt chặn” để hạn chế nhà thầu hay nhằm “ưu ái” riêng cho các doanh nghiệp thân hữu. Trong quá trình triển khai Chuyên đề “Nhận diện môi trường đầu tư công, nâng cao chất lượng các công trình phục vụ mục tiêu ổn định chính trị, phát triển kinh tế xã hội tại Vĩnh Phúc”, tòa soạn Kinh doanh và Phát triển đã nhận được những phản ánh đa chiều xung quanh công tác đấu thầu tại UBND xã Hương Sơn, huyện Bình Xuyên (Vĩnh Phúc).

Trụ sở UBND xã Hương Sơn (Bình Xuyên, Vĩnh Phúc)

Góc nhìn thực tiễn từ HSMT của hai dự án

Cụ thể, ngày 14/03/2022, ông Phạm Văn Thọ - Chủ tịch UBND xã Hương Sơn đã ký quyết định số 215/QĐ-CT về việc phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu xây lắp công trình: Trường THCS Hương Sơn; hạng mục: Cải tạo, xây mới nhà điều hành, nhà lớp học 9 phòng và các hạng mục phụ trợ, giá trúng thầu là 12.568.985.000 vnđ, thi công trọn gói trong 390 ngày. (dự án 1)

Quyết định số 215/QĐ-CT về việc phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu xây lắp công trình: Trường THCS Hương Sơn.

Tiếp theo ngày 24/04/2022, ông Thọ tiếp tục ký quyết định số 322/QĐ-CT về việc về việc phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu xây lắp công trình: Cải tạo đường GTNT thôn Hương Ngọc, ngã tư Hoàng Oanh xã Hương Sơn, giá trúng thầu là 12.863.000.000 VND, thi công trọn gói trong 390 ngày. (dự án 2)

Quyết định số 322/QĐ-CT về việc về việc phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu xây lắp công trình: Cải tạo đường GTNT thôn Hương Ngọc, ngã tư Hoàng Oanh xã Hương Sơn do ông Phạm Văn Thọ ký.

Được biết cả 02 dự án trên Công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại Phương Đông VP (Công ty Phương Đông VP) đều trúng thầu. Tuy nhiên, khi nghiên cứu kỹ lưỡng, có thể nhận thấy trong HSMT của 02 dự án trên đưa ra tiêu chí khá cao.

Cụ thể, trong HSMT của 02 dự án tại bảng số 03, theo Thông tư 04/2017 và Thông tư 05/2020 về hướng dẫn lập HSMT của Bộ Kế hoạch và Đầu tư yêu cầu về trong HSMT của 02 dự án ở bảng số 3 yêu cầu về tiêu chí kinh nghiệm thực hiện hợp đồng xây lắp tương tự lần lượt là:

Dự án 1: Số lượng hợp đồng bằng 1 hoặc khác 1, ít nhất có 01 hợp đồng có giá trị tối thiểu là 10.284.000.000 VND và tổng giá trị tất cả các hợp đồng ≥ 10.284.000.000 VND.

Dự án 2: Số lượng hợp đồng bằng 01 hoặc khác 01, ít nhất có 01 hợp đồng có giá trị tối thiểu là 10.312.000.000VND và tổng giá trị tất cả các hợp đồng ≥ 10.312.000.000VND

HSMT của dự án đưa ra tiêu chí khá cao so với hướng dẫn của Bộ Kế hoạch và đầu tư về việc lập HSMT (mẫu HSMT số 01).

Tuy nhiên, nếu theo hướng dẫn của Bộ Kế hoạch và Đầu tư về việc lập HSMT thì yêu cầu của tiêu chí này lần lượt chỉ là:

Dự án 1: Số lượng hợp đồng bằng 1 hoặc khác 1, ít nhất có 01 hợp đồng có giá trị tối thiểu là 8.999.000.000 VND và tổng giá trị tất cả các hợp đồng ≥ 8.999.000.000 VND.

Dự án 2: Số lượng hợp đồng bằng 01 hoặc khác 01, ít nhất có 01 hợp đồng có giá trị tối thiểu là 9.087.000.000 VND và tổng giá trị tất cả các hợp đồng ≥ 9.087.000.000 VND.

Theo quy định tại Khoản 2 Điều 12 Nghị định số 63/2014/NĐ-CP (Nghị định số 63), trong HSMT không được nêu bất cứ điều kiện nào nhằm hạn chế sự tham gia của nhà thầu hoặc nhằm tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu, gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng. Luật là thế, nhưng UBND xã Hương Sơn vẫn vô tình hay cố ý để đưa ra tiêu chí “trên trời” như vậy?

Xem xét năng lực và lợi ích của chủ đầu tư

Để khảo sát thực tiễn xã hội học từ chính quyền đến người dân, làm sáng tỏ vấn đề trên, phóng viên đã liên hệ với ông Phạm Văn Thọ - Chủ tịch UBND xã Hương Sơn và được ông Thọ cho biết: "sẽ cho cán bộ kiểm tra lại và trả lời đồng chí bằng văn bản.”

Ngày 02/08/2022, ông Thọ ký văn bản số 75/UBND-VP trao đổi với Kinh doanh và Phát triển về nội dung trên.

