Xây dựng chiến lược, nắm bắt thời điểm “vàng” khi thị trường chứng khoán đi xuống

Quan sát cho thấy, từ đầu tháng 3 đến phiên ngày 12/4, thị trường chứng khoán đã trải qua nhiều phiên biến động mạnh, nhưng chỉ số VN-Index vẫn dao động trong biên độ 1.240-1.280 điểm, vẫn nằm trong kênh tăng giá được thiết lập từ tháng 11/2023. Việc này là nhờ kỳ vọng “giải cứu” của Chính phủ đối với thị trường bất động sản, đẩy mạnh đầu tư công, nhất là câu chuyện nâng hạng thị trường đầu năm 2024.

Xu hướng đã đảo chiều

Tuy nhiên, kể từ phiên giao dịch 15/4, thị trường đã hoàn toàn đảo chiều khi chỉ số VN-Index lao dốc gần 60 điểm, tương đương giảm 4,7%, ghi nhận phiên giảm kỷ lục kể từ ngày 12/5/2022. Riêng trên sàn HoSE, khối lượng giao dịch tăng gần 52% so với phiên trước đó với hàng loạt cổ phiếu bị bán tháo, chạm mức sàn.

Sau phiên giảm “khủng khiếp” này, áp lực chốt lời vẫn diễn ra khiến VN-Index chính thức mất ngưỡng hỗ trợ 1.200 điểm, về còn 1.174 điểm - mức thấp nhất trong 2 tháng qua.

Về mặt kỹ thuật, các chỉ báo vẫn nghiêng về xu hướng điều chỉnh. Trên biểu đồ tuần của VN-Index, tín hiệu của chỉ báo MACD cho thấy thị trường sắp sửa bước vào giai đoạn điều chỉnh trung hạn, trong khi đó chỉ số đo lường sức mạnh tương đối RSI đang dần đi xuống sau khi neo giữ ở vùng quá mua 70 trong khoảng 2 tháng qua.

Theo nhận định của giới phân tích, VN-Index chính thức rời khỏi kênh xu hướng tăng được duy trì suốt 5 tháng rưỡi qua. Các chuyên gia cho rằng, những tin đồn tiêu cực xuất hiện cùng lúc trên thị trường đã ảnh hưởng mạnh đến tâm lý nhà đầu tư, nhất là sắp tới kỳ nghỉ lễ dài ngày cuối tháng 3 và tiếp đó là hiệu ứng “Bán trong tháng 5” (Sell in May) lại càng khiến các nhà đầu tư thận trọng hơn khi giao dịch.

Giám đốc Chi nhánh Chứng khoán DSC - Ông Bùi Văn Huy thì cho rằng, thị trường chứng khoán đang chịu tác động mạnh từ nhiều thông tin kém tích cực như lạm phát và lãi suất huy động gia tăng, nhất là tỷ giá tăng phi mã vì chịu áp lực từ chênh lệch lãi suất USD/VND và loạt diễn biến xấu trên thế giới gần đây.

Trên thực tế, việc tỷ giá USD/VND ngày càng tăng cao khiến cho nhóm nhà đầu tư nước ngoài liên tục bán ròng trên thị trường chứng khoán vì lo ngại tỷ giá tăng thêm. Chẳng hạn như phiên ngày 15/4, khối ngoại bán ròng 1.231 tỷ đồng trên cả ba sàn. Tính lũy kế trong nửa đầu tháng 4, nhóm này đã bán ròng được hơn 4.100 tỷ đồng, dự báo xu hướng này vẫn sẽ tiếp diễn.

Chia sẻ tại buổi họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 3/2024, đại diện Ngân hàng Nhà nước cho hay, tỷ giá là vấn đề đang rất nóng hiện nay, Ngân hàng Nhà nước sẽ có động thái can thiệp vào thị trường khi cần thiết. Song, dù xảy ra kịch bản nào, lãi suất vẫn phải chịu thử thách lớn trong giai đoạn hiện nay, đây là điều không tốt cho kênh chứng khoán.

Mua chứng chỉ quỹ là một hướng đi tốt

Thực tế, các nhà đầu tư gặp không ít khó khăn trước những biến động bất ngờ của thị trường chứng khoán. Sự lo lắng dẫn tới việc nhiều người bán tháo cổ phiếu bằng mọi giá, cũng có người vội vã “bắt đáy” để nhận lại lỗ ngay cả khi cổ phiếu chưa về tới tài khoản.

“Thị trường chứng khoán vốn là công cụ chuyển tiền từ túi những kẻ nôn nóng sang những người kiên nhẫn” - Bậc thầy chứng khoán Warren Buffett đã nói. Hàm ý của câu nói này là về một phong cách đầu tư chứng khoán: Thay vì kiên nhẫn nắm giữ dài hạn, thì đa số nhà đầu tư lại nôn nóng mua bán liên tục để mong có thể "mua đáy - bán đỉnh".

Phương pháp này thực tế đã mang lại hiệu quả tốt với những nhà đầu tư chuyên nghiệp, tuy nhiên cũng tiềm ẩn vô số rủi ro với các nhà đầu tư mới. Hầu hết các nhà đầu tư chứng khoán thành công đều lựa chọn theo hướng chiến lược dài hơi bằng sự kiên nhẫn và tầm nhìn dài hạn.

