Chuyện Xiaomi làm xe điện: Đạo nhái thiết kế là do “ý tưởng lớn gặp nhau” và vô số bí ẩn của ngành ô tô

Trên đài truyền hình trung ương CCTV, Chủ tịch Li Shufu của hãng xe điện Geely hồi tháng 3/2024 đã khẳng định rằng, ô tô xăng là nền tảng để duy trì sự ổn định của thị trường trong giai đoạn chuyển tiếp lên xe điện và không có chuyện thay thế dễ dàng chỉ trong vài năm.

Chủ tịch Zhu Huarong của Tập đoàn ô tô Chongqing Changan Automobile cũng có cùng quan điểm khi chỉ trích nhiều doanh nghiệp rót tiền vào mảng xe điện dù bị thua lỗ và rồi ra mắt sản phẩm không đạt chất lượng cao.

Phát biểu vào ngày 16/1/2024, Chủ tịch Zhu Huarong cho biết, thị trường ô tô ngày càng không có điểm mấu chốt về đạo đức và ngành này càng trở nên tồi tệ. Một chiếc ô tô có giá từ vài chục nghìn đến vài trăm nghìn nhân dân tệ nhưng được tung hô như sản phẩm hàng triệu nhân dân tệ.

Ông Zhu cho biết hiện nay, nhiều sản phẩm xe điện ghi nhận tốc độ trung bình, song lại sử dụng hiệu ứng hình ảnh quảng cáo để đánh lừa cảm giác của người tiêu dùng. Và rồi nhiều hãng đã chi tiền cho các KOL, bình luận viên, người nổi tiếng nhằm quảng bá sản phẩm dù chưa dùng thực sự hay đứng ở phía lợi ích khách hàng.

Theo nhiều chuyên gia, việc các tập đoàn chuyên smartphone như Xiaomi vốn chưa từng có kinh nghiệm để làm ô tô nhảy vào mảng này sẽ không thể dự được trước sẽ có nhiều bất cập với người tiêu dùng khi sản phẩm có sự cố xảy ra.

Một blogger về xe hơi tại Trung Quốc không phản đối việc chuyển đổi năng lượng mới cho xe nhưng cho rằng chúng không nên được tạo ra bởi những tập đoàn trái ngành, vì thiếu kiến thức chuyên môn.

Dù không cần làm động cơ đốt trong, song các hãng công nghệ như Xiaomi cũng không thể làm được khung gầm, hộp số hay phanh nhưng lại giới thiệu xe điện gây hoang mang cho nhiều chuyên gia. Không ít hãng cam kết có thể thay thế trọn đời nhưng đã nhanh chóng phá sản vì thị trường quá khắc nghiệt, biến những lời hứa trở thành trò cười.

Đa số các hãng xe điện đều tung hô quảng cáo với khách hàng về số quãng đường xe đi được, nhưng chỉ là chạy thử mà không phải thực tế dưới tiết trời mưa gió rét, khi mà tài xế dùng tốn điện ắc quy hơn nhiều khi bật máy sưởi.

Và rồi chuyện tốc độ sạc nhanh cũng làm dấy lên lo ngại bởi sạc nhanh liên tục sẽ khiến pin hỏng. Vậy dịch vụ này có ý nghĩa gì?

Khi giá sạc điện tại nhà và trạm sạc thương mại khác nhau, chưa tính đến chi phí hỏng hóc, bảo dưỡng tốn kém, số tiền tiết kiệm trên mỗi 100 km cũng trở thành trò cười.

Do quá nhiều hãng thường xuyên cho ra các sản phẩm mới giống nhau nên một chiếc xe điện sẽ mất giá rất nhanh. Điều đó còn chưa tính đến hàng loạt các cuộc chiến dìm giá và chương trình khuyến mãi khác.

Bắt chước thiết kế

CEO Lei Jun của Xiaomi hồi tháng 4 vừa qua đã có những thay đổi trong dự đoán kinh doanh xe điện của hãng điện thoại này.

Từ dự đoán không mấy khả quan rằng xe điện của hãng phải bán với giá lỗ để cạnh tranh trong cuộc chiến dìm giá của Tesla đến tuyên bố biên lợi nhuận gộp mảng xe điện đạt 5-10%, theo đó giúp công ty đạt gần tới điểm hòa vốn.

Tuy nhiên, điều mà nhiều người không chú ý tới là nhận định của CEO Lei Jun về ngành xe điện khi nghĩ rằng sự đạo nhái là bình thường khi các hãng không có sự bứt phá về công nghệ, thay vào đó chỉ giảm giá và dựa vào marketing để chiếm lấy thị phần.

CEO Lei Jun cho biết cảm thấy khá thất vọng khi tham quan hội chợ ngành xe hơi Trung Quốc vào tháng 5/2024. Vị CEO này nói thêm, gian hàng của mọi hãng ô tô đều sản xuất rất nhiều dòng xe, thế nhưng rõ ràng bạn chỉ cần vài chiếc xe chất lượng tốt. Vậy tại sao cần xem nhiều xe giống nhau để làm gì? Do đó, vị này cho rằng sự cạnh tranh trong ngành xe hơi là đồng nhất. Đây là sự đối đầu của những sản phẩm giống nhau.