Ngày 02/08/2022, ông Thọ ký văn bản số 75/UBND-VP, cho rằng những thông tin phóng viên nêu là vu khống là bịa đặt, hơn nữa UBND xã quản lý rất chặt việc thi công dự án, không để xảy ra bất kỳ vấn đề gì.

Dự án triển khai không đảm bảo biện pháp an toàn trong thi công, những chỗ chưa được đậy nắp cống cũng không thấy có cọc tiêu hay dây cảnh báo, buổi tối không có đèn báo hiệu cảnh báo...

Trái lại với những gì chủ tịch xã khẳng định thì PV liên tục nhận được những phản ánh của người dân thôn Hoàng Oanh về việc dự án: Cải tạo đường GTNT thôn Hương Ngọc, ngã tư Hoàng Oanh xã Hương Sơn đang thi công làm đổ tường 03 hộ dân (Gia đình ông bà Phong - Tĩnh, ông bà Tiến - Thanh, ông bà Liên - Hợp) tại đây và cũng đã có trường hợp người dân (hộ gia đình nhà ông bà Anh - Liêm) bị ngã vì sự tắc trách trong việc triển khai biện pháp thi công của nhà thầu này.

Dự án đã tác động làm đổ tường của hộ gia đình ông bà Phong - Tĩnh, ông bà Tiến - Thanh, ông bà Liên - Hợp tại thôn Hoàng Oanh.

“Chẳng biết nhà thầu họ làm kiểu gì nhưng họ đào sát chân tường nhà tôi, làm xong phần cống rồi đáng ra họ lấp luôn phần khe hở thì không đổ. Họ làm đổ 03 bờ tường của 03 hộ dân rồi. Không những vậy mà hôm trước còn có người bị ngã xuống cống gẫy bánh chè nữa". - một người dân chia sẻ với phóng viên.

Tổ thợ được nhà thầu thuê khoán không có bảo hộ lao động, hệ thống cảnh báo đảm bảo an toàn cho người và phương tiện lưu thông qua lại bị cắt xén, việc phun, rửa phương tiện ra vào công trường… không được đơn vị thi công tuân thủ và thực hiện nghiêm chỉnh.

Thậm chí nguồn đất thải của dự án đang được nhà thầu đổ xuống đất nông nghiệp.

Một người tên là Nam được cho là cán bộ chỉ huy ở công trường, bên cạnh đó không hề có đơn vị tư vấn giám sát thường xuyên tại dự án như ông Phạm Văn Thọ - Chủ tịch UBND xã Hương Sơn khẳng định.

Không chỉ những vậy mà đơn vị thi công mặc dù đã trúng thầu Dự án Cải tạo, xây mới nhà điều hành, nhà lớp học 9 phòng và các hạng mục phụ trợ từ tháng 03/2022, nhưng đến nay, dự án vẫn triển khai trậm chễ, gây ô nhiễm… Cũng như vẫn chưa hề san được mặt bằng, biện pháp cho các em học sinh có lối vào lớp học, cũng như lán để xe phục vụ cho việc học của năm học mới.

Biển bảng dự án bị cắt xén, công trường vẫn ngổn ngang đất đá, lầy lội gây ô nhiễm...

Trao đổi với phóng viên, một vị lãnh đạo trường THCS Hương Sơn cho biết: “Nhà trường cũng trao đổi với ông Thọ - Chủ tịch UBND xã rồi, xã cũng hứa hoàn thành trước khai giảng sẽ bàn giao được mặt bằng, lối vào lớp học cho các em học sinh để chuẩn bị năm học mới. Cũng mong nhà thầu thực hiện đầy đủ các biện pháp an toàn lao động, vệ sinh môi trường để đảm bảo tốt việc học tập của các em không bị ảnh hưởng".

Giải pháp khắc phục những tồn tại, hạn chế

Như vậy có thể thấy, trên thực tế dự án đang triển khai thi công không đảm bảo chất lượng, biện pháp thi công không phù hợp, môi trường bị ô nhiễm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động đi lại của người dân, tiềm ẩn nguy cơ dẫn đến tai nạn giao thông, không những vậy dự án còn làm đổ tường nhà dân.

Theo tìm hiểu, Công ty Phương Đông VP cũng trúng thầu rất nhiều các dự án khác do UBND xã làm chủ đầu tư và các dự án trên địa bàn huyện Bình Xuyên. Gần đây nhất công ty này cũng trúng thầu dự án: Cải tạo, chỉnh trang tuyến đường nối từ đường ĐH.32B (Đường Hương Canh- Sơn Lôi) đoạn từ ĐT.305B đến Công ty TNHH Kum Nam Print với giá trúng thầu 31.468.000.000 VND do BQLDA huyện Bình Xuyên làm chủ đầu tư.

Những thắc mắc của người dân liên quan đến bất cập của dự án cần được làm rõ. Dự án sử dụng nguồn ngân sách nhà nước, địa phương là tiền thuế của dân, khi công trình đưa vào sử dụng phục vụ mục đích nâng cao chất lượng sống cho nhân dân, do đó phải đảm bảo chất lượng theo theo yêu cầu dự án với những nhà thầu có đầy đủ năng lực thi công.

Trước những tồn tại, hạn chế trên, cần có sự thanh, kiểm tra các cơ quan chức năng về dự án xây lắp liên quan đến Công ty Phương Đông VP trên địa bàn huyện Bình Xuyên, để đảm bảo các đơn vị chấp hành nghiêm Luật Đầu tư công.