Đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp hay doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo?

Đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp và doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo

Đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp không chỉ đơn giản là thay đổi thiết bị mới, ý tưởng và phương pháp mới mà còn được thực hiện thông qua cả một quá trình thay đổi tư duy, nhận thức của các cấp lãnh đạo và nhân viên. Trên thực tế, đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp được thể hiện ở việc đánh giá lại các khía cạnh của mô hình kinh doanh trước đó và thực hiện những thay đổi nhằm thích nghi với bối cảnh kinh tế, xã hội, nhằm tạo ra các thành phẩm tốt nhất cho người tiêu dùng, cũng như đem lại hiệu quả cao hơn cho quá trình kinh doanh.

Trong khi đó, doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo còn được biết đến với thuật ngữ “start-up”, vẫn đang bị cộng đồng nhầm lẫn với khái niệm “khởi nghiệp” nói chung. Theo đó, cần phân biệt, doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo là loại hình “doanh nghiệp có khả năng tăng trưởng nhanh dựa trên khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ, mô hình kinh doanh mới” (Đề án 844). Tại đây, yếu tố có khả năng “tăng trưởng” và “lặp lại” được coi là tiêu chí tiên quyết để đánh giá đâu là một mô hình startup và đâu là mô hình SME (doanh nghiệp vừa và nhỏ) đơn thuần.

Nhiều khóa đào tạo về Khởi nghiệp sáng tạo thời gian vừa qua đều tập trung phân biệt sự khác biệt giữa khởi nghiệp truyền thống và mô hình startup

Hai khái niệm trên thường được nhắc đến cùng nhau vì chúng đều là sự đổi mới sáng tạo về công nghệ, về sản phẩm, về nhân lực. Để áp dụng được những khái niệm này, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo hay doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đều cần tăng cường đầu tư cho công nghệ, khoa học và chú trọng đào tạo nguồn nhân lực, cũng như cần sự kết hợp của cả một tập thể. Mọi sự thay đổi và bứt phá đều có thể gây ra những đổ vỡ mang tính hệ thống nếu như không có sự tính toán cẩn trọng.

Đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp cần bắt đầu từ đâu?

Vẫn biết rằng chuyển đổi sáng tạo trong doanh nghiệp là vô cùng cần thiết, nhưng bắt đầu từ đâu lại là một câu hỏi rất khó trả lời. Doanh nghiệp sẽ khó có chiến lược hiệu quả nếu chỉ có những câu trả lời chung chung như “bắt đầu từ con người, từ tư duy”.

Mỗi doanh nghiệp trước tiên phải trả lời được câu hỏi: Vì sao cần đổi mới sáng tạo? Đây là một quá trình và phải có mục tiêu rõ ràng, vì vậy, nó có sự liên hệ khá mật thiết với các mô hình kinh doanh và khả năng điều chỉnh của mỗi doanh nghiệp. Khi đó, các doanh nghiệp nhìn nhận lại một cách cẩn trọng mô hình kinh doanh của mình cùng với cả một tập thể và lựa chọn những yếu tố cần thiết phải đổi mới sáng tạo, những rủi ro có thể gặp phải và cách tiếp cận phù hợp với bối cảnh của doanh nghiệp. Từ đó, chuẩn bị nguồn lực và các phương thức phù hợp để tiến hành đổi mới sáng tạo.

Cần làm gì để thành lập doanh nghiệp đổi mới sáng tạo?

Để phá bỏ những rào cản đối với hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, các start-up trước hết cần bắt đầu tìm kiếm ý tưởng mới từ những vấn đề cần phải giải quyết trong xã hội. Dựa trên những ý tưởng mới manh nha hình thành đó và dựa trên nghiên cứu trên thị trường, nhà khởi nghiệp tạo ra sản phẩm mẫu, đưa ra thử nghiệm, cải tiến liên tục cho đến khi có người đặt hàng.

Sau khi đã có sản phẩm và có một lượng khách hàng sử dụng, giai đoạn tiếp theo sẽ là thành lập công ty để mở rộng quy mô, phục vụ thị trường lớn hơn. Trong giai đoạn này, nhà sáng lập cần tìm những người đồng hành có năng lực, chia sẻ quyền lợi với họ và tìm nhà đầu tư phù hợp để tiếp tục mở rộng quy mô, nhân rộng mô hình. Nếu công ty hoạt động tốt, sản phẩm được nhiều khách hàng sử dụng thì tiếp tục mở rộng công ty tới các thị trường khác. Đến thời điểm thích hợp có thể cân nhắc đưa doanh nghiệp lên sàn chứng khoán giúp công ty có thêm nguồn vốn dự trữ và phát triển.

Những giải pháp sáng tạo từ các startup có khả năng đem lại những tác động lớn từ quy mô địa phương đến toàn thế giới

Các chính sách hỗ trợ của nhà nước

Với loại hình doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo (start-up), Chính phủ đã ban hành Nghị định số 38/2018/NĐ-CP ngày 11/3/2018 quy định chi tiết về đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo (về việc thành lập quỹ đầu tư cho khởi nghiệp sáng tạo và việc sử dụng ngân sách Nhà nước đầu tư cho khởi nghiệp sáng tạo) và Nghị định số 34/2018/NĐ-CP ngày 08/3/2018 về việc thành lập, tổ chức và hoạt động của quỹ bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp vừa và nhỏ. Các Nghị định này bước đầu tạo môi trường chính thức cho hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo. Cùng với đó, Đề án 844 về Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia, Đề án 1665 về Hỗ trợ học sinh, sinh viên khởi nghiệp, Đề án 939 về Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp, đều là những chương trình được nhà nước triển khai nhằm tạo môi trường thuận lợi cho loại hình doanh nghiệp mới này phát triển.

Đồng thời, Đảng và Nhà nước cũng đã chỉ đạo Bộ Khoa học và Công nghệ cùng các bộ, ngành liên quan thực hiện các chương trình khoa học và công nghệ quốc gia, nhằm hỗ trợ hoạt động nghiên cứu và đổi mới trong doanh nghiệp. Các doanh nghiệp được hỗ trợ về kinh phí triển khai dự án cũng như kết nối các chuyên gia cần thiết để thực hiện nhiệm vụ.

Diễn đàn Kinh tế tư nhân Việt Nam 2019 vừa qua đã có nhiều hoạt động nhấn mạnh vai trò của nhóm startup trong hệ thống doanh nghiệp tư nhân Việt Nam

Mới đây, để thúc đẩy việc hỗ trợ hoạt động đổi mới sáng tạo quốc gia, Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) (do Bộ Kế hoạch và Đầu tư triển khai) và Trung tâm Hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo quốc gia (NSSC) (trực thuộc Cục Phát triển thị trường và doanh nghiệp khoa học và công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ) đã được thành lập, nhằm hướng đến thiết lập môi trường thuận lợi để thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Dù chỉ mới bắt đầu có những thông tin hoạt động cơ bản, tuy nhiên việc hình thành 2 tổ chức này, thời gian tới chắc chắn sẽ đem lại nhiều thay đổi đáng mừng cho quá trình đổi mới sáng tạo nước nhà trong bối cảnh mới, góp phần đưa Việt Nam khẳng định vị thế trên trường quốc tế.

Kim Dung