Đô thị thông minh tại Việt Nam đang gặp phải những khó khăn nào?

Đô thị thông minh còn thiếu các cơ chế phù hợp

Tại Hội nghị Thành phố thông minh Việt Nam - châu Á 2024 diễn ra mới đây, theo ông Trần Ngọc Linh, đại diện Cục Phát triển Đô thị (Bộ Xây dựng), thực trạng phát triển đô thị thông minh tại Việt Nam đang có nhiều khó khăn và vướng mắc. Theo đó, về quy hoạch đô thị thông minh, đại diện Cục Phát triển Đô thị cho rằng nhiều địa phương đã bắt đầu tập trung vào xây dựng nền tảng cho quy hoạch thông minh, trước hết xây dựng cơ sở dữ liệu đô thị, ứng dụng hệ thống thông tin địa lý (GIS) vào quy hoạch và công tác quản lý thông minh.

Hiện nay có khoảng 43 thành phố, thị xã tại các địa phương đang thực hiện, trong số đó có 38 Sở Xây dựng là đơn vị chủ trì.

Cục Phát triển đô thị ghi nhận hiện có khoảng 57 địa phương đã triển khai cung cấp dịch vụ, tiện ích của đô thị thông minh. Trong đó, tập trung chủ yếu vào lĩnh vực giao thông như giám sát trật tự và an toàn giao thông, y tế thông minh, giáo dục thông minh, phát triển các ứng dụng cảnh báo. 19 tỉnh triển khai thí điểm dịch vụ đô thị thông minh.

Nói về các khó khăn, tồn tại trong xây dựng đô thị thông minh tại Việt Nam, ông Trần Ngọc Linh chỉ ra 4 vấn đề. Trong đó, khó khăn đầu tiên là cơ chế nguồn lực cho phát triển đô thị thông minh còn thiếu; chưa có hình thức liên kết, kết nối khối doanh nghiệp, kinh tế tư nhân trong phát triển đô thị thông minh nên việc phát huy nguồn lực từ xã hội còn riêng rẽ, chưa đồng bộ, hệ thống hóa.

Khó khăn thứ hai là công tác quy hoạch và quản lý đô thị thông minh chưa được đẩy mạnh, thiếu hành lang pháp lý. Ông Linh nhấn mạnh: "Việc chuyển đổi, chuẩn hóa cơ sở dữ liệu từ dạng CAD sang GIS còn chậm. Phát triển đô thị thông minh tập trung chủ yếu vào cung cấp các dịch vụ, tiện ích gắn với dịch vụ của chính quyền điện tử".

Khó khăn thứ ba là chưa có cơ sở dữ liệu dùng chung, nguồn dữ liệu không đầy đủ, liên thông chưa đồng bộ. Cùng với đó là vấn đề chuẩn hóa và lực lượng cán bộ quản lý và chuyên môn hạn chế về số lượng; công tác tổ chức thực hiện còn lúng túng.

Cuối cùng, ngoài việc triển khai đề án ở mức tỉnh thành, hiện đã có nhiều địa phương giao cho các đô thị trực thuộc triển khai thí điểm phát triển đô thị thông minh trước khi triển khai nhân rộng ở quy mô toàn tỉnh.

Bài toán hạ tầng khi tỷ lệ đô thị hóa ngày càng cao

Ông Nguyễn Văn Khoa, Chủ tịch VINASA dẫn thống kê gần nhất và cho biết cả nước có 902 đô thị với tỷ lệ đô thị hóa đạt khoảng 42,7%. Tỷ lệ đô thị hóa ngang tầm của châu Á. Kinh tế đô thị đóng góp khoảng 70% GDP cả nước.

Với tốc độ đô thị hóa đó, bài toán đặt ra là làm thế nào để tìm kiếm những động lực phát triển mới trong bối cảnh thế giới biến động không ngừng về chính trị, kinh tế, công nghệ. Kinh tế số, kinh tế xanh và công nghệ mới có thể là câu trả lời.

Ông Khoa cho rằng kinh tế số đòi hỏi thúc đẩy chuyển đổi số các ngành kinh tế truyền thống. Kinh tế xanh là sự phát triển bền vững hướng tới môi trường và văn hóa. Yếu tố công nghệ mới đến từ những ngành công nghiệp mà Việt Nam đang có được sức hấp dẫn lớn như bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI)…

Ngoài ra, cơ chế nguồn lực cho phát triển đô thị thông minh còn thiếu; chưa có hình thức liên kết, kết nối khối doanh nghiệp, kinh tế tư nhân trong phát triển nên việc phát huy nguồn lực từ xã hội còn riêng rẽ, chưa đồng bộ, hệ thống hóa.

Việc nhiều địa phương chưa có cơ sử dữ liệu dùng chung, nguồn dữ liệu không đầy đủ, liên thông chưa đồng bộ và chuẩn hóa cũng được đánh giá là một trong những thách thức lớn trong ứng dụng các giải pháp công nghệ mới. Ngoài ra, lực lượng cán bộ quản lý và chuyên môn hạn chế về số lượng; công tác tổ chức thực hiện còn lúng túng.

Việc phát triển đô thị thông minh sẽ liên quan đến nhiều công nghệ mới, như Drone, AI, thậm chí có những công nghệ chưa bao giờ triển khai. Cần cơ chế thí điểm có kiểm soát để các đô thị không ngại trong việc triển khai công nghệ mới.

Theo đánh giá của VINASA, thành phố thông minh, đô thị thông minh là một trong những xu thế phát triển chủ đạo của các đô thị trên thế giới cũng như trong khu vực. Là một trong những quốc gia đón đầu xu hướng đó, Việt Nam đang có nhiều chuyển biến tích cực cả về chính sách, môi trường đầu tư lẫn việc nghiên cứu, triển khai và ứng dụng thực tế tại các tỉnh, thành.

Theo thống kê, đến nay đã có 48/63 tỉnh, thành phố tại Việt Nam đã triển khai các đề án thành phố thông minh.

Nêu thực tiễn triển khai thành phố thông minh tại Hà Nội, ông Nguyễn Việt Hùng - Giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông TP Hà Nội cho biết thành phố sẽ ưu tiên các vấn đề như giao thông đô thị, bảo tồn và phát triển di sản, văn hóa, du lịch và bảo vệ môi trường nước, không khí.

Trong xây dựng thành phố thông minh, theo các chuyên gia, quan trọng nhất là dữ liệu. Ông Nguyễn Việt Hùng khẳng định Thủ đô sẽ xây dựng và phát triển hệ thống dữ liệu đồng bộ, hiện đại, an toàn và hiệu quả, đáp ứng nhu cầu quản lý đô thị thông minh, phục vụ người dân và doanh nghiệp, thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội của thành phố theo hướng bền vững./.