| Thị trường chứng khoán chứng kiến “cú rơi mạnh”, nhà đầu tư nên hành rộng ra sao?Vàng và USD liên tục tăng giá, chứng khoán có bị “lép vế”?Định giá cổ phiếu chứng khoán đang ở mức cao |
Nhiều tiêu chí chưa đáp ứng
Trong chiến lược phát triển thị trường chứng khoán (TTCK), mục tiêu của Chính phủ là đến năm 2025 nâng hạng TTCK từ thị trường cận biên lên mới nổi. Với khoảng thời gian còn lại không còn quá dài, trước mắt các cơ quan chức năng hiện đang tập trung đáp ứng các tiêu chí để được nâng hạng lên thị trường mới nổi sơ cấp từ FTSE Russel.
Hiện nay, TTCK Việt Nam đã đáp ứng được 7/9 tiêu chí nâng hạng của tổ chức FTSE Russell và 2 tiêu chí chưa đạt. Cụ thể là tiêu chí “chu kỳ thanh toán-DvP” bị FTSE Russell đánh giá “hạn chế” và tiêu chí “thanh toán - tỷ lệ hiếm khi giao dịch thất bại” không được đánh giá.
Đối với ký quỹ trước giao dịch, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã trình Bộ Tài chính các đề xuất sửa đổi, bổ sung chỉnh sửa một số văn bản, trước tiên là không yêu cầu ký quỹ 100% của các nhà đầu tư nước ngoài, đảm bảo hoạt động của nhà đầu tư cũng như hoạt động thanh toán.
Còn về tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài, UBCKNN đề nghị rà soát lại các ngành nghề và công bố bằng tiếng Anh, để các nhà đầu tư có thể tiếp cận được thông tin dễ dàng.
Đối với MSCI, TTCK Việt Nam mới chỉ đáp ứng được 8/17 tiêu chí nâng hạng của đơn vị này.
Ông Vũ Thanh Tùng, Đại học Tài chính - Marketing cho rằng, mặc dù đã gần 2 năm kể từ ngày Chính phủ chính thức ban hành Nghị định 60 cho phép nới room cho nhà đầu tư nước ngoài lên 100% nhưng số lượng cổ phiếu chính thức nới room vẫn khá khiêm tốn.
“Nguyên nhân chủ yếu là do ràng buộc từ các quy định luật pháp có liên quan, đặc biệt là cổ đông lớn của các công ty niêm yết không đồng ý tăng room cho các nhà đầu tư nước ngoài”, ông Tùng nói.
Chuyên gia này cũng nêu, tiêu chí mức độ tự do hóa thị trường ngoại hối cũng cần phải chú ý. Tại Việt Nam việc giao dịch ngoại hối được Chính phủ kiểm soát chặt chẽ, nhằm bảo vệ thị trường ngoại hối và giá trị đồng tiền. Do đó, việc lưu chuyển vốn ngoại hối tại Việt Nam còn nhiều khó khăn.
Thêm nữa, thủ tục đăng ký và mở tài khoản chứng khoán đối với nhà đầu tư nước ngoài tại các công ty chứng khoán còn phức tạp, một số khâu còn mang tính thủ tục hành chính; quy định thị trường và dòng thông tin bằng Tiếng Anh còn rất nhiều thiếu sót. Điều này ngăn cản việc tiếp cận chi tiết của các nhà đầu tư nước ngoài.
Chưa kể, theo ông Tùng, tại TTCK Việt Nam, nhà đầu tư phải chuyển tiền mua chứng khoán trước 1 ngày rồi mới được nhận chứng khoán, tiền bán chứng khoán cũng phải sau 2,5 ngày mới về tài khoản nhà đầu tư.
“Đối với các nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt là các tổ chức lớn, đây là điều bất tiện vì họ vốn quen thuộc với cơ chế giao dịch liên tục trên các thị trường quốc tế. Để đảm bảo hiệu quả đầu tư và quản lý rủi ro, họ cần tiền và chứng khoán phải được chuyển giao đồng thời”, ông Tùng nêu.
Công ty chứng khoán đang chuẩn bị vốn cho cuộc chơi lớn
Ông Nguyễn Khắc Hải - Giám đốc Khối phụ trách Luật và Kiểm soát tuân thủ, Công ty Cổ phần Chứng khoán SSI cho biết, chuyện nâng hạng từ cận biên lên mới nổi không chỉ là đổi tên, mà là thay đổi về chất và dòng vốn sẽ đến phần lớn từ các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài chuyên nghiệp.
Theo ông Hải, việc được FTSE nâng hạng lên thị trường mới nổi sẽ là cơ hội tốt giúp TTCK Việt Nam ghi nhận được sự chú ý từ MSCI, trong bối cảnh danh sách các thị trường chứng khoán có cơ hội được nâng hạng lên mới nổi khá hạn chế.
Ông Hải cũng nhận định rằng, các tiêu chí định lượng không phải trở ngại lớn với Việt Nam, vì trên thị trường đã có đủ số lượng cổ phiếu đại diện. Ngược lại, nhóm tiêu chí định tính mới là những rào cản chính, với vướng mắc lớn nhất để FTSE Russel ra quyết định nâng hạng liên quan đến hoạt động thanh toán bù trừ, việc chuyển giao đối ứng thanh toán (chuyển giao cổ phiếu tại thời điểm thanh toán tiền) và việc xử lý khi gặp các giao dịch thất bại (failed trade).
“Giải pháp cho các yêu cầu này là áp dụng mô hình đối tác bù trừ trung tâm (CCP). Tuy nhiên, để triển khai mô hình đối tác bù trừ trung tâm CCP dự kiến sẽ mất thêm một khoảng thời gian do sẽ phải điều chỉnh nhiều quy định có liên quan, bao gồm cả các quy định điều chỉnh hoạt động của ngân hàng lưu ký”, ông Hải nêu.
Do vậy, trước mắt, Bộ Tài Chính và UBCKNN đã đưa ra giải pháp trong đó các công ty chứng khoán sẽ thực hiện hỗ trợ thanh toán đối với các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài.
Ông Hải đề nghị nâng cao năng lực cung cấp dịch vụ cho nhà đầu tư nước ngoài của các công ty chứng khoán trên thị trường. Cụ thể, các công ty chứng khoán phải chuẩn bị nguồn lực lớn về vốn để hạn chế rủi ro thanh toán.
“Tại Việt Nam, chúng ta thấy rằng đa số các công ty chứng khoán đều có kế hoạch tăng vốn trong năm 2024 và 2025 là bước chuẩn bị cho cuộc chơi lớn này”, ông Hải nói.
Ngoài ra, đại diện SSI cũng nêu, hệ thống quản trị rủi ro của các công ty chứng khoán phải được nâng cấp để hạn chế rủi ro thanh toán và rủi ro hoạt động. Đặc biệt là khi các sản phẩm day trading hay short sell được vận hành.
Thêm nữa, các công ty chứng khoán sẽ phải nâng cấp hệ thống để kết nối trực tuyến với nhà đầu tư nước ngoài nhằm nâng cao năng lực thực thi lệnh.
“Quy mô thị trường tăng cao cùng với việc phát triển các sản phẩm cho phép nhà đầu tư tăng vòng quay vốn như short sell, day trading dẫn đến số lượng lệnh giao dịch tăng đòi hỏi năng lực nhận, xử lý lệnh giao dịch của nhà đầu tư nói chung đối với công ty chứng khoán trở nên cấp thiết”, ông Hải nêu./.
