Phát triển thị trường năng lượng cạnh tranh, đảm bảo giá minh bạch do thị trường quyết định

Ngày 6/12, tại Hà Nội, Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam phối hợp với Ban Kinh tế Trung ương; Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật đồng tổ chức Diễn đàn “Phát triển thị trường năng lượng cạnh tranh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”.

Tham dự Diễn đàn có các đồng chí lãnh đạo đại diện các cơ quan Trung ương; các Ban, bộ, ngành; các địa phương; các đơn vị chức năng; các học viện, nhà trường; các nhà khoa học, nhà nghiên cứu, các doanh nghiệp trong lĩnh vực năng lượng.

Với hơn 40 tham luận đến từ các nhà khoa học, các nhà quản lý, các chuyên gia, doanh nghiệp, học giả, báo chí - truyền thông về lĩnh vực năng lượng, thị trường năng lượng cạnh tranh, Diễn đàn “Phát triển thị trường năng lượng cạnh tranh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” nhằm thúc đẩy tuyên truyền, nâng cao nhận thức sâu rộng hơn trong các cấp lãnh đạo, doanh nghiệp và cộng đồng về phát triển thị trường năng lượng cạnh tranh lành mạnh, bền vững, đáp ứng yêu cầu tăng trưởng kinh tế - xã hội trong bối cảnh mới.

Đồng thời, Diễn đàn cũng nhằm tạo ra sức lan tỏa mạnh mẽ hơn quan điểm, chủ trương của Đảng về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 theo tinh thần Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/2/2020 của Bộ Chính trị; và Đề án Phát triển thị trường năng lượng cạnh tranh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 theo tinh thần Quyết định số 2233/QĐ-TTg ngày 28/12/2020 của Thủ tướng Chính phủ.

Phát biểu tại Diễn đàn, TS. Nguyễn Công Dũng - Tổng Biên tập Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam cho biết, Diễn đàn là một hoạt động khoa học có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc, có quy mô lớn, bài bản nhằm mục đích để các nhà quản lý, các nghiên cứu, các nhà khoa học, các quý vị đại biểu tiếp tục nghiên cứu, có những đóng góp tích cực để các cơ quan hữu quan tham khảo, bổ sung, hoàn thiện hệ thống lý luận về thị trường năng lượng cạnh tranh nói riêng và việc triển khai Nghị quyết số 55-NQ/TW và Quyết định số 2233/QĐ-TTg về chiến lược phát triển năng lượng quốc gia nói chung.

Theo Ban tổ chức, Diễn đàn lần này có phạm vi rộng, bao gồm nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn cần được làm sáng tỏ. Do đó, các đại biểu, các nhà khoa học đã tập trung thảo luận, làm rõ những nội dung: Phân tích làm rõ những vấn đề lý luận và kinh nghiệm trong nước, quốc tế về phát triển thị trường năng lượng cạnh tranh: các lý thuyết về phát triển thị trường năng lượng cạnh tranh (quan điểm, tiêu chí, tính tất yếu, môi trường và điều kiện phát triển thị trường năng lượng cạnh tranh...); Xu hướng, kinh nghiệm phát triển thị trường năng lượng cạnh tranh trên thế giới và bài học rút ra cho Việt Nam; Thể chế, chiến lược, chính sách của Đảng và Nhà nước và kế hoạch, chương trình các bộ, ngành, địa phương về phát triển thị trường năng lượng...

Theo PGS.TS Vũ Trọng Lâm - Giám đốc, TBT Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật, nhìn lại giai đoạn gần 5 năm qua, ngành năng lượng đã đạt được những thành tựu nổi bật, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Năng lượng tái tạo được quan tâm phát triển, tạo đột phá trong việc bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, góp phần bảo tồn tài nguyên năng lượng, giảm thiểu tác động tiêu cực tới môi trường và biến đổi khí hậu trong sản xuất điện. Điều này không chỉ đưa Việt Nam trở thành quốc gia dẫn đầu Đông Nam Á về năng lượng tái tạo mà còn khẳng định vai trò của chúng ta trong công cuộc chuyển đổi năng lượng toàn cầu.

Ngành năng lượng đang từng bước chuyển đổi sang hoạt động theo cơ chế thị trường cạnh tranh có sự điều tiết của Nhà nước, bảo đảm cạnh tranh lành mạnh, minh bạch, bình đẳng, không phân biệt đối xử, thu hút và đa dạng hóa phương thức đầu tư và kinh doanh trong lĩnh vực năng lượng; đồng thời khai thác và sử dụng hợp lý, có hiệu quả nguồn tài nguyên năng lượng trong nước.

Hợp tác quốc tế trong lĩnh vực năng lượng đã được đẩy mạnh, giúp Việt Nam thu hút nhiều nguồn vốn và công nghệ hiện đại từ các đối tác quốc tế. Các dự án năng lượng tái tạo quy mô lớn, ứng dụng công nghệ tiên tiến đã mang lại những hiệu quả rõ rệt, góp phần giảm áp lực về an ninh năng lượng và thúc đẩy phát triển bền vững.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đáng ghi nhận, thị trường năng lượng của Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức lớn. Kết cấu hạ tầng ngành năng lượng chưa theo kịp tốc độ phát triển, đặc biệt là hạ tầng truyền tải điện. Các dự án năng lượng tái tạo phát triển nhanh nhưng hệ thống truyền tải chưa được nâng cấp đồng bộ, dẫn đến tình trạng quá tải ở một số khu vực, gây ra sự lãng phí lớn. Dù có tiềm năng rất lớn về năng lượng tái tạo, Việt Nam vẫn phụ thuộc nhiều vào năng lượng hóa thạch, đặc biệt là nhiệt điện than. Điều này không chỉ làm gia tăng phát thải khí nhà kính mà còn tạo ra áp lực lớn đối với môi trường.

Đặc biệt, thị trường năng lượng cạnh tranh phát triển chưa đồng bộ, thiếu liên thông giữa các phân ngành, giữa phát điện với truyền tải điện; chính sách giá năng lượng còn bất cập, chưa hoàn toàn phù hợp với cơ chế thị trường, chưa tách bạch với chính sách an sinh xã hội. Một số dự án năng lượng do doanh nghiệp nhà nước đầu tư còn thua lỗ; một số dự án năng lượng đầu tư ra nước ngoài tiềm ẩn nhiều khả năng mất vốn.

Bên cạnh đó, khung pháp lý cho thị trường năng lượng vẫn chưa thực sự đồng bộ. Việc triển khai các chính sách khuyến khích đầu tư còn chậm, nhiều nhà đầu tư e ngại về tính ổn định, khung pháp lý, môi trường kinh doanh năng lượng cạnh tranh.

Thực tiễn cho thấy, nhận thức rõ được khó khăn và thách thức cũng là một cơ hội, để từ đó đưa ra định hướng chiến lược phát triển thị trường năng lượng cạnh tranh như: Bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, góp phần bảo đảm giữ vững an ninh, quốc phòng và phát triển nền kinh tế độc lập, tự chủ của đất nước; cung cấp đầy đủ năng lượng với chất lượng cao phục vụ phát triển kinh tế - xã hội; Phát triển thị trường năng lượng đồng bộ, liên thông giữa các phân ngành than, khí và điện lực; bảo đảm giá năng lượng minh bạch do thị trường quyết định…/.