Blockchain và stablecoin giúp nâng cao hiệu quả thanh toán quốc tế

Cơ hội và thách thức

Đây là nhận định quan trọng được các chuyên gia đưa ra tại Hội thảo “Thanh toán xuyên biên giới: Xu hướng toàn cầu và giải pháp cho Việt Nam” được tổ chức ngày 30/9, tại Hà Nội.

Hội thảo do Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA) phối hợp với Công ty 1Matrix tổ chức, với sự tham dự của Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Bộ Công an, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước, Ban Cơ yếu Chính phủ, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, Tether, VPBank, MSB, TPBank, Viettel, 1Matrix, Basal Pay....

Theo ghi nhận của World Bank, quy mô kiều hối của Việt Nam năm 2024 ước đạt 16-18 tỷ USD, tương đương khoảng 4% GDP, đưa Việt Nam nằm trong top 10 quốc gia nhận kiều hối lớn nhất thế giới. Bên cạnh đó, với hơn 17 triệu khách quốc tế đến Việt Nam giai đoạn 2024-2025 và khoảng 500.000 freelancer Việt Nam đang hoạt động trên nền tảng toàn cầu cũng đặt ra nhu cầu thanh toán xuyên biên giới nhanh, rẻ, minh bạch.

Còn theo số liệu từ Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS), ước tính quy mô thanh toán xuyên biên giới toàn cầu đã đạt gần 200.000 tỷ USD năm 2024 và có thể tăng lên 320.000 tỷ USD vào năm 2032.

Những con số trên cho thấy nhu cầu giao dịch xuyên biên giới đang trở thành một dòng chảy khổng lồ, giữ vai trò cốt lõi trong hệ thống tài chính quốc tế. Tuy nhiên, các hệ thống thanh toán chủ đạo hiện nay vẫn tồn tại nhiều hạn chế, mức phí vẫn cao và thiếu minh bạch thời gian thực. Chính những hạn chế này đặt ra yêu cầu về một hệ thống thanh toán bổ sung có khả năng vận hành xuyên biên giới, hoạt động 24/7, chi phí thấp và minh bạch.

Về hành lang pháp lý cho hệ thống mới này, ông Phan Đức Trung - Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA) cho biết, việc Quốc hội thông qua Luật Công nghệ Công nghệ số và Chính phủ ban hành Nghị quyết 05/2025/NQ-CP về thí điểm thị trường tài sản mã hoá đã mở ra hành lang pháp lý mới, cho phép Việt Nam chủ động thử nghiệm những mô hình tài chính - công nghệ trong môi trường kiểm soát chặt chẽ.

“Đây là nền tảng để doanh nghiệp và cơ quan quản lý cùng tích lũy dữ liệu, kinh nghiệm thực tiễn, từ đó định hình các chính sách phù hợp với thông lệ quốc tế, hỗ trợ trực tiếp cho sáng kiến thanh toán xuyên biên giới”, ông Phan Đức Trung khẳng định.

Chia sẻ tại Hội thảo, TS Võ Trí Thành - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia cho biết, rủi ro kinh tế vĩ mô là một trong những ưu tiên quản lý của các cơ quan nhà nước nên việc thanh toán xuyên biên giới là một kênh được quản lý chặt chẽ, gắn với quản lý tiền tệ, đặc biệt là quản lý kiều hối, du lịch...

Ông Nguyễn Hải Nam - Uỷ viên Thường trực Uỷ ban Kinh tế Quốc hội cho rằng việc có thêm một kênh thanh toán mới là vừa cơ hội nhưng cũng là thách thức. Tuy nhiên, về pháp lý cũng có những điểm sáng là bước đầu Việt Nam đã hài hoà được sự phát triển của công nghệ, đổi mới sáng tạo với các hoạt động kinh tế truyền thống.

“Cụ thể như Luật Công nghiệp Công nghệ số đã được thông và sẽ sớm có hiệu lực để tạo hành lang pháp lý cho các hoạt động công nghệ mới như blockchain. Tuy nhiên, ông Nam cũng lưu ý, các quốc gia vẫn còn nhiều quan điểm khác nhau về blockchain và stablecoin nên Việt Nam cũng cần thận trọng, cân nhắc và áp dụng từng bước”, ông Nguyễn Hải Nam cho biết.

