3 vấn đề cốt lõi để ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong báo chí

Đó là nhận định được các chuyên gia đồng thuận tại phiên thảo luận “Trí tuệ nhân tạo và chiến lược chuyển đổi số của các tòa soạn báo chí Việt Nam,” trong khuôn khổ Diễn đàn Báo chí toàn quốc vừa được tổ chức mới đây tại Hà Nội.

Sự kiện nằm trong chuỗi hoạt động kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025). Chương trình có sự đồng hành của Tập đoàn Công nghiệp – Viễn thông Quân đội (Viettel), Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex).

3 cản trở ứng dụng AI trong báo chí

Thực tế cho thấy trí tuệ nhân tạo (AI) đang mở ra cơ hội chưa từng có cho báo chí và truyền thông Việt Nam, từ nâng cao chất lượng nội dung đến tăng cường tác động xã hội, giúp các tòa soạn nhanh chóng thích nghi với kỷ nguyên số và đáp ứng nhu cầu thông tin ngày càng cao của công chúng.

Theo ông Nguyễn Quang Đồng - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển truyền thông (IPS), tỷ lệ các cơ quan báo chí đã và đang ứng dụng AI hoặc có kế hoạch ứng dụng đã tăng gấp đôi so với năm 2023, đạt hơn 60% trong năm 2024.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Quang Đồng đưa ra nhận định, điểm yếu của các cơ quan báo chí Việt Nam là thiếu dữ liệu về chân dung độc giả, dữ liệu phân tích hành vi khách hàng... Phần lớn các cơ quan báo chí được khảo sát đã sử dụng các công cụ AI như ChatGPT, Gemini, Copilot và các phần mềm nội bộ trong các khâu sản xuất nội dung, từ gợi ý, chỉnh sửa tiêu đề và tóm tắt thông tin, biên tập, kiểm tra chính tả, tạo hình ảnh/video hay dịch thuật. Việc sử dụng AI hiện nay còn manh mún, thiếu tầm nhìn chiến lược, chủ yếu vận hành theo lối tự phát, cá nhân hóa. Chi phí đầu tư cho AI của các tòa soạn còn rất thấp, đa phần dưới 1 triệu đồng/tháng hoặc sử dụng phiên bản miễn phí.

Ba vấn đề lớn đang cản trở hiệu quả ứng dụng AI trong các tòa soạn báo chí hiện nay là: Đặt sai trọng tâm ứng dụng AI (tập trung sản xuất nội dung thay vì giải quyết bài toán mô hình kinh doanh…); thiếu chiến lược tổng thể ở cấp độ tổ chức (rất ít tòa soạn có chính sách nội bộ chính thức về việc sử dụng AI, điều này tiềm ẩn rủi ro lớn về tin giả và mất uy tín); thiếu nguồn lực tài chính và nhân sự am hiểu AI.

... đến 3 vấn đề cốt lõi để ứng dụng AI

Chia sẻ những kinh nghiệm thực tiễn trong việc xây dựng và ứng dụng các giải pháp AI bản địa hóa (localization),  ông Đào Quang Bính – Tổng Thư ký tòa soạn báo VnEconomy cho biết, VnEconomy đã sớm nhận thức tầm quan trọng của chuyển đổi số và ứng dụng AI. Do đó, VnEconomy đã đầu tư mạnh mẽ vào việc xây dựng nền tảng quản lý nội dung (CMS) thế hệ mới do Hemera phát triển, sẵn sàng tích hợp AI. Điểm đặc biệt trong chiến lược của VnEconomy là việc tự phát triển các mô hình AI độc quyền, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào các công cụ AI tạo sinh như ChatGPT.

Theo các chuyên gia tại phiên thảo luận, AI đang mở ra cơ hội lớn cho báo chí nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức về quản trị, đạo đức nghề nghiệp và mô hình kinh doanh. Chuyển đổi số thành công không chỉ là áp dụng công nghệ, mà phải là một chiến lược toàn diện, lấy con người và giá trị báo chí làm trung tâm.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, nhà sáng lập Baomoi.com nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tích hợp AI vào quy trình phân phối nội dung. Chính khả năng phân tích hành vi người dùng và gợi ý tin bài phù hợp của AI đã giúp Baomoi.com duy trì độ gắn kết với độc giả trẻ, vốn rất dễ “chuyển kênh” trong môi trường mạng. AI không thay thế con người, nhưng nếu được tích hợp đúng cách, sẽ giúp biên tập viên đưa ra quyết định nhanh hơn, thông minh hơn.

Có thể thấy, để chuyển đổi số thành công không chỉ là áp dụng công nghệ, mà phải là một chiến lược toàn diện, lấy con người và giá trị báo chí làm trung tâm. AI đang mở ra cơ hội lớn cho báo chí, nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức.

Theo thạc sỹ Đào Trung Thành - Phó Viện trưởng Viện Blockchain và Trí tuệ nhân tạo (ABAII), muốn triển khai hiệu quả AI, các tòa soạn cần xây dựng chiến lược dài hạn dựa trên ba yếu tố cốt lõi là: lựa chọn công nghệ phù hợp; phát triển nguồn nhân sự am hiểu cả báo chí và công nghệ; đặt đạo đức làm nền móng cho mọi quyết định triển khai./.