Nuôi tôm dưới tán rừng: Mô hình phát triển kinh tế bền vững

Thu hoạch tôm sinh thái.

Một trong ba đột phá chiến lược mà huyện chọn để tập trung chỉ đạo là phát triển tôm sinh thái kết hợp với những sản vật dưới tán rừng. Bắt đầu từ năm 1999, một dự án tài trợ nuôi tôm sinh thái kết hợp với bảo vệ và phát triển rừng đã được triển khai, để tận dụng ưu thế khó nơi nào có được của huyện. Đặc điểm của mô hình này là, vùng nuôi tôm sinh thái phải có diện tích rừng chiếm trên 50%. Tôm phát triển tự nhiên dưới tán rừng và tận dụng thức ăn có sẵn từ hệ sinh thái rừng tạo ra. Thỉnh thoảng nông dẫn sẽ tạo thêm nguồn thức ăn tự nhiên cho tôm bằng cách bón phân vi sinh.

Chẳng bao lâu sau khi triển khai, tôm sinh thái nơi đây được cấp giấy chứng nhận. Có được giấy “thông hành” của các tổ chức như EU, Hà Lan…, tôm sinh thái bắt đầu hành trình xuất ngoại. Cứ thế, mô hình nuôi tôm sinh thái được nhân rộng trong dân trên địa bàn toàn huyện. Đến nay, toàn huyện Ngọc Hiển có 4.500 hộ thực hiện mô hình nuôi tôm sinh thái với diện tích 17.805 ha, phấn đấu đến cuối năm nay diện tích nuôi tôm sinh thái đạt 18.810 ha. Trong đó có 110 tổ hợp tác sản xuất với 1.413 hộ và 14 hợp tác xã (HTX). Ngoài ra, huyện đang tập trung chỉ đạo nâng cao năng lực sản xuất và chất lượng con giống, mục tiêu là đến hết năm 2020 lượng giống thuỷ sản cung cấp cho thị trường đạt 11 tỷ con.

Địa phương tiêu biểu nhất về phát triển mô hình nuôi tôm sinh thái là xã Viên An Đông. Ông Lương Huỳnh Hảo, Phó chủ tịch UBND xã Viên An Đông cho biết: “Toàn bộ diện tích của 14 ấp trên địa bàn xã đều đang nuôi tôm sinh thái. Trong đó có hơn 6.300 ha với 1.203 hộ đã được công nhận đạt tiêu chuẩn Naturland, ASC, Selva Shrimp của EU, Hà Lan. Hiện nay, toàn bộ diện tích này đã được Tập đoàn Minh Phú và Công ty Xuất nhập khẩu Thuỷ sản Năm Căn ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm”. Nhờ đó, hàng năm người dân tập huấn kỹ thuật, hỗ trợ con giống, dịch vụ môi trường rừng… giúp cho việc phát triển mô hình ngày càng mạnh và hiệu quả hơn.

Mô hình này có rất nhiều ưu điểm, không chỉ về hiệu quả trong việc nâng cao năng suất, chất lượng con tôm mà còn bảo vệ môi trường, đảm bảo được sự phát triển tương lai lâu dài. Thực tế chứng minh, vào thời điểm năm 2015, trong khi không ít lô hàng thuỷ sản phải nằm kho hay thê thảm hơn là bị đối tác trả về do có tạp chất, dư lượng kháng sinh cấm vượt ngưỡng… thì các sản phẩm từ con tôm sinh thái đều dễ dàng xuất ngoại thành công, thậm chí được ưa chuộng bậc nhất. Và hiện nay, mặc dù dịch bệnh Covid-19 đang tác động rất nặng nề, giá thành nhiều mặt hàng tôm sụt giảm mạnh, thế nhưng con tôm sinh thái của xã viên các hợp tác xã HTX trên địa bàn Viên An Đông vẫn bán được giá cao.

