Phát triển năng lượng xanh kiến tạo môi trường sống trong lành, đô thị sạch

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành nhấn mạnh: Trong bối cảnh toàn cầu đang đối mặt với biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và suy giảm tài nguyên, việc lựa chọn con đường phát triển xanh, chuyển dịch năng lượng sạch là xu thế tất yếu và là trách nhiệm chung của các quốc gia.

Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách lớn như Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu hướng tới phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, cùng các Kế hoạch hành động quốc gia về giảm phát thải khí nhà kính. Đây là nền tảng vững chắc để thúc đẩy nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế carbon thấp, hướng tới mục tiêu “Việt Nam xanh, sạch, đáng sống”.

Theo Thứ trưởng Lê Công Thành, việc phát triển năng lượng xanh không chỉ góp phần giảm phát thải, bảo đảm an ninh năng lượng, mà còn mở ra hướng đi bền vững cho các đô thị lớn như: Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Hải Phòng trong quá trình xây dựng “thành phố sạch”, nơi con người được sống trong môi trường an toàn, trong lành và thịnh vượng.

Tổng Biên tập Báo Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Ngọc Thạch cho biết, Diễn đàn được tổ chức nhằm mở ra không gian trao đổi, chia sẻ và kết nối các bên liên quan, từ cơ quan quản lý, nhà khoa học, doanh nghiệp đến cộng đồng cùng chung tay xây dựng các đô thị xanh, sạch, thông minh, thích ứng tốt hơn với thách thức của biến đổi khí hậu.

Cũng theo ông Nguyễn Ngọc Thạch, khi mỗi đô thị, mỗi doanh nghiệp, mỗi công dân cùng hành động vì năng lượng xanh, “Thành phố sạch” sẽ không chỉ là khẩu hiệu, mà sẽ trở thành hiện thực trong từng con đường, từng mái nhà, từng nhịp sống.

Tại Diễn đàn, các đại biểu đã thảo luận nhiều nội dung thiết thực như: Phát triển hệ sinh thái năng lượng sạch; khuyến khích sử dụng nhiên liệu đạt chuẩn; tăng cường ứng dụng công nghệ xanh trong giao thông, xây dựng và quản lý đô thị; cũng như đề xuất các cơ chế chính sách nhằm thúc đẩy chuyển đổi năng lượng xanh, góp phần thực hiện cam kết Net Zero 2050 của Việt Nam.

Theo ông Trương Mạnh Tuấn, Phó Trưởng phòng Quản lý chất lượng môi trường (Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường), ô nhiễm không khí hiện là vấn đề nghiêm trọng tại Việt Nam, tập trung chủ yếu ở hai vùng kinh tế trọng điểm: Hà Nội và các tỉnh phía bắc; Thành phố Hồ Chí Minh và khu vực phụ cận phía nam.

Kết quả quan trắc cho thấy, ô nhiễm tập trung vào bụi và bụi mịn (PM2.5), diễn ra theo chu kỳ từ tháng 10 đến tháng 4 hằng năm, tại các điểm có mật độ giao thông cao và nhiều cơ sở sản xuất. Nguồn phát sinh chính đến từ giao thông, xây dựng, công nghiệp, đốt rác mở và sinh hoạt dân cư.

Để kiểm soát khí thải, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang xây dựng dự thảo lộ trình áp dụng quy chuẩn khí thải đối với xe mô-tô, xe gắn máy lưu hành tại Việt Nam. Theo đó, thời gian áp dụng chính thức được lùi để người dân và địa phương có thêm thời gian chuẩn bị. Riêng tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, các quy định sẽ được siết chặt sớm hơn, bắt đầu từ ngày 1/7/2027. Các đô thị khác như Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ và thành phố Huế sẽ triển khai từ ngày 1/7/2028; các địa phương còn lại áp dụng từ 1/7/2030.

Ông Tuấn nhấn mạnh, việc ban hành tiêu chuẩn và lộ trình cụ thể sẽ giúp định hướng cho người dân, doanh nghiệp và cơ quan quản lý, góp phần giảm phát thải và thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang phương tiện sử dụng điện, năng lượng sạch.

Tại Diễn đàn, ông Lê Văn Đạt, Phó Giám đốc Học viện Chiến lược, Bồi dưỡng cán bộ xây dựng (Bộ Xây dựng) đề xuất giải pháp thúc đẩy phát triển giao thông xanh, ông Đạt cho rằng cần đồng bộ nhiều nhóm chính sách về đầu tư, tài chính, kiểm soát phương tiện cá nhân và hỗ trợ người dân.

Về đầu tư, cần áp dụng linh hoạt mô hình đối tác công-tư (PPP) trong phát triển hệ thống đường sắt đô thị, xe buýt; khuyến khích phát triển tuyến buýt đường thủy sử dụng năng lượng xanh; xem trạm sạc điện cho xe buýt là một phần của hạ tầng giao thông. Đồng thời, cần có cơ chế đấu thầu, đặt hàng rõ ràng và thời hạn hợp đồng phù hợp với niên hạn sử dụng phương tiện.

Về tài chính, ông Đạt đề xuất giảm 50% thuế thu nhập doanh nghiệp trong 5 năm đầu cho doanh nghiệp đầu tư, kinh doanh trạm sạc điện xe buýt; hỗ trợ lãi suất vốn vay cho dự án giao thông công cộng sử dụng năng lượng sạch; ưu tiên ngân sách hỗ trợ vận hành vận tải hành khách công cộng.

Về kiểm soát phương tiện cá nhân, có thể nghiên cứu thu phí vào khu vực trung tâm, áp dụng hạn ngạch đối với ô-tô, xe máy dùng nhiên liệu hóa thạch và triển khai thí điểm tại các tuyến nội đô.

Tại diễn đàn, các đại biểu thảo luận nhiều nội dung: Phát triển hệ sinh thái năng lượng sạch; khuyến khích sử dụng nhiên liệu đạt chuẩn; tăng cường ứng dụng công nghệ xanh trong giao thông, xây dựng và quản lý đô thị; đề xuất cơ chế chính sách thúc đẩy chuyển đổi năng lượng xanh, góp phần thực hiện cam kết Net Zero 2050 của Việt Nam.

Các đại biểu kiến nghị Nhà nước tiếp tục hoàn thiện chính sách, quy chuẩn khí thải và hỗ trợ chuyển đổi năng lượng sạch; doanh nghiệp đẩy mạnh đầu tư công nghệ xanh, sử dụng năng lượng hiệu quả; các tổ chức, hiệp hội lan tỏa kết nối giữa chính sách, doanh nghiệp và cộng đồng; báo chí tiên phong trong truyền thông, nâng cao nhận thức xã hội, khơi dậy tinh thần hành động vì tương lai xanh.

Diễn đàn “Năng lượng xanh - Thành phố sạch” không chỉ là nơi chia sẻ ý tưởng, mà còn là bước khởi đầu cho chuỗi hành động cụ thể, nhằm hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, tăng trưởng xanh và phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050./.