Thực tế, sản phẩm SU7 của Xiaomi là một “nồi lẩu thập cẩm” khi đạo nhái của nhiều bên mà không có công nghệ cốt lõi thực sự nào. 

Hãng điện thoại Xiaomi quả đúng đã giới thiệu sản phẩm này với thiết kế ngoại hình rất giống với Porsche Taycan. Cư dân mạng thậm chí còn đặt cho SU7 với biệt danh "Mi Porsche/Mische".

Vào giữa tháng 4, Michael Kirsch - Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của Porsche Trung Quốc đã đề cập tới sự giống nhau này lần đầu tiên trong một cuộc phỏng vấn.

Theo ông, sự giống nhau của hai mẫu xe là do “ý tưởng lớn gặp nhau”. Đó là những thiết kế tạo được tiếng vang lớn trên toàn cầu.

Theo một khảo sát được thực hiện bởi công ty truyền thông về mảng năng lượng mới Garage No. 42., có 81% trong số 100 chủ sở hữu đặt trước Xiaomi SU7 xem “thiết kế ngoại thất” là yếu tố đầu tiên khi mua xe. 

Ngoài ra, hình dáng chìa khóa và cách thay pin của hai sản phẩm cũng khá tương đồng.

Câu chuyện này đã khiến cư dân mạng Trung Quốc không ngừng tranh cãi. Nhiều người đặt ra nghi vấn về lý do Porsche không kiện Xiaomi còn số khác cho rằng thương hiệu của phương Tây không muốn quảng cáo cho sản phẩm Trung Quốc và họ hiểu rằng ngoại hình không phải là tất cả mà còn phải xem xét tới chất lượng của bên trong.

Theo nhiều chuyên gia, ô tô điện của Xiaomi không có nhiều cải tiến khi chỉ bắt chước thiết kế của Porsche, sử dụng ắc quy từ CATL. Thậm chí, bộ não, chip điện tử lõi của xe điện cũng được hãng này mua từ Qualcomm, còn chip hỗ trợ lái xe tự động mua từ Nvidia.

Nói cách khác, hãng Xiaomi chỉ giữ vai trò quản lý sản phẩm, mà không nắm giữ công nghệ sản xuất xe điện hay thậm chí có ưu thế gì vượt trội về kỹ thuật cốt lõi.

Học đòi làm xe hơi

Việc SU7 nhanh chóng được nhiều người dân Trung Quốc chọn lựa do có ngoại hình giống chiếc Porsche Taycan và giá khởi điểm 29.900 USD, rẻ hơn gấp 3 lần không có gì là lạ.

Thế nhưng, nghi vấn ở chỗ chất lượng của các xe điện Trung Quốc khi chúng có giá quá rẻ, thậm chí dù đã loại bỏ nhiều bộ phận của động cơ đốt trong.

Năm 2021, hãng xe điện Suda của Trung Quốc đã từng ra mắt dòng SA01 tại thị trường Đức với mức giá chỉ khoảng hơn 10.000 euro, là rẻ nhất trên thị trường.

Theo cuộc thử nghiệm của tổ chức ADAC, loại xe điện này có chất lượng cực kỳ tệ hại khi không có hệ thống an toàn thụ động, chương trình ổn định điện tử (ESP), túi khí (người dùng có thể lựa chọn nhưng với giá cao hơn), bộ căng dây an toàn, hệ thống phanh khẩn cấp hay hệ thống cảnh báo chệch làn đường.

Với lỗ hổng về giấy phép xe cỡ nhỏ bán dưới 1.000 chiếc ở tại EU, SA01 đã có thể lưu hành và đẩy tất cả trách nhiệm an toàn về phía khách hàng, theo đó tiết kiệm được các chi phí thử nghiệm, đăng kiểm hay hành chính.

Điều đó đã khiến thử nghiệm cho một va chạm trực diện với vận tốc 64km/h, làm tài xế bị thương rất nghiêm trọng. Ngoài ra, sản phẩm cũng thiếu thiết bị bảo vệ nên nhân viên cứu họ không thể dập tắt hệ thống điện bên trong và có nguy cơ bị giật điện. Cứu trợ thậm chí còn lâu hơn vì hệ thống cửa khó mở hơn.

Theo bài kiểm tra về phanh và né vật cản, SA01 mất kiểm soát hoàn nếu chạy trên 70 km/h do thiếu ESP. Ở những chiếc xe bình thường, con số này là 90 km/h. Khi đạp phanh, chiếc xe này cũng trượt tới 42 m từ tốc độ 100 km/h.

Ngoài ra, chi phí sửa chữa bảo hành xe điện cũng không hề rẻ.

