Chào mừng Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam: Khám phá tri thức - Kiến tạo tương lai

Ý nghĩa của ngày Khoa học Công nghệ Việt Nam 18/5

Ngày Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Việt Nam là dịp biểu dương và tôn vinh những nhà khoa học, đội ngũ cán bộ KH&CN đã có những kết quả hoạt động đổi mới sáng tạo, cải tiến năng suất, có trình độ và năng lực sáng tạo, tích cực tham gia các hoạt động trong nước.

Ngày KHCN Việt Nam được đặt ra theo cột mốc ghi nhận vào ngày 18/5/1963, khi Chủ tịch Hồ Chí Minh dự và phát biểu tại Đại hội lần thứ nhất của Hội Phổ biến khoa học kỹ thuật Việt Nam.

Trong bài phát biểu của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tổng kết những luận điểm quan trọng nhất về phát triển KHCN ở nước ta, đồng thời giao nhiệm vụ vừa khó khăn, nhưng lại vừa vinh quang cho giới trí thức KHCN Việt Nam.

Người nói: "Khoa học phải từ sản xuất mà ra và phải trở lại phục vụ sản xuất, phục vụ quần chúng, nhằm nâng cao năng suất lao động, không ngừng cải thiện đời sống nhân dân, bảo đảm cho chủ nghĩa xã hội thắng lợi".

Chính bởi vậy, ngày KHCN tập trung vào khơi dậy niềm tự hào về trí tuệ Việt Nam, tinh thần đam mê lao động sáng tạo, nghiên cứu khoa học trong các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ nhằm góp phần xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ khoa học trong tương lai.

Ngoài ra, việc kỷ niệm Ngày KHCN cũng là để công chúng hiểu sâu hơn và rộng rãi hơn vai trò của KHCN và đổi mới sáng tạo, sự đóng góp của giới KHCN. Từ đó có ý thức tôn trọng và hưởng ứng phong trào thi đua sáng tạo, động viên các nhà khoa học hăng say cống hiến cho sự nghiệp xây dựng Tổ quốc hùng cường, sánh vai với các cường quốc. 

Hằng năm, vào ngày này sẽ có nhiều hoạt động được tổ chức và là dịp để nâng cao nhận thức và khơi dậy niềm tự hào về trí tuệ Việt Nam, tinh thần đam mê lao động sáng tạo trong các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ Việt Nam trong xây dựng và phát triển đất nước.

Đổi mới sáng tạo mang tính chất quyết định

Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng, đổi mới sáng tạo có thể tận dụng được thành tựu khoa học công nghệ của toàn cầu, khi đó, cây gậy thần đổi mới sáng tạo có thể đưa công nghệ của toàn cầu chạm được nhiều hơn vào thực tiễn Việt Nam.

Bộ trưởng cho rằng, sáng tạo là khả năng nghĩ ra ý tưởng mới, độc đáo, khác biệt, có tính tưởng tượng cao. Sáng tạo xảy ra trong mọi lĩnh vực, từ tư duy đến nghệ thuật, thiết kế, khoa học. Sáng tạo thì ai cũng có thể làm vì nó có thể ở trong đầu hoặc trên giấy, không cần phòng lab. Sáng tạo là phổ quát, ai cũng có thể sáng tạo. Sáng tạo gắn nhiều với các cá nhân, kể cả người không chuyên.

Đổi mới là quá trình biến ý tưởng thành sản phẩm, giải pháp thực tiễn. Đổi mới xảy ra trong quy trình, công nghệ, tổ chức, mô hình kinh doanh. Đổi mới gắn với ứng dụng, giá trị. Đổi mới đòi hỏi phải thử nghiệm, triển khai, tạo ra tác động vào thị trường và xã hội. Đổi mới gắn nhiều với các doanh nghiệp và tổ chức.

Bộ trưởng cho biết, Bộ Chính trị đã giao Bộ KH&CN viết Đề án Quốc gia khởi nghiệp. Nội dung chính của Đề án là hình thành tinh thần đổi mới sáng tạo trong toàn dân, đưa đổi mới sáng tạo trở thành lối sống, phong cách sống của mọi người dân, mọi tổ chức. Xây dựng văn hoá đổi mới sáng tạo, khuyến khích khám phá, khoan dung thất bại. 

