Doanh nghiệp chật vật trả nợ khi đáo hạn trái phiếu bất động sản

Phát hành trái phiếu giảm tới 61%

Dữ liệu của Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội cho thấy, chỉ có 2 doanh nghiệp phát hành trái phiếu thành công trong tháng 3/2024 là Công ty TNHH Đầu tư Kinh doanh và Phát triển thương mại Việt An (phát hành 1.250 tỷ đồng) và Công ty TNHH Đầu tư và Phát triển bất động sản Hải Đăng (2 đợt phát hành tổng cộng 2.500 tỷ đồng).

Theo đó, lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành trong 25 ngày đầu tháng 3/2024 (tính theo ngày công bố thông tin) chỉ đạt 3.750 tỷ đồng, giảm 85,5% so với cùng kỳ tháng 3/2023. Tính tổng 3 tháng đầu năm nay (tính đến ngày 25/3), lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành đạt 10.715 tỷ đồng, sụt giảm 61,5% so với cùng kỳ năm ngoái.

Sức ép đáo hạn trái phiếu bất động sản từ nay đến hết năm của các doanh nghiệp địa ốc là rất lớn khi phát hành trái phiếu mới giảm mạnh. Kể từ đầu năm, các doanh nghiệp đã phải bỏ ra gần 14.000 tỷ đồng mua lại trái phiếu trước hạn, trong đó trái phiếu bất động sản chiếm hơn 14%.

FiinGroup ước tính rằng năm nay, lượng trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn lên tới hơn 300.000 tỷ đồng, trong đó, trái phiếu bất động sản đạt hơn 130.000 tỷ đồng.

Theo ông Nguyễn Quang Thuân - Tổng giám đốc FiinRatings, các doanh nghiệp địa ốc đối mặt với thách thức lớn là khả năng trả nợ trái phiếu. Vốn tín dụng hỗ trợ phần nào dòng tiền cho doanh nghiệp, tuy nhiên, doanh nghiệp phát hành không thể trông chờ tất cả vào nguồn vốn này để hoàn thành nghĩa vụ trả nợ trái phiếu. Mặt khác, thị trường địa ốc vẫn chưa thực sự bứt phá.

Lượng trái phiếu doanh nghiệp năm 2023 chậm trả lên tới gần 190.000 tỷ đồng (nợ xấu chiếm 23,5% tổng giá trị lưu hành vào cuối năm 2023). Thế nhưng, các chuyên gia nhận định, điều khả quan là lượng trái phiếu chậm trả sẽ sụt giảm mạnh trong năm nay.

Theo ông Nguyễn Đình Duy - Giám đốc phân tích Khối Xếp hạng và Nghiên cứu (VIS Ratings, trái phiếu chậm trả năm 2024 dự kiến giảm mạnh, về mức 40.000 tỷ đồng, thuộc về 35 doanh nghiệp phát hành. Một nửa trong số đó là doanh nghiệp ở dạng vỏ, có nghĩa là lập ra chỉ để phát hành trái phiếu doanh nghiệp mà không có hoạt động kinh doanh chủ chốt, phần còn lại là các doanh nghiệp khác. Trong quý IV/2024, lượng trái phiếu rủi ro cao sẽ xuất hiện.

Doanh nghiệp bất động sản xoay xở tiền đáo hạn ở đâu?

Từ cuối năm 2023, thị trường địa ốc đã bắt đầu có tín hiệu hồi phục, tuy nhiên tốc độ hồi phục còn chậm, phần lớn ấm lên ở loại hình chung cư. Do các hoạt động cấp phép dự án vẫn chậm nên nguồn cung khó cải thiện nhanh trong thời gian tới. Nhiều chủ đầu tư từ đầu năm đến nay đã có động thái mở bán. Đó là tín hiệu khả quan cho cả năm 2024. Dẫu vậy, cung cầu chưa thể cải thiện về tính cân đối, nên sức khỏe tài chính của chủ đầu tư vẫn khó khăn.

Theo ông Dương Đức Hiếu - Giám đốc phân tích cao cấp Khối Xếp hạng và Nghiên cứu (VIS Ratings), khả năng trả nợ chủ đầu tư ghi nhận ở mức thấp nhất trong nhiều năm, tính đến cuối năm 2023 và khả năng này chưa được cải thiện rõ ràng trong năm nay, nhất là khi nhìn từ đòn bẩy tài chính mà những đơn vị này dụng, đặc biệt là lượng trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn. Dẫu vậy, các doanh nghiệp bất động sản sẽ không phải đối mặt với cú sốc về thành khoản trong năm nay nhờ những kênh tiếp cận vốn khác, nhất là phát hành cổ phiếu và tín dụng ngân hàng tương đối thuận lợi.

Tín dụng kinh doanh bất động sản kể từ đầu năm tới nay đã tăng trưởng dương dù tín dụng chung tăng trưởng âm. Ngoài ra, nhiều đơn vị bất động sản cũng thuận lợi trong việc phát hành cổ phiếu tăng vốn.

Các chuyên gia kinh tế kỳ vọng, ngoài dòng tiền đến từ tín dụng ngân hàng và phát hành cổ phiếu, phát hành trái phiếu doanh nghiệp năm 2024 sẽ dần khởi sắc trong nửa cuối năm, giúp doanh nghiệp bất động sản triển khai nghĩa vụ trả nợ trái phiếu.

Nghị định 65/2022/NĐ-CP từ năm nay sẽ được triển khai đầy đủ, bảo vệ nhà đầu tư tốt hơn, kỳ vọng đem lại niềm tin cho giới đầu tư cá nhân và có thể thu hút sự tham gia nhiều hơn của các nhà đầu tư.

Theo kỳ vọng của các chuyên gia phân tích, năm 2024, thị trường trái phiếu doanh nghiệp sẽ hồi phục nhờ sự dẫn dắt của 2 nhóm ngành bất động sản và ngân hàng. Đối với trái phiếu bất động sản, tốc độ hồi phục sẽ phụ thuộc lớn vào tốc độ cải thiện của hành lang pháp lý và tiến độ cấp phép dự án của các địa phương.

Lãi suất là một yếu tố khác hỗ trợ thị trường trái phiếu hồi phục. Theo chuyên gia kinh tế, TS. Lê Xuân Nghĩa, lãi suất năm 2024 sẽ tiếp tục duy trì ở mặt bằng thấp, tạo sức hấp dẫn và hỗ trợ tốt đối với thị trường trái phiếu doanh nghiệp hồi phục trở lại.

Dẫu vậy, Nghị định 65/2022/NĐ-CP đã siết chặt điều kiện cá nhân tham gia mua bán trái phiếu doanh nghiệp nên đối tượng tham gia thị trường trái phiếu doanh nghiệp bị co hẹp. Do vậy, yếu tố quan trọng nhất để thị trường này sôi động trở lại vẫn là cải thiện thủ tục phát hành trái phiếu ra công chúng và mở rộng cơ sở nhà đầu tư tổ chức. Để được như vậy, các quy định liên quan tới quỹ đầu tư chứng khoán, quỹ hưu trí, quỹ trái phiếu, công ty bảo hiểm… cần được mở rộng hơn để đẩy mạnh sức cầu trái phiếu doanh nghiệp. Giới đầu tư cá nhân có thể tham gia đầu tư trái phiếu doanh nghiệp qua trái phiếu phát hành ra công chúng hoặc các quỹ quản lý chuyên nghiệp./.