Sự tốn kém

Tờ Wall Street Journal (WSJ) cho biết do đòi hỏi nhiều bộ phận buộc phải thay thế nên xe điện tốn nhiều hơn hàng nghìn USD chi phí sửa chữa so với ô tô xăng. Cấu trúc dễ hỏng và phức tạp của xe điện khiến chúng dễ có nguy cơ phải thay mới khi bị hỏng hơn so với ô tô xăng có thể sửa chữa. Ngoài ra, cũng thiếu hụt nhân viên có đủ kỹ năng và trình độ để sửa xe điện.

Vấn đề sửa chữa của xe điện có thể được cải thiện dần theo thời gian, đặc biệt là những hãng lớn có chuỗi cung ứng mạnh, tuy nhiên điều đó lại không mấy vui vẻ cho các khách hàng mua ô tô điện lần đầu.

Theo báo cáo của CCC Intelligent Solutions, hãng chuyên xử lý đề nghị bảo hiểm ô tô tại Mỹ, chi phí sửa chữa xe điện trung bình rơi vào khoảng 6.587 USD/chiếc, cao hơn nhiều so với 4.215 USD/chiếc xe ô tô xăng.

Consumer Report cho biết xe điện ít cần bảo trì hơn so với xe xăng. Chi phí bảo dưỡng của loại xe điện chỉ bằng ½ so với xe xăng do không cần thay dầu thường xuyên, điều chỉnh động cơ hay dây đai truyền động. Theo đó, giúp giảm chi phí về lâu dài như lời quảng cáo. Thế nhưng, họ lại không đề cập đến những vấn đề xảy ra với xe điện.

Đó là việc giảm nhu cầu xe xăng nên giá xăng dầu giảm đi, làm xói mòn ưu thế chi phí nhiên liệu. Ngoài ra, xe điện sẽ rất tốn kém nếu cần sửa chữa dù không tốn nhiều tiền bảo trì.

Theo hãng cho thuê xe nổi tiếng Hertz Global, nơi có cả những đội xe điện của Tesla, chi phí sửa chữa các dòng ô tô điện cho thuê đã khiến lợi nhuận kinh doanh quý III/2023 của họ chịu tác động lớn.

Trong khi, trang bảo hiểm Insurify thông tin rằng phí bảo hiểm cho xe điện tăng cao hơn bình thường vì tốn nhiều chi phí sửa chữa hơn. Chủ sở hữu xe điện trung bình sẽ phải trả 357 USD/tháng cho bảo hiểm, cao hơn 248 USD/tháng so với ô tô xăng.

Theo cảnh báo của Giám đốc chiến lược Marc Fredman của CCC Intelligent Solutions, mọi người hiểu lầm rằng xe điện có ít linh kiện hơn nên ít tốn chi phí hơn, tuy nhiên đây không phải là ưu thế khi có va chạm hay tai nạn.

CCC Intelligent cho biết trung bình một chiếc xe điện khi sửa chữa sẽ cần phải thay thế linh kiện nhiều hơn gấp đôi so với xe xăng. Theo Giám đốc Fred, nhiều bộ phận của ô tô điện bị hàn trong xe có nghĩa là tất cả linh kiện đó sẽ buộc phải thay mới mà không thể sửa chữa được.

Việc tháo rời các bộ phận xe điện phức tạp hơn nếu có tai nạn và việc sửa chữa cũng cần nhiều bước cùng các biện pháp phòng ngừa hơn so với xe xăng. Một chiếc xe điện rõ ràng gặp tai nạn sẽ nguy hiểm cho các thợ sửa chữa hơn so với một ô tô chạy xăng.

Theo Chủ tịch Scott Benavidez của Hiệp hội sửa chữa ô tô tại New Mexico - Mỹ, những chiếc xe điện chứa ắc quy Lithium-ion có nguy cơ cháy nổ cao hơn nhiều nếu bị hỏng so với xe xăng nên đặc biệt nguy hiểm.

Ngoài ra, việc tháo dỡ các bộ phận cũng tốn nhiều công sức hơn vì xe điện dùng nhiều vật liệu lạ ngoài thép truyền thống. Một số vật liệu như khung nhôm cần các công cụ chuyên biệt nhưng số cửa hàng cung ứng lại hạn chế.

Chủ tịch Benavidez thừa nhận rằng nhiều xưởng sửa chữa sẽ tính nhiều chi phí hơn đối với xe điện khi gặp rủi ro cao hơn, nên buộc phải dùng thêm các dụng cụ phòng hộ và những thiết bị chuyên biệt khi thực hiện.

Việc sửa chữa xe điện đắt đỏ còn do không có nhiều cửa hàng có thể hay thậm chí chấp nhận thương vụ này vì rủi ro lớn về cháy nổ. Nếu nhận lời thì nhân viên cũng phải cẩn trọng hơn khi tháo rời, nên tốn thời gian hơn.

Theo số liệu của CC Intelligent, mỗi chiếc xe điện trung bình sẽ tốn thời gian lâu hơn 25% so với xe thường để có thể kéo về xưởng vì cần giải pháp phòng hộ nguy cơ cháy nổ. Kinh doanh xe điện tại Trung Quốc rõ ràng đang quá rắc rối với những mảng u tối mà ít người dùng để ý đến./.