Khoa học công nghệ mang lại giá trị thực tiễn nhiều hay ít là do đổi mới sáng tạo. Giai đoạn này, ưu tiên nhiều hơn cho đổi mới sáng tạo để phát triển nhanh đất nước.

Khoa học công nghệ cơ bản giống nhau giữa các quốc gia, nhưng đổi mới sáng tạo thì rất khác nhau. Đổi mới sáng tạo tạo ra năng lực cạnh tranh quốc gia, đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng kinh tế nhiều hơn là khoa học công nghệ, ít nhất là đối với các nước đang phát triển. Làm chủ công nghệ lõi lúc này còn khó, nhưng ứng dụng sáng tạo công nghệ lõi vào giải các bài toán Việt Nam để Việt Nam phát triển thì lại khả thi.

Người Việt Nam có hai sức mạnh quan trọng: Tư duy STEM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Toán học) tốt nên làm khoa học công nghệ tốt, năng lực vận dụng tốt nên làm đổi mới sáng tạo tốt. Đây đều là những năng lực cốt lõi của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Đổi mới sáng tạo là động lực phát triển, thúc đẩy đổi mới chính là thúc đẩy phát triển, hoạch định đổi mới là hoạch định tương lai. Đổi mới hoạt động KHCN để hướng vào giải quyết các bài toán lớn của quốc gia.

Muốn sáng tạo và đổi mới trở thành toàn dân thì phải chuyển đổi số toàn diện, số hoá toàn bộ thế giới thực, đưa mọi hoạt động lên môi trường số. Môi trường số là môi trường lý tưởng cho mọi ý tưởng có thể hiện thực hoá nhanh nhất, vì nó phi vật lý, phi khoảng cách và phi tiếp xúc. Đổi mới sáng tạo Việt Nam phải đặt trong ngữ cảnh chuyển đổi số quốc gia.

"Người Việt Nam phát huy tiềm năng lớn nhất khi một hoạt động được chuyển thành phong trào toàn dân, từ kháng chiến đến đổi mới kinh tế, từ giáo dục đến chuyển đổi số. Đây là sức mạnh văn hoá - xã hội rất đặc trưng và phải được xem là trụ cột trong chiến lược phát triển đổi mới sáng tạo quốc gia. Một chiến lược mà dựa trên văn hoá thì chắc chắn sẽ thành công, một chiến lược không dựa trên văn hoá thì thường thất bại", Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nói.

Nhiều hoạt động chào mừng Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam

Bộ KH&CN sẽ tổ chức nhiều hoạt động chào mừng Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam 18/5. Mục đích của các hoạt động này nhằm biểu dương và tôn vinh các nhà khoa học, đội ngũ cán bộ KH&CN và tuyên truyền, phổ biến, ứng dụng các thành tựu khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, thu hút các chuyên gia nước ngoài, chuyên gia là người Việt Nam ở nước ngoài tích cực tham gia.

Các hoạt động này còn nhằm khơi dậy tinh thần đam mê lao động sáng tạo, nghiên cứu khoa học trong mọi tầng lớp nhân dân tạo nên thành công của công cuộc đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. 

Bộ KH&CN sẽ đẩy mạnh phong trào thi đua phát hiện, bồi dưỡng và nêu gương các tập thể và cá nhân tiêu biểu trong các cơ quan, đơn vị nhằm đóng góp trong hoạt động phát triển kinh tế - xã hội, tạo nhân tố mới, động lực mới thúc đẩy sự phát triển của bộ, ngành trong giai đoạn mới. 

Các hoạt động chào mừng Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam năm 2025 sẽ được tổ chức theo hướng thiết thực, ý nghĩa, tiết kiệm và hiệu quả, tạo sức lan tỏa sâu rộng trong toàn xã hội. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong công tác tổ chức và truyền thông nhằm kết nối, chia sẻ lan tỏa mạnh mẽ thông điệp "Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân". Các hoạt động chào mừng Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam 18/5 sẽ diễn ra trong phạm vi cả nước và trong cộng đồng các nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài./.