Blockchain và stablecoin không thay thế, nhưng giúp nâng cao hiệu quả thanh toán

Ông Trần Huyền Dinh - Chủ nhiệm Ủy ban Ứng dụng Fintech VBA, Giám đốc dự án Basal Pay thuộc AlphaTrue Solutions dẫn ví dụ thực tiễn từ Basal Pay được AlphaTrue Solutions triển khai như mô hình mới cho thanh toán xuyên biên giới.

Đây là giải pháp chuyển đổi tài sản mã hóa sang tiền pháp định đầu tiên tại Việt Nam được cấp phép hoạt động trong khuôn khổ sandbox tại Đà Nẵng. Dự án ứng dụng blockchain kết hợp regtech, tích hợp KYC/AML/CFT, tuân thủ FATF Travel Rule và có chi phí thấp hơn khoảng 30% so với các kênh truyền thống, đồng thời cung cấp dữ liệu để đánh giá khả năng mở rộng ra các lĩnh vực có nhu cầu cao như kiều hối, thương mại điện tử và chi trả cho freelancer.

“Blockchain và stablecoin không thay thế thanh toán các mô hình truyền thống hiện hữu trong thanh toán xuyên biên giới nhưng có thể giúp nâng cao hiệu quả thanh toán, tăng cường trải nghiệm người dùng, bảo mật, giảm phí giao dịch,... Đặc biệt, với khả năng truy vết và minh bạch của nền tảng blockchain, các kênh toán on-chain như stablecoin sẽ giúp đảm bảo các quy định quốc tế về phòng chống rửa tiền, góp phần nâng cao minh bạch tài chính và hỗ trợ Việt Nam cải thiện đánh giá quốc tế về phòng chống rửa tiền, hướng tới thoát khỏi “danh sách xám” FATF”, ông Trần Huyền Dinh nhấn mạnh.

Ông Đỗ Văn Thuật - Giám đốc Giải pháp và Kiến trúc Blockchain Công ty 1Matrix nhận định, Việt Nam có lợi thế đáng kể từ nguồn nhân lực công nghệ trẻ, tốc độ phát triển nhanh của thị trường fintech và sự hỗ trợ từ các chương trình hợp tác quốc tế. Song thách thức không nhỏ đến từ việc cân bằng giữa đổi mới sáng tạo và tuân thủ pháp lý trong bối cảnh các chuẩn mực toàn cầu liên tục nâng cao. Báo cáo của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) năm 2025 ghi nhận 80% ngân hàng trung ương trên thế giới đang nghiên cứu hoặc thử nghiệm tiền tệ kỹ thuật số (CBDC), báo hiệu một cuộc đua mới về hạ tầng thanh toán toàn cầu mà Việt Nam cần theo sát.

Về vấn đề an ninh mạng và nguy cơ xâm phạm dữ liệu cá nhân trong lĩnh vực thanh toán quốc tế, ông Vũ Ngọc Sơn - Trưởng ban Nghiên cứu, Tư vấn, Phát triển công nghệ và Hợp tác quốc tế, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia cho rằng, để ngăn chặn nguy cơ xâm nhập dữ liệu trong thanh toán quốc tế, các tổ chức cần cập nhật và vá lỗi phần mềm khẩn cấp, áp dụng xác thực đa yếu tố (MFA); xây dựng hệ thống giám sát giao dịch bất thường bằng AI; với cá nhân, cần cẩn trọng khi nhận email, tin nhắn lạ liên quan đến thanh toán quốc tế; tránh sử dụng Wifi công cộng khi giao dịch tài chính; sử dụng thẻ ảo hoặc ví điện tử có giới hạn để giảm rủi ro.

Về mặt pháp lý và hợp tác quốc tế, ông Vũ Ngọc Sơn cho rằng, xây dựng khung pháp lý chặt chẽ về bảo vệ dữ liệu cá nhân (như GDPR); tăng cường hợp tác quốc tế trong chia sẻ thông tin tình báo mạng; thiết lập cơ chế ứng cứu khẩn cấp xuyên biên giới khi xảy ra sự cố.

“Bài học rút ra là không một hệ thống nào an toàn tuyệt đối. Chỉ bằng cách kết hợp đồng bộ công nghệ tiên tiến, quản trị an ninh chặt chẽ, đào tạo con người, khuôn khổ pháp lý rõ ràng và hợp tác quốc tế, chúng ta mới có thể bảo vệ hiệu quả dữ liệu cá nhân và đảm bảo sự an toàn, bền vững cho hệ thống thanh toán toàn cầu”, ông Sơn nhấn mạnh./.