Theo nghiên cứu của GIZ đã chỉ ra rằng tổng thu nhập của mô hình tôm, rừng ngập mặn cao gấp 2 lần hình thức nuôi tôm truyền thống. Tôm sinh thái được khách hàng quốc tế rất ưa chuộng, đặc biệt là Mỹ, EU, Nhật Bản. Nuôi tôm sinh thái kiểm soát tốt các yếu tố con giống, hạn chế được dịch bệnh, nâng cao năng suất, chất lượng tôm nuôi. Môi trường sinh thái được cải thiện và phục hồi theo hướng bền vững, đảm bảo diện tích rừng che phủ từ 50-60%.

Theo nhận định của nông dân cũng như lãnh đạo ngành nông nghiệp, chuyên gia kinh tế địa phương, mặc dù không vượt bậc về năng suất như các loại hình nuôi khác như, tôm thâm canh và siêu thâm canh, thế nhưng con tôm sinh thái có tính ổn định, bền vững. Tuy vây, nhờ mô hình nuôi tôm sinh thái mà nhiều hộ gia đình trong trong vùng đã có cuộc sống kinh tế ổn định, thậm chí nhiều gia đình khá giả lên.

Ngoài ra, nuôi tôm sinh thái còn đem đến một lợi ích trong công tác quản lý, phát triển rừng. Nói về vấn đề này ông .Ông Lương Huỳnh Hảo cho biết: Rừng sản xuất giao khoán của người dân hiện nay có thể không cần ban quản lý, do từ khi nuôi tôm sinh thái, tình trạng chặt phá cây rừng gần như không còn, thậm chí người dân còn trồng rừng nhiều hơn so với diện tích theo quy đinh. Bởi hiện nay giá trị cây rừng mang lại cho người dân thu nhập không nhỏ. 1 chu kỳ khoảng 12 năm, 1 ha rừng có thể mang về cho người dân từ 150-200 triệu đồng.

Nói về hiệu quả kinh tế, ông Phan Minh Ký, Giám đốc HTX Đại Đoàn Kết, tự hào, hiện nay 17 xã viên của HTX đều thuộc diện khá giả. Bình quân mỗi hộ 1 năm thu nhập khoảng 250 triệu đồng từ con tôm sinh thái, 80-90 triệu đồng từ con cua và nhiều nguồn thu đáng kể khác. Hiện nay HTX đã ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm từ đầu vào đến đầu ra, do đó tiết kiệm chi phí trong sản xuất đáng kể.

Mặc dù không vượt bậc về năng suất như các loại hình nuôi khác, nhưng con tôm sinh thái có tính ổn định, bền vững.

Không chỉ có HTX Đại Đoàn Kết, hiện toàn xã có 24 tổ hợp tác với 298 tổ viên và 4 HTX đều có hợp đồng liên kết đầu vào, đầu ra sản phẩm. “Thời gian tới, chính quyền địa phương quan tâm đẩy mạnh phát triển mô hình sản xuất tôm sinh thái, vận động người dân liên kết sản xuất thông qua tổ hợp tác và HTX để phát huy thương hiệu đã có”, ông Hảo chia sẻ.

Nuôi hoàn toàn tự nhiên, không sử dụng thức ăn, hoá chất, kháng sinh… trong quá trình nuôi, tôm rừng hiện là loại sản phẩm được thị trường thế giới, kể cả thị trường khó tính ưa chuộng. Đạt được các chứng nhận đã khó, giữ vững uy tín để duy trì hiệu quả các chứng nhận quốc tế còn khó khăn hơn. Để tiếp tục phát huy lợi thế và những kết quả đạt được, ngay từ đầu năm 2017, Ban Chấp hành Đảng bộ huyện Ngọc Hiển đã ban hành Nghị quyết chuyên đề số 05 về nuôi tôm sinh thái theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững giai đoạn 2017-2020.

Lĩnh vực nuôi thuỷ sản của tỉnh đang ngày càng gặp khó khăn do yếu tố môi trường, dịch bệnh, trong khi nhu cầu thế giới và trong nước đặc biệt quan tâm đến vấn đề thực phẩm sạch và sản xuất sạch, thì con tôm sinh thái càng được khẳng định vị trí của mình. Đây là thời cơ để người dân tăng thu nhập, nâng cao đời sống. Do vậy, nuôi tôm sinh thái được xem như mô hình bền vững và là hướng đi tích cực nhất cho tương lai.

HỒNG HẢI