Tăng cường truyền thông công tác vận động hiến tặng mô, tạng

Ghép mô, tạng là thành tựu y học quan trọng, giúp cứu sống và cải thiện chất lượng sống cho hàng nghìn người bệnh suy tạng giai đoạn cuối. Sau hơn 30 năm, từ ca ghép thận đầu tiên năm 1992, Việt Nam đã làm chủ công nghệ với hơn 9.300 ca ghép thành công tại 28 bệnh viện trên cả nước. Những ca ghép phức tạp như ghép phổi tại Bệnh viện Phổi Trung ương hay ghép tim - gan đồng thời tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho thấy trình độ y học Việt Nam tiệm cận thế giới.

Tuy nhiên, nguồn hiến tạng từ người chết/chết não vẫn khan hiếm, trong khi nhu cầu ghép tạng ngày càng tăng. Việt Nam có tỷ lệ ghép tạng cao nhất Đông Nam Á (hơn 1.000 ca/năm) nhưng tỷ lệ hiến tạng sau chết lại thuộc nhóm thấp nhất thế giới. Hàng nghìn người bệnh vẫn chờ đợi, nhiều người không có cơ hội vì thiếu nguồn hiến. Nguyên nhân chủ yếu do nhận thức cộng đồng còn hạn chế, công tác truyền thông, vận động chưa thực sự hiệu quả.

Tổng kết các thành tựu nổi bật trong năm 2024, nhấn mạnh ghép tạng là một trong các sự kiện tiêu biểu của y tế Việt Nam, PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến - Chủ tịch Hội vận động hiến mô, bộ phận cơ thể người Việt Nam đánh giá cao vai trò truyền thông, vận động, tư vấn của các chi hội vận động hiến ghép mô tạng.

Các đơn vị tư vấn hiến tạng hoạt động tích cực tại các bệnh viện công lập và ngoài công lập, nhiều chi hội vận động hiến mô, tạng đã được thành lập trong cả nước. Đáng chú ý, tính đến ngày 14/10/2024, tổng số người đăng ký hiến tạng trong cả nước là 102.759 người. Đồng thời, tổ chức các lớp tập huấn về chết não, kỹ năng tư vấn cho người nhà người chết não cho các y, bác sĩ đang công tác tại các bệnh viện trong cả nước; tổ chức các lễ phát động đăng ký hiến tạng tại các địa phương.

"Cần phải sửa đổi luật để tạo thuận lợi cho việc hiến tạng sau chết não, bảo vệ quyền lợi của người hiến và gia đình; có chính sách hỗ trợ chi phí cho quá trình hiến và ghép tạng và vinh danh những gia đình hiến tạng người thân sau chết não; cải tiến quy trình đăng ký hiến tạng đơn giản, thuận tiện", bà Tiến đề nghị.

Cũng tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết, nhận thức rõ tầm quan trọng của vấn đề này, thời gian qua, Đảng, Nhà nước và Bộ Y tế đã và đang triển khai nhiều chính sách, chương trình nhằm khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho việc hiến tặng mô, tạng. Đặc biệt, thực hiện lời hiệu triệu của Thủ tướng Chính phủ vào ngày 19/5/2024, hàng chục bệnh viện tổ chức lễ phát động đăng ký hiến tặng mô, tạng sau chết và thành lập các Chi hội vận động hiến mô, bộ phận cơ thể người được ra đời, không chỉ ở các cơ sở y tế công lập mà các cơ sở y tế tư nhân cũng tham gia vô cùng mạnh mẽ. Số lượng người đăng ký hiến mô, tạng sau chết đã cao gấp nhiều lần tổng số người đăng ký những năm trước đó.

Bên cạnh đó, Bộ Y tế cũng đã và đang quyết liệt chỉ đạo để từng bước hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách nhằm thúc đẩy hoạt động hiến, lấy, ghép mô tạng phát triển mạnh mẽ và bền vững. Cụ thể hóa, trong năm 2024, Bộ Y tế đã ban hành Hướng dẫn chuyên môn kỹ thuật về hiến, lấy, ghép, vận chuyển, bảo quản và chăm sóc sau ghép gan từ người hiến sống và từ người hiến chết não; và vào những ngày cuối năm 2024, Thông tư số 48 quy định về đăng ký ghép và nguyên tắc điều phối, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người hiến sau khi chết ra đời để hướng dẫn, cụ thể hóa cũng như vận động việc hiến mô, tạng sau khi chết...

Bên cạnh truyền thông, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa ngành y tế, các tổ chức xã hội, tôn giáo và đặc biệt là bệnh viện - nơi tiếp cận trực tiếp với người bệnh. Những câu chuyện về người hiến tạng và người bệnh được ghép tạng thành công cần được lan tỏa mạnh mẽ, tạo động lực thúc đẩy phong trào hiến tặng mô, tạng phát triển bền vững./.