Việt Nam dẫn đầu ASEAN về kinh tế số

Đây là thông tin được đưa ra trong báo cáo nhận định về tiềm năng của kinh tế số Đông Nam Á cũng như Việt Nam, vừa được Ngân hàng HSBC Việt Nam công bố.

Theo HSBC Việt Nam, hàng loạt các khoản đầu tư với quy mô không nhỏ cho lĩnh vực công nghệ số rót vào ASEAN gần đây đã thu hút sự chú ý. Khu vực này đã trở nên sành sỏi về công nghệ hơn trong 2 thập kỷ qua, trong đó, Việt Nam rõ ràng có vị trí nổi bật.

Dẫn lại thông tin từ báo cáo về kinh tế điện tử của Đông Nam Á (e-Conomy SEA) năm 2023, Việt Nam là nền kinh tế số phát triển nhanh nhất ở ASEAN với tốc độ tăng trưởng ấn tượng là 20%. Xét về tổng giá trị giao dịch (GMV), Việt Nam có tiềm năng để trở thành thị trường công nghệ số lớn thứ nhì khu vực vào năm 2030, chỉ đứng sau Indonesia và kỳ vọng sự tăng trưởng được thúc đẩy bởi hệ sinh thái thương mại điện tử phát triển, được hỗ trợ bởi tập khách tiêu dùng đang gia tăng.

"Không chỉ có thuận lợi về nhân khẩu học, sự gia tăng nhanh chóng số lượng người dùng internet của Việt Nam cũng giúp mở rộng thị trường công nghệ số. Hiện nay, Việt Nam có gần 80% dân số sử dụng internet nhờ tỷ lệ sở hữu điện thoại thông minh đã tăng hơn gấp đôi so với cách đây một thập kỷ. Tuy nhiên, dù số lượng người dùng internet tăng trưởng đáng kể, mức độ ứng dụng công nghệ số trong một số lĩnh vực lại chậm lại phía sau," HSBC nhận định.

Mặc dù vậy, vẫn còn đó những thách thức. Chẳng hạn, làm thế nào để nâng cao hiểu biết về số hóa tiếp tục là một ưu tiên.

Điều đáng khích lệ là Chương trình Chuyển đổi số quốc gia cho thấy một ví dụ mà trong đó khối tư nhân tìm kiếm cơ hội đóng vai trò tích cực hỗ trợ chuyển đổi số cho nền kinh tế.

Trong khi đó, làm cách nào để đảm bảo bổ sung năng lượng cần thiết để tiếp sức cho đà tăng trưởng này lại là một thử thách khác, thể hiện rõ trong trường hợp của các trung tâm dữ liệu.

Nửa đầu năm 2024 sắp kết thúc, Việt Nam tiếp tục phục hồi với động lực chính từ các lĩnh vực bên ngoài. Tuy nhiên, sự phục hồi này không đồng đều, trong đó, lĩnh vực điện tử đang chiếm ưu thế.

Đầu tư vào công nghệ số đang phát triển mạnh mẽ ở Đông Nam Á. Gần đây, Microsoft đã công bố nhiều khoản đầu tư tại Indonesia, Malaysia và Thái Lan.

Ở Việt Nam, Alibaba có kế hoạch xây dựng một trung tâm dữ liệu để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về công nghệ số, cho thấy sự quan tâm lớn đến nền kinh tế số đang phát triển của Việt Nam.

"Với dân số hơn 100 triệu người và tỷ lệ trong độ tuổi lao động gần 70%, chúng tôi nhìn thấy tiềm năng mạnh mẽ đối với tiêu dùng công nghệ số của Việt Nam", báo cáo HSBC viết.

Xét về tổng giá trị giao dịch (gross merchandise value – GMV), Việt Nam có tiềm năng để trở thành thị trường công nghệ số lớn thứ nhì khu vực vào năm 2030, chỉ đứng sau Indonesia chuyên gia ngân hàng HSBC kỳ vọng sự tăng trưởng được thúc đẩy bởi hệ sinh thái thương mại điện tử đang phát triển được hỗ trợ bởi tập khách tiêu dùng đang gia tăng.

Không chỉ có thuận lợi về nhân khẩu học, sự gia tăng nhanh chóng số lượng người dùng internet của Việt Nam cũng giúp mở rộng thị trường công nghệ số ở đây.

Theo dữ liệu năm 2021/2022 của World Bank, Việt Nam đi sau Singapore, Thái Lan và Malaysia về sử dụng các giải pháp thanh toán phi tiền mặt, mặc dù nỗ lực chuyển dịch sang thanh toán số đã tăng tốc từ đó tới nay.

Trong bối cảnh đó, báo cáo cho rằng, chuyển đổi số sẽ có nhiều cơ hội để triển khai trong nhiều lĩnh vực bên cạnh tiêu dùng. Chẳng hạn như thương mại vẫn còn là một ngành sử dụng giấy tờ tương đối nhiều. Điều đó có thể gây tăng chi phí và chậm trễ, tạo ra tắc nghẽn trong dòng chảy thương mại.

Mặt khác, dù Cổng thông tin một cửa quốc gia, một hệ thống trực tuyến phục vụ giải quyết thủ tục hành chính về thương mại giữa doanh nghiệp và chính phủ, ngày càng được sử dụng nhiều hơn, dẫn đến nhiều cải thiện rõ rệt về hiệu quả thông quan nhưng vẫn còn một số tồn tại.

Cụ thể, việc sử dụng chữ ký điện tử vẫn còn hạn chế, đồng nghĩa với một số thủ tục vẫn cần giải quyết bằng giấy tờ. Các biện pháp ứng dụng số hóa khác trong thương mại cho thấy dư địa để chuyển dịch sang hành chính không giấy tờ.

Dù vậy, HSBC nhận định, một phần khó khăn bắt nguồn từ tỷ lệ người dân hiểu biết về công nghệ còn thấp, làm chậm quá trình phổ biến công cụ số và hạn chế việc sử dụng hiệu quả các công cụ này.

"Xét về kỹ năng và nhân tài trong lĩnh vực số hóa, Việt Nam đang đi sau các nước khác, hạn chế cơ hội tận dụng lợi thế của số hóa. Tuy nhiên, điều đáng khích lệ là Chính phủ nhận thức rất rõ những thách thức này và đóng vai trò tích cực trong việc hỗ trợ chuyển đổi số của nền kinh tế," báo cáo HSBC phân tích.

Theo Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030, Việt Nam hướng tới xây dựng 3 trụ cột gồm: chính phủ số, kinh tế số và xã hội số.

Theo đó, Chính phủ đã đề ra một số mục tiêu tham vọng trong những năm gần đây, bao gồm tới năm 2030, giải quyết trực tuyến toàn bộ hồ sơ thủ tục hành chính.

Chiến lược quốc gia này đã mở ra nhiều cơ hội trong nhiều lĩnh vực. Cụ thể, tỷ lệ hiểu biết về số hóa còn tương đối thấp ở nhóm cư dân nông thôn và trong lĩnh vực nông nghiệp.

Đến cuối năm 2021, Việt Nam có hơn 27.000 hợp tác xã nông nghiệp nhưng mới chỉ khoảng 2.000 trong số đó ứng dụng "công nghệ cao" và công nghệ số trong sản xuất. Thêm nữa, nhóm này vẫn đặc biệt phụ thuộc nhiều vào các giải pháp tài chính truyền thống./.