Tăng giám sát sở hữu chéo ngân hàng

Quy định về giảm tỷ lệ sở hữu cổ phần trong Dự thảo luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) hiện đang nhận được nhiều ý kiến trái chiều. Bởi thực tế những vụ việc nghiêm trọng xảy ra thời gian qua cho thấy có rất nhiều phương thức để lách quy định này. Nói cách khác, việc chống sở hữu chéo ngân hàng không đơn thuần chỉ là siết tỷ lệ sở hữu cổ phần. Việc Quốc hội lùi thời gian thông qua dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng sẽ giúp có thêm khoảng thời gian quan trọng để rà soát, chỉnh lý.

Ảnh minh họa

Trong vụ việc xảy ra tại Ngân hàng Sài Gòn (SCB), theo kết luận của Cơ quan điều tra (Bộ Công an), hồ sơ sổ sách chỉ thể hiện bà Trương Mỹ Lan nắm giữ chưa đến 5% vốn điều lệ. Tuy nhiên trên thực tế, bà Lan sở hữu đến 80-90% cổ phần thông qua hàng chục pháp nhân, cá nhân đứng tên hộ.

Việc sở hữu tỷ lệ cổ phần gần như tuyệt đối tại SCB đã giúp bà Lan nắm quyền điều hành, biến SCB thành công cụ tài chính để huy động tiền gửi và chiếm đoạt hơn 300.000 tỷ đồng của ngân hàng để sử dụng trái mục đích hoặc sử dụng cá nhân.

Nói cách khác, tay phải huy động tiền gửi, tay trái giải ngân cho chính mình mà không gặp bất cứ sự kiểm soát hay rào cản nào.

"Vai trò kiểm soát các tỷ lệ sở hữu thực tế như thế nào và kiểm soát dòng tiền khi đi vào tổ chức tín dụng đấy vận động như thế nào. Điều đấy quan trọng hơn nhiều việc chúng ta hạ thấp tỷ lệ sở hữu", ông Hoàng Văn Cường, Đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội, đánh giá.

Việc sử dụng tỷ lệ sở hữu như một công cụ kiểm soát sở hữu chéo thời gian qua đã không mang lại hiệu quả, mà còn trở thành rào cản trong thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài vào các ngân hàng.

"Cần quản lý chặt các giao dịch mua/bán cổ phần với giá trị lớn. Ví dụ, như tại Malaysia, ngân hàng trung ương sẽ xem xét, phê duyệt giao dịch mua - bán trên 5% cổ phần của các ngân hàng, bà Nguyễn Thị Anh Thơ, Phó Tổng Giám đốc, Dịch vụ Tư vấn quản trị rủi ro, Deloitte Việt Nam, nhận định.

Ngoài ra, các tổ chức quốc tế cũng khuyến nghị biện pháp mang tính chất lâu dài là nên yêu cầu các ngân hàng chưa niêm yết phải tiến tới niêm yết trên thị trường chứng khoán nhằm minh bạch thông tin và được sự giám sát của cả thị trường, bao gồm cả các cổ đông thiểu số./.

LINH THỦY