Ứng dụng công nghệ hỗ trợ cảnh báo sét sớm

Tia sét dội xuống gây nguy hiểm

Ông Hoàng Đức Cường, Phó tổng cục trưởng Khí tượng Thủy văn, cho biết lúc 6-7h ngày 5/6, có hơn 3.500 tia sét trên bầu trời Hà Nội, trong đó hơn 2.300 tia đánh xuống đất. Lúc 7-8h, hơn 4.000 tia sét hình thành thì gần 2.900 tia dội xuống đất. 8-9h có hơn 2.600 tia sét thì hơn 1.800 xuống mặt đất. Tính trung bình, cứ 10 phút có hơn 470 tia sét đánh xuống đất.

Dông sét là một trong những loại hình thiên tai rất nguy hiểm, có tính sát thương rất cao. Nhiệt độ của một tia sét gấp 5 lần nhiệt độ Mặt trời, vận tốc chỉ bằng 1 cái chớp mắt. Trước cơn dông thường có các dấu hiệu báo trước như mây đen, không khí lạnh, gió. Khi sét xảy ra, thoạt tiên ta thấy tia chớp lóe lên và sau đó là có tiếng sấm kèm theo. Sét có thể đánh cách xa nơi có mưa tới 15-20km.

Các chuyên gia về vật lý địa cầu cho rằng, sét là hiện tượng ngẫu nhiên cho nên không có vị trí an toàn tuyệt đối. Tuy nhiên, việc chủ động để phòng tránh sét, tìm nơi an toàn hơn có thể làm giảm đáng kể khả năng bị sét đánh.

Bên cạnh đó, cần phải hướng dẫn giáo dục phòng, chống sét an toàn cho con người, nhất là trước khi mùa dông sét bắt đầu.

Nâng cao những biện pháp phòng chống sét

Tuy công tác tuyên truyền về cách phòng tránh đã được các cơ quan chức năng tăng cường thời gian qua, nhưng hầu như năm nào cũng có những chuyện đáng tiếc xảy ra do người dân còn chủ quan và chưa biết đến những kiến thức cơ bản về phòng tránh sét, nhất là khi đang ở ngoài trời khi có hoạt động sét. Các kiến thức này tuy đơn giản, nhưng khi không biết hoặc chủ quan có thể dẫn đến những thiệt hại khôn lường như các vụ sét đánh xảy ra liên tiếp vừa qua.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Xuân Anh, Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu, khi trời sắp xảy ra dông, biện pháp tránh sét tốt nhất là nên về nhà. Chỗ an toàn để tránh sét là tòa nhà, hay công sở có lắp đặt hệ thống chống sét (đơn giản nhất là cột thu lôi Franklin).

Khi ở trong nhà thì nên đứng xa cửa sổ, cửa ra vào, các đồ dùng điện, tránh các chỗ ẩm ướt như buồng tắm, bể nước, vòi nước, không nên dùng điện thoại bàn, trừ trường hợp rất cần thiết. Nên rút phích cắm các thiết bị điện trước lúc có dông gần xảy ra.

Với các đường dây điện thoại bàn hay dây điện, vì nối với lưới bên ngoài nên rất có thể bị ảnh hưởng sét đánh lan truyền. Nên tránh xa các dây này và các vật dùng điện với khoảng cách ít nhất là 1m. Vô tuyến nối với dây anten để ngoài trời cũng rất cần rút ra khi có dông.

Khi làm việc ngoài trời, người dân cần để ý trước các nơi có thể trú mưa và tránh sét an toàn. Thường thì cơn dông kéo đến rất nhanh trong vòng 15 phút và di chuyển với vận tốc 40 km/giờ, do đó, phải tính được thời gian từ chỗ làm việc đến nơi an toàn. Trước cơn dông thường có các dấu hiệu báo trước như mây đen, không khí lạnh, gió. Khi sét xảy ra, thoạt tiên ta thấy tia chớp lóe lên và sau đó là có tiếng sấm kèm theo. Sét có thể đánh cách xa nơi có mưa tới 15-20km.

Khi đang ở ngoài trời, nếu không tìm được chỗ trú ẩn, phải tránh xa các cây cao, không đứng ở đỉnh đồi, không đứng ở các vùng đất trống trải, vứt bỏ các vật dụng kim loại trong người; cũng không đứng, ngồi cạnh cột điện, hoặc đường dây tải điện, vì đây cũng là những nơi dễ bị sét đánh hay dây điện bị đứt nên rất nguy hiểm.

Trong trường hợp đang ở vùng đất trống nên chụm hai chân, cúi người sát mặt đất (nhưng không chạm hay nằm xuống đất) với hai tay bịt tai... Nếu ở trong rừng thì tìm những nơi cây thấp hơn và thưa để tránh. Không đứng thành nhóm người gần nhau.

Khi trời sắp xảy ra giông (mây đen, không khí lạnh, gió) cần vào nhà trú mưa. Khi ở trong nhà, nên đứng xa cửa sổ, cửa ra vào, các đồ dùng điện, tránh các chỗ ẩm ướt như buồng tắm, bể nước, vòi nước, không nên dùng điện thoại trừ trường hợp rất cần thiết. Rút phích cắm các thiết bị điện trước lúc có giông. Với các đường dây điện thoại hay dây điện vì nối với lưới bên ngoài nên rất có thể bị ảnh hưởng sét đánh lan truyền. Bởi vậy nên tránh xa các dây này và các vật dùng điện với khoảng cách ít nhất là một mét.

Ứng dụng công nghệ quan trắc sét

Hiện nay, công nghệ quan trắc sét đã có nhiều tiến bộ có thể theo dõi sét theo thời gian thực, các mô hình cảnh báo sét sớm có thể sử dụng để thông báo cho người dân trước từ 30 phút đến 1 giờ thông qua tin nhắn, các ứng dụng di động, qua mạng để người dân có kế hoạch phòng, tránh.

Các chuyên gia khuyến cáo, hệ thống cảnh báo sét sớm nên được lắp đặt ở những nơi trọng điểm, nơi có các hoạt động ngoài trời như bãi tắm, làm đồng, vui chơi, thể thao ngoài trời, đặc biệt là nơi xảy ra dông sét nhiều, lắp đặt ở các khu công nghiệp, nhà máy có nhiều thiết bị điện, điện tử, công trình có khả năng bị cháy nổ do sét để phòng, tránh sét, bảo vệ thiết bị, máy móc an toàn…

Việt Nam nhiều sấm sét do nằm ở tâm dông Châu Á - một trong ba tâm dông trên thế giới, có hoạt động dông sét mạnh, theo Tổng cục Khí tượng Thủy văn. Số ngày dông trung bình của Việt Nam là 100, số giờ trung bình là 250 mỗi năm. Cả nước mỗi năm hứng chịu tới 2 triệu cú sét. Tần suất sét lớn hơn ở vùng núi, trung du phía Bắc và đồng bằng Nam Bộ./.