Chuyển đổi số ngành Công Thương: Từ thương mại điện tử đến sản xuất xanh, năng lượng thông minh

Theo Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số Lê Hoàng Oanh, thương mại điện tử (TMĐT) tiếp tục giữ vai trò động lực của kinh tế số và là một trong những trụ cột quan trọng trong chiến lược chuyển đổi số ngành Công Thương.

Năm 2025, Bộ Công Thương đã hoàn thiện hai văn bản nền tảng gồm Kế hoạch tổng thể phát triển TMĐT quốc gia giai đoạn 2026–2030 với định hướng tiên phong – xanh – bao trùm và Dự thảo Luật TMĐT với các chính sách về phân loại mô hình nền tảng, quản lý chủ thể xuyên biên giới, đầu tư nước ngoài, dịch vụ hỗ trợ TMĐT và khung pháp lý cho hợp đồng điện tử.

Cơ quan quản lý đánh giá sự mở rộng nhanh của thị trường đang đặt ra yêu cầu phát triển bền vững, xanh hóa, nâng cao niềm tin và củng cố nguồn nhân lực. Trên cơ sở đó, chuyên đề tập trung phân tích bốn nhóm nội dung chính: xu hướng và mô hình TMĐT mới; xây dựng thị trường TMĐT lành mạnh; thúc đẩy TMĐT xanh và logistics bền vững; cùng với thu hẹp khoảng cách số thông qua hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và nâng cao kỹ năng số tại địa phương.

Từ góc độ dữ liệu thị trường, bà Đỗ Thanh Hương – Trưởng phòng Nghiên cứu thị trường, Metric.vn cung cấp một bức tranh cập nhật về hoạt động TMĐT năm 2025.

Theo dữ liệu quý III/2025, tổng doanh số trên bốn sàn lớn đạt 103,6 nghìn tỷ đồng, tăng 2,6% so với quý trước; Shopee tiếp tục dẫn đầu với 56% thị phần, trong khi TikTok Shop duy trì mức tăng trưởng 69%, mở rộng thị phần lên 41%. Bà Hương nhận định dữ liệu lớn đang trở thành công cụ then chốt giúp doanh nghiệp tối ưu chiến lược kinh doanh, cải thiện hiệu quả quảng cáo và dự báo xu hướng tiêu dùng.

Ở mảng TMĐT xuyên biên giới, ông Đoàn Quốc Tâm – Trưởng Ban Hợp tác, Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) cho biết xu hướng xuất khẩu qua nền tảng số đang mở ra cơ hội mới cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. TMĐT xuyên biên giới giúp sản phẩm Việt Nam tiếp cận thị trường rộng lớn hơn, giảm chi phí marketing – logistics và tăng khả năng xây dựng thương hiệu trực tuyến, phù hợp với bối cảnh tiêu dùng số toàn cầu.

Song song với sự mở rộng về quy mô, chuyên đề cũng nhấn mạnh xu hướng “TMĐT xanh”, thông qua phần chia sẻ của bà Đặng Thùy Trang – Giám đốc đối ngoại Grab Việt Nam. Theo bà Trang, hoạt động giao nhận đô thị cần được chuyển dịch sang mô hình phát thải thấp, kết hợp điện khí hóa đội xe, tối ưu lộ trình giao vận và ứng dụng dữ liệu trong điều phối đơn hàng. Đây là giải pháp giúp TMĐT vừa phát triển mạnh vừa đáp ứng mục tiêu giảm phát thải.

Trong nhóm giải pháp vận hành, bà Lê Thị Nga – Giám đốc Khối Social Commerce & Shipping, Công ty Cổ phần Công nghệ Sapo trình bày cách doanh nghiệp chuyển đổi số quy trình bán hàng thông qua bộ giải pháp OmniAI. Bà Nga cho biết Sapo đang hỗ trợ doanh nghiệp tối ưu quảng cáo bằng các công cụ như Conversion API và Value Optimization, đồng thời ứng dụng chatbot AI để tăng tỉ lệ chốt đơn. Bên cạnh đó, giải pháp FulfillMaster giúp tự động hóa xử lý đơn hàng, giảm sai sót và tăng tốc vận hành – yếu tố quan trọng trong môi trường TMĐT tăng trưởng nhanh.

