Xác thực định danh và thanh toán sinh trắc học - xu hướng thanh toán số mới tại Việt Nam

Thanh toán sinh trắc học - xu hướng mới

Năm 2023, “Xác thực định danh” trở thành từ khoá của năm trên toàn thế giới. Thanh toán sinh trắc học cũng đang dần trở thành một xu hướng thanh toán đầy tiềm năng, mở ra một tương lai về thanh toán số hoàn toàn khác biệt. Ở Việt Nam, xu hướng đó đang diễn ra khá mạnh mẽ.

Thanh toán sinh trắc học (Biometric Pay) đang là một trong những xu hướng thanh toán mới đầy tiềm năng với nhiều lợi ích cho người tiêu dùng và doanh nghiệp trên toàn cầu.

Công nghệ này sử dụng các đặc điểm sinh học độc đáo của mỗi cá nhân, như vân tay, khuôn mặt, mống mắt hoặc lòng bàn tay để xác thực danh tính và hoàn tất thanh toán. Người bán sẽ được hưởng lợi từ việc rút ngắn thời gian chờ thanh toán, nâng cao mức độ bảo mật cho người tiêu dùng.

Trên thế giới, Nhật Bản là quốc gia tiên phong trong việc sử dụng công nghệ thanh toán Biometric Pay. Các hệ thống thanh toán sử dụng vân tay và khuôn mặt đã được triển khai rộng rãi tại các cửa hàng, nhà hàng, máy ATM và trung tâm mua sắm ở Nhật Bản.

Trung Quốc cũng đang trở thành một thị trường lớn cho Biometric Pay với hàng triệu người sử dụng mỗi ngày thông qua các ứng dụng thanh toán di động như Alipay, WeChat Pay, Union Pay.

Ngoài ra, Trung Quốc cũng đang phát triển các công nghệ thanh toán nhận dạng sinh trắc học khác như nhận dạng gương mặt 3D, quét vân tay dưới màn hình, nhận diện lòng bàn tay, nhằm cải thiện trải nghiệm thanh toán của người dùng trong các chuỗi cửa hàng tiện lợi.

Tại Mỹ, phương thức thanh toán sinh trắc học đang dần trở nên phổ biến, có thể kể đến các công ty như Apple và Google đã tích hợp tính năng thanh toán bằng vân tay và nhận dạng khuôn mặt vào các dịch vụ thanh toán của họ như Apple Pay và Google Pay hay Amazon áp dụng Palmpay - Amazon One Palm Payment tại chuỗi Whole Food.

Tại hội nghị chuyển đổi số ngành ngân hàng, bà Nguyễn Mai Phương - Tổng Giám đốc EPAY chia sẻ, xác thực định danh và thanh toán sinh trắc học hiện là một xu hướng mới, được ứng dụng tại nhiều quốc gia lớn trên thế giới như Ấn Độ, Trung Quốc, Indonesia, Singapore… Xu hướng này sẽ mang đến những trải nghiệm thanh toán siêu tiện lợi cho người dùng.

Ông Stephen Peters, Giám đốc Giải pháp thanh toán toàn cầu công ty Fidelity cũng cho rằng, những xu hướng thanh toán mới đầy tiềm năng khác cũng đang xuất hiện. Một trong số đó là thanh toán sinh trắc học (Biometric Pay).

“Công nghệ này sử dụng các đặc điểm sinh học độc đáo của mỗi cá nhân, như vân tay, khuôn mặt, mống mắt hoặc lòng bàn tay để xác thực danh tính và hoàn tất thanh toán. Người bán sẽ được hưởng lợi từ việc rút ngắn thời gian chờ thanh toán, nâng cao mức độ bảo mật cho người tiêu dùng”, ông Stephen Peters nêu.

Cần hoàn thiện khung pháp lý

Các chuyên gia cho rằng hiện nay xu hướng giao dịch trực tuyến tăng cao, người tiêu dùng Việt Nam ngày càng quan tâm đến việc bảo vệ thông tin cá nhân và tài chính, do đó họ ngày càng ưa chuộng các phương thức thanh toán an toàn hơn như thanh toán sinh trắc học.

Chính vì thế Quyết định 2345/QĐ-NHNN do Thống đốc NHNN ban hành ngày 18/12/2023 là một văn bản quan trọng nhằm thúc đẩy ứng dụng công nghệ nhận diện sinh trắc học (Biometric Pay) trong lĩnh vực thanh toán tại Việt Nam.

Ông Đặng Thành Tuân, Phó tổng giám đốc EPAY cho hay, một số đơn vị cung cấp dịch vụ tài chính lớn cũng đang hỗ trợ thanh toán bằng vân tay tại các cửa hàng tiện lợi, siêu thị và nhà hàng. Một số ngân hàng cũng đang triển khai thanh toán sinh trắc học cho các giao dịch ngân hàng bao gồm, rút tiền ATM bằng vân tay, chuyển khoản bằng xác thực khuôn mặt…

Tuy nhiên, vị này cũng cho rằng những hình thức hỗ trợ thanh toán bằng vân tay, khuôn mặt tại Việt Nam hiện chưa được xác thực, định danh với hệ thống Cơ sở dữ liệu Quốc gia về Dân cư, tồn tại nhiều nguy cơ cho bản thân chuỗi thanh toán, ngân hàng và người dùng.

Đại diện EPAY cho biết đã nghiên cứu và ứng dụng công nghệ thanh toán Biometric Pay và sẽ sớm được đưa vào sử dụng tại các cửa hàng, mang tới cho người tiêu dùng trải nghiệm thanh toán nhanh chóng.

Tuy nhiên, việc áp dụng công nghệ này vẫn còn một số thách thức như khung pháp lý về Biometric Pay tại Việt Nam còn chưa hoàn thiện, cần có quy định rõ ràng về việc thu thập,  lưu trữ và sử dụng dữ liệu sinh trắc học để đảm bảo quyền riêng tư của khách hàng là một vấn đề quan trọng cần được xem xét và giải quyết.

Bên cạnh đó, việc thay đổi nhận thức của người dùng, làm quen với những thói quen thanh toán mới cũng là một thách thức cần được nhìn nhận, để đưa thanh toán bằng sinh trắc học trở thành một xu hướng mới, hiện đại tại Việt Nam.

Để giải quyết những thách thức này cần có sự chung tay của các bên liên quan như Chính phủ, Ngân hàng nhà nước… hoàn thiện khung pháp lý về Biometric Pay, hỗ trợ các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán đầu tư vào hệ thống sinh trắc học.

Ngoài ra, ông Tuân cho rằng, các doanh nghiệp cũng cần nâng cao nhận thức của người dân về Biometric Pay, đầu tư vào phát triển các giải pháp Biometric Pay an toàn, tiện lợi. Đồng thời người dân tăng cường sử dụng Biometric Pay cho các giao dịch thanh toán, nâng cao cảnh giác trước hành vi lừa đảo.

Theo báo cáo thanh toán toàn cầu (Wolrdpay) năm 2024, ví điện tử là phương thức thanh toán eCom hàng đầu với tỷ lệ 36%, tiếp đó là 31% thanh toán POS trong năm 2023 và dự kiến sẽ tăng lên 49% (thanh toán eCom) và 50% (thanh toán POS) vào năm 2027. Trong khi đó, việc sử dụng tiền mặt và thanh toán thẻ đang ngày càng giảm (cho cả tín dụng và ghi nợ)./.