Làn sóng "du lịch thái quá" có đáng lo ngại?

Bên ngoài, đường xá ở thị trấn Sintra (Bồ Đào Nha) chật cứng xe tuk-tuk chở khách du lịch. Khi mở cửa sổ, Pimentel dễ dàng ngửi thấy mùi khói xe cùng những âm thanh ồn ã. Ở Sintra, một trong những điểm du lịch nổi tiếng là Cung điện Pena, nơi nghỉ dưỡng một thời của vua Ferdinand đệ nhị. Nơi đây được hàng nghìn lượt khách kéo đến, xếp thành hàng dài chờ đến lượt tham quan.  

Pimentel là một người sống độc thân. Đứng từ trên ban công, anh nói với phóng viên hãng tin AP: “Bây giờ tôi còn cảm thấy bị cô lập hơn so với thời gian xảy ra COVID-19. Tôi phải cố để không ra ngoài. Những gì tôi cảm thấy bây giờ là sự tức giận".

2024 là năm đầu tiên du lịch toàn cầu dự kiến sẽ đạt mức kỷ lục, thúc đẩy bởi nhu cầu bí bách trong thời kỳ đại dịch. Quá trình di cư tạm thời dựa vào chính sách "thị thực vàng" đang gia tăng, góp phần khiến giá nhà tăng vọt. 

Không chỉ Pimentel, nhiều cư dân địa phương cũng cảm thấy khó chịu, từ đó biến thành những hành động có phần cực đoan như nói những lời khó nghe, hoặc thậm chí phun súng nước như ở Barcelona (Tây Ban Nha), khi nhìn thấy khách du lịch.

Bằng phương thức biểu tình, người dân đưa ra tối hậu thư cho chính quyền: hoặc quản lý chặt chẽ hơn, hoặc khách thập phương sẽ nhận được thái độ khó chịu. 

Một người có kinh tế khá giả như Pimentel thấy khó chịu. Tuy nhiên, một số người có thu nhập thấp hơn cũng không cảm thấy thoải mái. 

“Chỉ mỗi người giàu không thể gọi xe cứu thương hoặc không thể mua hàng tạp hóa? Tôi không cảm thấy đó là vấn đề của người giàu” - Matthew Bedell, một cư dân khác của Sintra nói.

Bản thân cụm từ "du lịch quá mức" thường dùng để mô tả điểm bùng phát khi khách du lịch ngừng mang lại lợi ích cho người dân bản địa, thay vào đó khiến các di tích lịch sử trở nên xuống cấp nhanh hơn, cơ sở hạ tầng quá tải cũng như ảnh hưởng đến đời sống của người dân địa phương. 

Chuyên gia Joseph Martin Cheer (Đại học Western Sydney) và Marina Novelli (Đại học Nottingham) bình luận với Tổ chức Thương mại Thế giới: “Du lịch quá mức cũng được cho là một hiện tượng xã hội. Những nơi như Trung Quốc hay Ấn Độ, chốn đông người thường được xã hội dễ tiếp nhận hơn. Điều này cho thấy, kỳ vọng về văn hóa, không gian cá nhân, tính sở hữu... ở mỗi nơi là khác nhau".

Mùa hè năm 2023 cũng ghi nhận tình trạng quá tải ở các sân bay. Đến cuối năm ngoái, có nhiều dấu hiệu cho thấy làn sóng "du lịch bù" do đại dịch COVID-19 đang tăng tốc. 

Tháng 1/2024, cơ quan du lịch của Liên hợp quốc dự đoán, du lịch toàn cầu sẽ vượt kỷ lục thiết lập năm 2019 2%. Cơ quan này báo cáo đến cuối tháng 3, hơn 285 triệu khách đã đi du lịch quốc tế, nhiều hơn khoảng 20% ​​so với quý I/2023. Châu Âu vẫn là điểm đến được ghé thăm nhiều nhất. Hội đồng Du lịch & Lữ hành Thế giới dự kiến ​​vào tháng 4, sẽ có 142 trong số 185 quốc gia lập kỷ lục về du lịch, tạo ra 11.100 tỷ USD trên toàn cầu và tạo ra 330 triệu việc làm.

Ngoài vấn đề kinh tế, Tây Ban Nha đang phải đối mặt với nhiều vấn đề, từ quản lý nguồn nước đến giá nhà đất tăng vọt và cũng như tình trạng du khách say xỉn. Tháng 3/2024, hàng loạt người dân đã xuống đường biểu tình kêu gọi khách du lịch về nước. 

Nhật Bản dự kiến ​​cũng sẽ lập kỷ lục mới về lượt khách vào năm 2024 do đồng Yên trượt giá. Kyoto đã cấm khách du lịch đến một số con hẻm nhất định. Chính phủ đặt ra giới hạn số lượng người khi đến núi Phú Sĩ leo núi. Tại Fujikawaguchiko, một thị trấn có tầm nhìn đẹp có tầm nhìn ra núi Phú Sĩ, chính quyền địa phương đã dựng một tấm màn đen lớn ở bãi đậu xe để hạn chế quá tải lượng khách. Kết quả, nhiều lỗ nhỏ ngang tầm mắt bị khoét trên tấm màn. 

Tuy nhiên, một số nước lại đưa ra chính sách thúc đẩy du lịch. Chẳng hạn, Mông Cổ đưa ra chiến dịch "Chào mừng đến với Mông Cổ" đưa lượt khách nước ngoài đến quê hương của Thành Cát Tư Hãn tăng 25% trong 7 tháng đầu năm 2024 so với cùng kỳ. 

Trên thực tế, lĩnh vực du lịch đang phát triển và chuyển dịch nhanh đến mức một số chuyên gia cho rằng thuật ngữ “du lịch thái quá” đã lỗi thời.

Michael O'Regan, giảng viên ngành du lịch và tổ chức sự kiện tại Đại học Glasgow Caledonian, lập luận: "du lịch thái quá" đã trở thành một từ thông dụng. Khái niệm này không phản ánh thực tế rằng, trải nghiệm phụ thuộc phần lớn vào sự thành công hay thất bại của việc quản lý đám đông. Nhiều cuộc biểu tình không nhằm vào bản thân khách du lịch mà nhằm vào chính sách quản lý. 

Ông nói trong một cuộc phỏng vấn: “Đã có phản ứng dữ dội chống lại các mô hình kinh doanh xây dựng du lịch hiện đại và sự thiếu phản ứng kịp thời của chính quyền. Ngành du lịch đã hồi phục trở lại nhanh hơn chúng tôi mong đợi, nhưng khách du lịch không phải là vấn đề. Có một cuộc chiến toàn cầu vì khách du lịch. Chúng ta không thể bỏ qua điều đó... Vậy điều gì sẽ xảy ra khi chúng ta đón quá nhiều khách du lịch? Các điểm đến du lịch cần nghiên cứu thêm chính sách”./.