Sóng thần công nghệ và mối lo ngại đối với con người

Thách thức lớn mang tên công nghệ

Chiều ngày 15/3, tại Hà Nội, tọa đàm AI Summit 2024 “Sóng thần công nghệ và thách thức lớn nhất thế kỷ 21” diễn ra với mục đích bàn về quá trình tiến triển của công nghệ, khám phá sự tiến bộ nhanh chóng của AI (trí tuệ nhân tạo) cũng như công nghệ sinh học và cách hai công nghệ này định hình tương lai của thế giới; đồng thời thảo luận về những thách thức đạo đức mà AI mang lại và cách chúng ta có thể định hình các nguyên tắc quản lý nó.

Ông Vũ Trọng Đại - Chủ tịch Công ty cổ phần Xuất bản Khoa học và Giáo dục Thời Đại  cho rằng khi biết mình là ai, lúc đó AI sẽ cạnh tranh với con người trên mọi phương diện. Bởi khi đó, rô bốt có thể tự tổ chức được cuộc sống, từ việc đi lại, nấu ăn, múa hát… cho đến lập kế hoạch của đời sống. Lúc này sẽ là thời khắc mà con người sẽ phải đối diện với nhiều mối lo ngại.

Lợi ích mà AI mang lại vô cùng đáng kinh ngạc, giúp chúng ta giải quyết công việc một cách hiệu quả hơn. Tuy nhiên, như mọi xu hướng công nghệ khác, AI cũng đi kèm với những lợi ích và tác hại khôn lường.

Mục tiêu của trí tuệ nhân tạo không chỉ đơn giản là sao chép hoặc mô phỏng các khả năng của con người. Mà còn mở ra những tiềm năng vượt bậc trong việc giải quyết các vấn đề phức tạp và cải thiện chất lượng cuộc sống của con người. Tuy nhiên, cũng có những thách thức và lo ngại về việc sử dụng trí tuệ nhân tạo một cách đúng đắn và bảo đảm an toàn cho xã hội và con người. 

Nhấn mạnh trí tuệ nhân tạo ảnh hưởng đến các ngành nghề, trong đó có lĩnh vực giáo dục và đào tạo, TS. Nguyễn Xuân Phong - Phó Hiệu trưởng Trường ĐH FPT cho hay, AI có thể khiến các trường phải thay đổi từ quản trị cho đến đổi mới cách thức đào tạo. Có những ngành mới mở nhưng đã bị lỗi thời trước sự xuất hiện của AI.

Sự chuyển đổi công nghệ cũng là cơ hội chuyển mình của người dạy và người học, rộng hơn là của hệ thống giáo dục, đào tạo, bởi không một ai có thể thoát được ảnh hưởng của các cuộc cách mạng công nghiệp và buộc chúng ta phải thay đổi.

Con người đã chứng kiến nhiều cột mốc trong sự thay đổi, phát triển công nghệ như sự xuất hiện của điện, Internet nhưng làn sóng lần này, nổi bật là trí tuệ nhân tạo, mang đến tác động còn mạnh mẽ hơn. Ngoài những mặt tích cực đem lại, nó còn có cả khả năng gây hại, trở thành công cụ cho những cá nhân, tổ chức có mục đích xấu.

Điều đó dẫn đến nhiều vấn đề, thứ nhất là lợi ích của công nghệ này có được lan truyền cho mọi người một cách đồng đều hay không, hay nó sẽ tạo ra một xã hội trong tương lai chỉ có hai loại người, hai tầng lớp một là nắm được công nghệ, làm chủ công nghệ và thành phần khác là những người không có sự kiểm soát đó.

Con người đối diện với làn sóng công nghệ

Tại buổi tọa đàm, Công ty cổ phần Xuất bản Khoa học và Giáo dục Thời Đại (TIMES) cũng giới thiệu cuốn sách sắp ra mắt Sóng thần công nghệ (tựa gốc The Coming Wave). Cuốn sách sẽ chính thức phát hành vào tháng 4 tới, với hai phiên bản bìa cứng và bìa mềm. Trong cuốn sách này, chuyên gia Mustafa Suleman hướng dẫn giá trị về cách đối mặt với làn sóng công nghệ sắp tới và những tác động của nó với nhân loại. 

Theo dịch giả Hoàng Linh, tác giả cuốn sách cũng nhìn ở khía cạnh sâu hơn là sự chênh lệch giữa quyền kiểm soát công nghệ, sự khác biệt, bất cân xứng giữa công chúng - những người chiếm đa số không có khả năng nắm được công nghệ, sử dụng công nghệ - và một số ít người làm được điều đó.

Ông Nguyễn Xuân Phong - Phó hiệu trưởng Trường Đại học FPT cho rằng, những công nghệ như AI sẽ tạo ra thay đổi rất lớn về ngành nghề, trở thành bài toán đối với các trường đại học.

"Với tốc độ phát triển công nghệ như trước đây, người ta thường nói 2 năm sau khi ra trường, kiến thức có thể đã cũ. Tuy nhiên bây giờ, có thể nói ngay từ khi học sinh mới bước chân vào trường đại học, ngành đề đó đã biến mất hoặc chuyển đổi sang một thứ gì đó hoàn toàn khác", ông Phong cũng nhấn mạnh rằng việc ứng dụng AI trong đào tạo, cho rằng tương lai của giáo dục cũng phải chuyển đổi dần dần.

Các chuyên gia cũng cho rằng, cần nhìn AI như một chủ thể, mà ở đó vấn đề cần quan tâm là khung pháp lý nhằm ngăn chặn sự sai lệch trong đối xử với rô bốt. Do đó, vấn đề giá trị, tiêu chuẩn đạo đức khi sử dụng AI cần được thảo luận và làm rõ./.