Công bố 6 nguyên tắc cốt lõi sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) có trách nhiệm

Đưa ra 6 nguyên tắc cốt lõi sử dụng AI có trách nhiệm

Tại buổi công bố, Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam Nguyễn Minh Hồng nhấn mạnh Chính phủ khuyến khích xây dựng và phổ biến các bộ quy tắc ứng xử trong từng lĩnh vực chuyên môn nhằm hướng đến việc sử dụng AI một cách có trách nhiệm.

Theo ông Hồng, nếu pháp luật là công cụ điều chỉnh bắt buộc, thì các bộ quy tắc đóng vai trò là tài liệu tham khảo, mang tính đồng thuận và tự nguyện tuân thủ, giúp tổ chức, cá nhân hành nghề trong lĩnh vực truyền thông số thực hành một cách chuẩn mực, có đạo đức.

Các chuyên gia tại tọa đàm cũng nhận định, nhiều tình huống phát sinh trong quá trình ứng dụng AI không thể điều chỉnh bằng luật pháp, do đó cần đến các bộ quy tắc “mềm” để làm cơ sở tham chiếu và áp dụng linh hoạt.

Bộ quy tắc phiên bản 1.0 (gọi tắt là DCC) do Hội Truyền thông số Việt Nam (VDCA) biên soạn, đưa ra các hướng dẫn cụ thể dành cho người dùng AI và mạng xã hội, phù hợp với quy định tại Luật Công nghiệp công nghệ số 2025, Luật Quảng cáo 2012 (sửa đổi, bổ sung 2025), các văn bản pháp luật liên quan, cũng như các nguyên tắc đạo đức do UNESCO và OECD khuyến nghị.

Bộ quy tắc gồm 6 nguyên tắc cốt lõi: minh bạch, đáng tin cậy, tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ, bảo vệ quyền riêng tư, tôn trọng phẩm giá con người và có trách nhiệm. Đi kèm là 29 hướng dẫn cụ thể cho người dùng AI và 5 lưu ý riêng đối với hoạt động quảng cáo trực tuyến.

Cụ thể, Bộ quy tắc gồm 6 nguyên tắc cốt lõi:

(1) Minh bạch: Luôn thông báo rõ ràng khi sử dụng nội dung do hệ thống AI tạo ra hoặc chỉnh sửa, sử dụng tính năng gắn nhãn AI với nội dung do hệ thống AI tạo ra khi đăng tải nội dung này trên nền tảng mạng xã hội;

(2) