Thúc đẩy chuyển đổi số báo chí truyền thông ở các nước ASEAN

Đẩy mạnh phát triển chuyển đổi số báo chí khu vực ASEAN

Chuyển đổi số hiện là xu thế toàn cầu có tác động sâu rộng lên các lĩnh vực của nền kinh tế - chính trị - xã hội các quốc gia. Đối với báo chí, chuyển đổi số là việc ứng dụng công nghệ số để thay đổi mô hình quản lý nội dung, tác nghiệp, sản xuất, xuất bản, phân phối nội dung, kinh doanh. Từ đó, tối ưu hóa quản trị tòa soạn, tạo ra những sản phẩm chất lượng, những trải nghiệm mới hấp dẫn, tiện ích và sự tiếp cận, tiếp nhận hiệu quả của công chúng, tăng các giá trị mới cho cơ quan báo chí và nền báo chí quốc gia.

Công nghệ số mở ra kỷ nguyên báo chí mới trong khu vực. (Ảnh minh họa)

Tại Hội thảo báo chí quốc tế “Quản trị toà soạn báo chí số: Lý luận, thực tiễn, kinh nghiệm tại khu vực ASEAN” diễn ra hôm nay (ngày 7/12) tại Hà Nội, ông Nguyễn Thanh Lâm - Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền Thông cho biết, thói quen tiêu dùng phương tiện truyền thông cũng như quá trình sáng tạo và phổ biến nội dung đã trải qua một sự chuyển đổi nhanh chóng chưa từng có.

Trong tình hình mới, các phương tiện truyền thông nói chung và các cơ quan thông tấn, báo chí nói riêng cần phải ghi nhớ sứ mệnh cao cả của mình - thông tin phải được cung cấp chính xác và phân tích có ý nghĩa, bảo vệ người dân khỏi các tin giả và thông tin sai lệch. Một mô hình tòa soạn số, với báo chí đa nền tảng, đa phương tiện, báo chí dữ liệu và báo chí tự động cần các điều kiện kỹ thuật công nghệ, nguồn nhân lực và sự đổi mới phương thức tổ chức, quản trị tòa soạn.

"Chuyển đổi số trong truyền thông thực chất là việc ứng dụng công nghệ ngày càng hiện đại vào hoạt động báo chí, làm phong phú thêm hệ sinh thái truyền thông số với những tính năng mới, ưu việt, giúp nâng cao chất lượng và hiệu quả truyền thông tới người tiêu dùng thông tin. Việc các nước ASEAN cùng nhau chia sẻ kinh nghiệm và hiểu biết về chiến lược, cách làm hay trong việc thúc đẩy và định hướng các cơ quan báo chí truyền thông trong nước chuyển đổi số một cách bền vững là rất cần thiết", Thứ trưởng Nguyễn Thanh Lâm nhận định.

Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Thanh Lâm. (Ảnh: QDND)

Ông Atal S Depari - Chủ tịch Liên đoàn báo chí ASEAN chia sẻ: "Công nghệ số đã cách mạng hóa việc phổ biến và tiêu thụ thông tin. Ngày nay, điều quan trọng hơn bao giờ hết là những nhà báo phải hợp nhất lại. Sự đoàn kết sẽ khuyến khích trao đổi ý kiến, chiến lược và thực hành tốt nhất trong nền báo chí. Điều này không chỉ là về việc đưa tin; đó là về việc giữ vững đạo đức nghề báo, sự thật và tính chính trực trong mỗi bài báo. Sự đoàn kết này giúp báo chí đối mặt với tình trạng tin giả, thao túng thông tin và những thách thức khác đang hiện diện rộng rãi trong thế giới số".

Chủ tịch Liên đoàn báo chí ASEAN nhận định, đối mặt với sự tiến triển nhanh chóng của công nghệ số, việc chia sẻ kiến thức và nguồn lực giúp nhà báo ASEAN mở rộng kỹ năng, đặc biệt là trong việc khai thác công nghệ thông tin. Điều này giúp việc thu thập, tổ chức và trình bày tin tức một cách lôi cuốn và giàu nội dung hơn cho công chúng.

Tòa soạn số dựa trên hội tụ công nghệ và nội dung, là kết quả của sự ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực báo chí truyền thông, nhằm xây dựng đồng bộ cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật và phát triển, đổi mới nội dung cho phù hợp để phục vụ công chúng tốt nhất.

Ngăn chặn vấn đề vi phạm bản quyền trên nội dung số

Theo Trung tâm Bản quyền Nội dung số Việt Nam, hiện nay việc vi phạm bản quyền trên môi trường số đã và đang diễn ra công khai trên nhiều nền tảng bởi người dùng vẫn có xu hướng thích dùng nội dung không… bản quyền. Độ tuổi vi phạm nhiều nhất là từ 18-24, với tỷ lệ sử dụng nội dung lậu lên tới 65%. Lý do cơ bản là các website lậu sẵn sàng cung cấp nội dung với giá rất rẻ hoặc thậm chí miễn phí chỉ để lấy người dùng. Hành vi vi phạm bản quyền số có các hình thức phổ biến như: Thực hiện livestream, phát trực tiếp trên các mạng xã hội, website, sao chép nguyên trạng nội dung đã phát hoặc cắt ghép, chỉnh sửa video, sau đó đăng tải trái phép lên các nền tảng Internet...

Trước những thách thức và cơ hội hiển hiện của quá trình chuyển đổi số, trong khuôn khổ của Hội nghị Bộ trưởng Thông tin ASEAN lần thứ 16 (AMRI 16) và Hội nghị Bộ trưởng Thông tin ASEAN+3 lần thứ 7 (AMRI+3) các thành viên ASEAN cùng nhau chia sẻ, thảo luận, ứng phó với vấn nạn vi phạm bản quyền trong không gian số, chia sẻ câu chuyện về bảo vệ bản quyền báo chí trên nền tảng số…

Đại diện các nước ASEAN khuyến khích đối thoại và gắn kết nhiều hơn nữa giữa truyền thông, cộng đồng, người dân nhằm thúc đẩy tính toàn diện hơn về thông tin, kêu gọi sự hợp tác của khu vực để xây dựng môi trường không gian mạng lành mạnh, thông qua nâng cao năng lực số, thúc đẩy tối đa hóa các nguồn thông tin đáng tin cậy để xây dựng lòng tin, định hướng dư luận, tăng cường kỹ năng số cho công dân ASEAN, đặc biệt là thế hệ trẻ và người cao tuổi.

Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Thanh Lâm cho biết, các nước ASEAN đã bày tỏ sự thống nhất, đồng quan điểm, cùng chung tay tìm ra giải pháp, cách làm chung. Việt Nam khẳng định các công nghệ mới có tác dụng tích cực, tiêu cực nếu không kiểm soát tốt sẽ ảnh hưởng đến cộng đồng, người dân; gây ra hệ lụy về chính trị, kinh tế xã hội. ASEAN phải chung tay đưa ra quy định chung, để cho tất cả nền tảng truyền thông xuyên biên giới phải tuân thủ luật pháp và bộ quy tắc ứng xử của từng quốc gia, khu vực ASEAN.

Có thể nói, báo chí và phát thanh, truyền hình là lĩnh vực phải chịu tác động nặng nề đầu tiên từ sự bùng nổ công nghệ số khi các loại hình truyền thông truyền thống dần mất đi thị phần và doanh thu vào tay các nền tảng xuyên biên giới. Những hệ lụy nhanh chóng và tất yếu sau đó là vấn nạn xâm phạm quyền tác giả đối với các nội dung trên nền tảng số, mà một khía cạnh không nhỏ trong đó là tình trạng vi phạm bản quyền trên không gian mạng trong lĩnh vực xuất bản.

Hơn lúc nào hết, Việt Nam cùng các nước khu vực ASEAN cần có quy định rõ về cách thức, cơ chế quản lý người dùng trên các trang mạng xã hội, sàn thương mại điện tử; quy trách nhiệm cho sàn giao dịch thương mại điện tử trong việc bảo đảm chất lượng, nguồn gốc của các hàng hóa và độ tin cậy của nhà cung cấp hàng hóa. Cần xây dựng một cơ chế phối hợp chung giữa các đơn vị cung cấp dịch vụ lưu trữ, các nhà mạng với các đơn vị xử lý các vấn đề vi phạm bản quyền một cách nhanh chóng, hiệu quả; đồng thời cần có chế tài, xử lý thật nặng đối với những hành vi xâm phạm bản quyền đã bị phát hiện./.