Nguyên nhân nào khiến nhà đầu tư luôn “thua” trên thị trường chứng khoán?

Tâm lý đầu tư ngắn hạn

Một trong những sai lầm của nhà đầu tư hiện nay là dễ sa vào đầu cơ và lướt sóng thay vì hướng tới đầu tư dài hạn và tạo nguồn thu nhập ổn định. Ngày càng có nhiều người muốn “ăn xổi” bằng cách đầu cơ vào các mã cổ phiếu “tăng bằng lần” để có thể tăng tài sản nhanh chóng.

Vào giai đoạn Covid-19, khi thị trường chứng khoán trong thời kỳ hưng thịnh nhất với vùng đỉnh 1500 điểm, việc lướt sóng có thể giúp cho một số lượng lớn nhà đầu tư nhanh chóng kiếm lời với bất kỳ mã cổ phiếu nào. 

Hàng loạt cổ phiếu có mức tăng gấp đôi, gấp ba giá trị thực vào thời điểm đó. Đơn cử như FLC của tập đoàn FLC tăng từ 10.200 VNĐ/cổ phiếu lên mức 24.100 VNĐ/cổ phiếu trong vòng 5 tháng (từ 8/2021-1/2022), tức tăng gấp 2 lần trước khi cổ phiếu này bị hạn chế giao dịch. Các nhà đầu tư mã cổ phiếu này đã kiếm được mức lợi khổng lồ từ thị trường.

Ông Hà - Nhà đầu tư nhiều năm kinh nghiệm trên thị trường chứng khoán, chia sẻ hồi cuối năm 2021, ông kiếm được cho mình hơn 200 triệu đồng từ số vốn ban đầu chỉ 100 triệu đồng. Ông Hà cho rằng chưa từng có một cơn sóng lớn trên thị trường chứng khoán như vậy, gần như cổ phiếu nào cũng có thể đem lại lợi nhuận và ông kiếm được nguồn thu nhập khủng cho mình.

Theo thống kê từ Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD), năm 2021, tổng số tài khoản chứng khoán năm 2021 trên cả nước là 4,3 triệu tài khoản, ước tính đạt 4,4% dân số. Năm 2022, có thêm 2,6 triệu tài khoản chứng khoán mở mới, tăng hơn 60% so với cùng kỳ. Tính tới tháng 8/2023, con số này là 7,6 triệu tài khoản, tương đương khoảng 8% dân số. Điều này thể hiện sức hấp dẫn của thị trường chứng khoán đang ngày càng lớn.

Tuy nhiên, sau giai đoạn thị trường sốt nóng thời Covid-19, thị trường chứng khoán bắt đầu tụt dốc, lao đao. Không còn các mã cổ phiếu tăng nóng hay những khoản đầu cơ ngắn hạn, nhiều nhà đầu tư mất phương hướng trên thị trường. Dường như họ đã quên mục đích thực sự của thị trường chứng khoán là đầu tư dài hạn, chờ đợi nguồn lợi cho tương lai thay vì là những khoản tiền “từ trên trời rơi xuống”.

Thiếu kiến thức, không kiên trì

Không ít người tham gia thị trường chứng khoán với kiến thức trống rỗng, không biết về cách thức hoạt động của thị trường. Thay vì tự nghiên cứu và học hỏi kiến thức cơ bản, họ lại dựa vào lời khuyên từ các hội nhóm hay môi giới. Điều này là do tâm lý muốn kiếm tiền nhanh, khiến nhiều nhà đầu tư dễ bị dụ dỗ và rơi vào bẫy, thậm chí có người đã bỏ số tiền lớn để được tham gia các “room VIP” của một vài nhân vật nổi tiếng trên mạng về đầu tư chứng khoán. 

Khoảng thời gian năm 2021-2022, rất nhiều nhà đầu tư biết tới ông N.M.T hay còn gọi là “anh Bảy” - “chiến thần” trên thị trường chứng khoán. Người này đưa ra rất nhiều khuyến nghị với các cổ phiếu có mức sinh lời khủng, điển hình như CEO, DIG, LG14. Các mã cổ phiếu này được khuyến nghị, sau đó đã tăng rất mạnh, thậm chí tăng gấp 10 lần giá trị thực. Rất nhiều nhà đầu tư khi đó đặt niềm tin mãnh liệt vào “anh Bảy” và quyết tâm nắm giữ cổ phiếu nhằm gia tăng lợi nhuận.

Tuy nhiên, đến đầu năm 2022, thị trường bỗng lao dốc, cũng là lúc “anh Bảy” mất đi uy tín của mình. Các mã cổ phiếu mà người này khuyến nghị liên tục giảm mạnh, thậm chí có nhiều phiên sàn. 

Minh chứng rõ nhất là mã L14, trong vòng 4 tháng (từ 2/2022 - 6/2022) đã rớt từ 415.000 VNĐ/cổ phiếu về còn 100.000 VNĐ/cổ phiếu. Ở thời điểm hiện tại đã xuống dưới mức 40.000 đồng/cổ phiếu. 

Những lời khuyên đầu tư đôi khi có thể đúng, nhưng việc nghe ngóng phải có sự chắt lọc và phải có sự hiểu biết nhất định. Rất nhiều nhà đầu tư kẹt hàng, phải gồng lỗ trong dài hạn hoặc chấp nhận cắt lỗ để giữ lại một phần tài sản. 

Lạm dụng margin 

Một nguyên nhân chủ quan đến từ việc các nhà đầu tư quá phụ thuộc vào đòn bẩy tài chính (margin). Dù việc này có thể đem về khoản lời lớn, nhưng cũng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro.

Vay margin có thể giúp nhiều nhà đầu tư kiếm được lợi nhuận đáng mơ ước. Tuy nhiên, nhiều người sử dụng phương pháp này và sau đó nhận lại “trái đắng” khi thị trường rơi vào các nhịp điều chỉnh. Thậm chí, nhiều người còn rơi vào tình trạng call margin (lệnh gọi ký quỹ) làm “bay” mất một lượng tài sản lớn.

Chị Ngọc Anh - một nhà đầu tư có thói quen sử dụng margin, cho biết chị đã kiếm được số tiền lớn từ việc sử dụng phương pháp này. Theo đó, với số vốn ban đầu chỉ khoảng 30 triệu đồng, chị đã nâng tài khoản của mình lên gấp 4 lần, tức thu về hơn 120 triệu đồng. 

Nhưng vì sử dụng quá nhiều và không lường hết được hậu quả nên mỗi lần thị trường có xu hướng điều chỉnh mạnh, chị đều bị call margin và mất một số tiền không nhỏ. Nếu biết cách vay margin hợp lý, tài khoản của nhà đầu tư có thể “nở rộ”, nhưng quá lạm dụng thì sẽ tạo ra các khoản lỗ nghiêm trọng khi cổ phiếu giảm.

Đầu tư chứng khoán không phải dành cho số đông. Dù thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn còn non trẻ so với thế giới, nên sẽ có những sự bất ổn nhất định và cũng có rất nhiều tiềm năng để kiếm lợi nhuận từ đây. 

Nếu muốn trở thành nhà đầu tư chứng khoán thực thụ, bạn phải củng cố kiến thức, kỹ năng, những kinh nghiệm giao dịch thực chiến và nâng cao bản lĩnh trước một thị trường chứng khoán đầy vạn biến, khi bất cứ tình huống nào cũng có thể xảy ra./.