Tiếp đó, bà Phạm Thị Biên - Phó Giám Đốc Khối Doanh nghiệp, VNPAY nhấn mạnh vai trò của hệ sinh thái thanh toán số trong TMĐT đa kênh. Các giải pháp như SmartPOS, PhonePOS, hóa đơn điện tử VNPAY-INVOICE và chữ ký số VNPAY-CA được thiết kế nhằm tăng an toàn giao dịch, giảm rủi ro và đảm bảo tính pháp lý cho các giao dịch TMĐT.

Mô hình vận hành mới cho doanh nghiệp công nghiệp xanh

Tại phiên tọa đàm “Thúc đẩy chuyển đổi kép lĩnh vực năng lượng và công nghiệp”, các đại biểu tập trung trao đổi về những giải pháp thúc đẩy chuyển đổi số và chuyển đổi xanh trong sản xuất công nghiệp – năng lượng, bao gồm hiện đại hóa hạ tầng dữ liệu ngành điện, ứng dụng công nghệ số trong giám sát năng lượng, tự động hóa dây chuyền, đổi mới mô hình sản xuất và nâng cao hiệu quả quản trị doanh nghiệp.

Theo Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp Phạm Văn Quân nhấn mạnh, chuyển đổi số đang tạo ra mô hình vận hành mới cho doanh nghiệp công nghiệp, trong khi chuyển đổi xanh là yêu cầu không thể trì hoãn để phục vụ mục tiêu phát triển bền vững. Đồng thời, hai tiến trình này có mối quan hệ bổ trợ lẫn nhau, tạo nền tảng quan trọng để nâng cao năng suất, giảm phát thải và tăng sức cạnh tranh của doanh nghiệp trong môi trường kinh tế toàn cầu hóa.

Ở góc độ hạ tầng năng lượng, ông Nguyễn Xuân Khải – Phó Giám đốc Trung tâm EVN-ICT chia sẻ thông tin về tiến trình hiện đại hóa của Tập đoàn Điện lực Việt Nam. Ông Khải cho biết, EVN đã và đang chuyển đổi mạnh mẽ từ mô hình vận hành truyền thống sang hệ sinh thái số, từ văn phòng số, ERP, đến hệ thống SCADA/DCS bao phủ toàn bộ lưới điện quốc gia. Tỷ lệ trạm biến áp không người trực đã đạt 92,68% ở cấp 500 kV và 100% ở cấp 110 kV. Việc áp dụng UAV và AI giúp EVN tự động hóa công tác kiểm tra đường dây, giảm thời gian xử lý sự cố và nâng cao an toàn. 

Trong giai đoạn 2025–2030, EVN đặt mục tiêu hoàn thiện kho dữ liệu dùng chung, chuẩn hóa ngữ nghĩa và triển khai hạ tầng AI hiệu năng cao để tiến tới mô hình “EVN Thông minh”.

Ông Phan Ngọc Ánh – Giám đốc Alena Energy trình bày về giải pháp giám sát năng lượng thông minh, trong đó AI được sử dụng như công cụ trung tâm để phân tích dữ liệu lớn, phát hiện bất thường và tối ưu hóa tiêu thụ năng lượng. Chuyển đổi số trong quản lý năng lượng sẽ góp phần giúp doanh nghiệp giảm chi phí, hạn chế rủi ro và tăng độ an toàn trong sản xuất.

Các ý kiến thống nhất rằng việc triển khai đồng bộ lưới điện thông minh, chuẩn hóa dữ liệu, áp dụng công nghệ AI và phát triển các mô hình sản xuất ít phát thải sẽ là nền tảng quan trọng để ngành công nghiệp – năng lượng thực hiện thành công chuyển đổi kép. Đồng thời, doanh nghiệp cần tăng cường năng lực đổi mới sáng tạo, đầu tư hạ tầng số và xây dựng hệ sinh thái công nghiệp xanh nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn bền vững của giai đoạn 2025–2030.