Công ty chứng khoán mở rộng danh mục, mua vào trái phiếu

Tích lũy thêm tài sản đầu tư

3 khoản mục chính trong danh mục tự doanh của các công ty chứng khoán là tài sản tài chính sẵn sàng để bán (AFS), tài chính ghi nhận thông qua lãi/lỗ (FVTPL) và tài sản tài chính nắm giữ đến ngày đáo hạn (HTM).

Cụ thể, AFS được coi như “của để dành” trong dài hạn của các công ty chứng khoán nếu danh mục tốt. FVTPL được hạch toán theo giá trị thị trường, đánh giá lại tài sản trong bảng kết quả kinh doanh vào mỗi kỳ báo cáo. HTM thông thường là tiền gửi ngân hàng.

Dễ nhận thấy trong danh mục đầu tư tự doanh, nhiều công ty chứng khoán đã mở rộng trở lại hoạt động đầu tư trái phiếu chưa niêm yết và đã niêm yết, đây được xem là khoản đầu tư dài hạn. Có thể kể đến như Công ty Chứng khoán VPBank (VPBankS), Công ty Chứng khoán VNDIRECT, Công ty Chứng khoán SSI (SSI), Công ty Chứng khoán Techcombank (TCBS), Công ty Chứng khoán Thiên Việt (TVS), Công ty Chứng khoán Vietcombank (VCBS)...

Báo cáo tài chính hợp nhất quý I/2024 của TVS cho thấy, tại mục FVTPL, công ty này đang có 10,2 tỷ đồng trái phiếu niêm yết, 115,3 tỷ đồng trái phiếu chưa niêm yết. Mục AFS ghi nhận 673,3 tỷ đồng trái phiếu chưa niêm yết. Mục HTM dài hạn đang có 300,2 tỷ đồng trái phiếu niêm yết, 915,6 tỷ đồng trái phiếu chưa niêm yết. Mục HTM ngắn hạn ghi nhận 27,5 tỷ đồng trái phiếu.

Tính tới cuối tháng 3/2024, TVS đang sở hữu hơn 2.042 tỷ đồng trái phiếu, giá trị đầu tư trái phiếu/vốn chủ sở hữu đạt tới 94,5%.

Theo báo cáo tài chính quý I/2024 của VPBankS, cơ cấu FVTPL đang có 15,9% cổ phiếu, 69% trái phiếu và 14,9% chứng chỉ tiền gửi. Giá trị trái phiếu là 7.321,4 tỷ đồng, hoàn toàn là trái phiếu niêm yết. Mục AFS ghi nhận duy nhất tài sản đầu tư là trái phiếu với giá trị 2.118,9 tỷ đồng, tăng 316% so với cuối năm ngoái.

Cuối quý I/2024, công ty chứng khoán này có 16.578,4 tỷ đồng vốn chủ sở hữu. Tổng đầu tư trái phiếu chiếm tới 56,9% vốn chủ sở hữu.

Tính đến cuối quý I/2024, cơ cấu FVTPL của SSI gồm 64% chứng chỉ tiền gửi, 32,3% trái phiếu niêm yết và chưa niêm yết, 1,6% cổ phiếu niêm yết. Cơ cấu cho thấy chứng chỉ tiền gửi đang chiếm tỷ trọng lớn nhất, theo đó chiến lược đầu tư của công ty là tập trung vào những khoản lãi cố định, thay vì chỉ “lướt sóng” theo biến động thị trường. Ngoài ra, trái phiếu cũng được công ty ưu tiên đầu tư khi tổng giá trị tính đến cuối quý I là 12.756 tỷ đồng.

Tại VNDIRECT, trong cơ cấu FVTPL, trái phiếu chưa niêm yết chiếm tỷ trọng lớn nhất tính đến cuối quý I với 53,6%, chứng chỉ tiền gửi chiếm 27,8%, cổ phiếu chiếm 16,2%. Tổng giá trị trái phiếu chưa niêm yết chiếm 90% danh mục đầu tư, đạt hơn 8.698 tỷ đồng, bằng 50,7% vốn chủ sở hữu.

Tận dụng cơ hội tốt

Báo cáo tài chính của các công ty này tuy không giải thích chi tiết về danh mục đầu tư trái phiếu nên không thể đánh giá hết cơ hội và rủi ro. Song, các công ty chứng khoán dự kiến sẽ có một năm 2024 với nhiều điều kiện thuận lợi hơn cho hoạt động kinh doanh. 

Theo đó, triển vọng lợi nhuận tích cực sẽ đến từ lợi nhuận đầu tư cao hơn, tăng cường phân bổ đầu tư vào công cụ có thu nhập cố định như trái phiếu, hoạt động phân phối trái phiếu doanh nghiệp cũng như định giá thị trường chứng khoán đã hồi phục.

Có thể thấy, sau giai đoạn khủng khoản thị trường trái phiếu, hiện nay các công ty chứng khoán đang có động thái đẩy mạnh đầu tư tài sản này. Giám đốc Khối phân tích và xếp hạng tín nhiệm, mảng định chế tài chính của VIS Rating - ông Phan Duy Hưng nhận định, giai đoạn 2020-2022 vừa qua, nhiều công ty chứng khoán tận dụng được cơ hội khi thị trường trái phiếu bùng nổ, đẩy mạnh đầu tư và hoạt động phân phối trái phiếu tới các nhà đầu tư.

“Điểm khác biệt hiện nay là trái phiếu doanh nghiệp, không tính trái phiếu ngân hàng, chủ yếu là các công ty chứng khoán trong hệ sinh thái ngân hàng tăng cường nắm giữ, nhất là trái phiếu doanh nghiệp chưa niêm yết và cổ phiếu chưa niêm yết”, vị lãnh đạo nhận xét.

Ở bối cảnh hiện nay, VIS Rating cho rằng, rủi ro tài sản vẫn còn cao đối với một số công ty chứng khoán tập trung vào phân phối trái phiếu, gia tăng nắm giữ cổ phiếu chưa niêm yết và trái phiếu doanh nghiệp. Những loại tài sản này thường tập trung vào vài khách hàng lớn, điều này gây ra rủi ro sự kiện cho các công ty.

Bên cạnh đó, khi đẩy mạnh hoạt động phân phối trái phiếu thường sẽ đi kèm cam kết mua lại theo yêu cầu từ nhà đầu tư nhiều hơn. Các công ty chứng khoán phân phối trái phiếu với những cam kết mua lại sẽ dễ bị tổn thương hơn nếu thanh khoản bị siết chặt.

Ông Hưng cho biết: “Hoạt động đầu tư trái phiếu tại Việt Nam có tính thanh khoản không cao như sản phẩm cổ phiếu niêm yết, dẫn đến việc khi thị trường rơi vào tình trạng căng thẳng như quý IV/2022 thì các công ty đầu tư mạnh vào trái phiếu sẽ gặp áp lực thanh khoản. Chưa kể, khi có rủi ro sự kiện như hồi cuối năm 2022, kể cả các công ty chứng khoán thuộc hệ sinh thái ngân hàng cũng khó có thể thực hiện cam kết mua lại trái phiếu của khách hàng”.

Nhìn về hướng tích cực, một yếu tố trở thành “bệ đỡ” cho hoạt động đầu tư trái phiếu doanh nghiệp của công ty chứng khoán trong năm nay là rủi ro đầu tư được giảm thiểu nhờ các đợt tăng vốn mạnh trong giai đoạn này, tốc độ trái phiếu chậm trả gốc/lãi phát sinh mới chậm lại, thị trường trái phiếu đã có tín hiệu phục hồi rõ nét./.