Giám đốc Đầu tư Dragon Capital Lê Anh Tuấn cho biết, dù đã có kinh nghiệm gần 20 năm trên thị trường chứng khoán, nhưng việc bắt đáy bán đỉnh là không hề dễ. Đáy chứng khoán vốn là vùng rất tối và khó đoán, vì khi đó tâm lý nhà đầu tư sẽ lo sợ. Việc chơi “trò chơi tâm lý”, đi ngược lại số đông sẽ có nhiều rủi ro và không phải ai cũng làm được.

Vì vậy, thay cho việc “bắt đáy”, nhà đầu tư nên mua định kỳ, đều đặn nếu xác định được chu kỳ uptrend của thị trường. Để có được lợi nhuận bình quân hàng năm 15-17%, ông Tuấn mô tả công thức như sau: “Khi thị trường có những nhịp giảm 10%, đây là cơ hội để mua. Ngược lại nếu thị trường tăng 10% so với cuối năm trước thì bán bớt cổ phiếu. Việc mua vào những nhịp thị trường giảm nhiều hơn, giảm tỷ trọng khi thị trường có nhịp tăng tốt hơn sẽ đem lại hiệu suất rất tốt, có thể gấp 2-3 lần so với lãi suất tiền gửi”. 

Theo một số ý kiến, thay vì dự báo thị trường lên hay xuống, nhất là tận dụng thời điểm “vàng” khi thị trường đi xuống để cân nhắc đến việc ủy thác cho những quỹ đầu tư uy tín, giàu kinh nghiệm.

Chứng chỉ quỹ là một loại chứng khoán xác nhận quyền sở hữu của nhà đầu tư với một phần vốn góp của quỹ đầu tư chứng khoán. Có thể hiểu là nhà đầu tư mua chứng chỉ quỹ là việc góp vốn vào một quỹ đầu tư. Qũy này sẽ dùng số tiền của nhà đầu tư để đầu tư chứng khoán, các tài sản nhằm sinh lãi. Cũng có thể hiểu là nhà đầu tư ủy thác cho chuyên gia của quỹ để đầu tư sinh lãi.

Giám đốc nghiên cứu và phân tích đầu tư tại FIDT - Ông Huỳnh Hoàng Phương chia sẻ: “Việc đầu tư thụ động vào các quỹ giúp cho nhà đầu tư tập trung vào công việc chính tạo ra nguồn thu nhập, tránh tối đa các hành động sai lầm trên thị trường”.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng mỗi hình thức đầu tư đều có rủi ro tiềm ẩn, chứng chỉ quỹ cũng vậy. Cụ thể, các quỹ đầu tư sẽ đầu tư vào thị trường chứng khoán và chắc chắn không tránh khỏi biến động thị trường. Vì vậy, nếu rót tiền vào quỹ lúc thị trường định giá cao sẽ là rủi ro, nhà đầu tư sẽ mất lợi thế lớn trong việc đạt lãi kép về dài hạn. Như vậy, phương pháp đầu tư tích lũy sẽ phù hợp hơn với các nhà đầu tư, thay vì dồn tiền đầu tư vào một thời điểm.

Hai là mỗi quỹ đầu tư sẽ uy tín sẽ có nguyên tắc đầu tư khác nhau. Các nhà đầu tư phải xem xét về mức độ uy tín của công ty quản lý quỹ và nghiên cứu bản cáo bạch để hiểu rõ chiến lược của quỹ. 

Ba là đầu tư vào quỹ chỉ phù hợp với nhà đầu tư có tầm nhìn dài hạn. Với tầm nhìn ngắn hạn, khi đầu tư vào quỹ sẽ chịu nhiều rủi ro liên quan tới việc rút vốn lúc thị trường không thuận lợi và nhiều chi phí liên quan tới bán chứng chỉ quỹ trong ngắn hạn. Những điều này đều làm giảm hiệu suất đầu tư, nhất là các quỹ thường có mức phí bán cao hơn nếu nắm giữ ngắn hạn.

Chuyên gia FIDT nhấn mạnh: “Việc đầu tư chứng chỉ quỹ phải đưa vào kế hoạch tài chính cá nhân tổng thể, để đạt được các mục tiêu về tài chính đã xây dựng trước đó”. 

"Sói già phố Wall" Carl Icahn từng nói không thể dự đoán biến động của thị trường trong ngắn hạn, bởi có quá nhiều biến số. Nếu chỉ chăm chăm vào việc dự đoán thị trường tăng hay giảm có thể khiến nhà đầu tư bỏ qua các tín hiệu chính xác trong khi tâm lý lo lắng kéo dài.

Để đầu tư một cách chính xác, hãy đánh giá đúng về doanh nghiệp, lựa chọn cổ phiếu với giá mua hợp lý sẽ là chìa khóa để kiếm lời ở từng đợt thị trường giảm mạnh.

Thực tế, việc đầu tư chưa bao giờ dễ dàng. Các nhà đầu tư phải chuẩn bị một tâm lý vững vàng với đủ kiến thức, hiểu biết để có thể tìm “vàng trong cát”, đặc biệt là khi tài sản của nhà đầu tư vẫn đang giảm do đà bán tháo./.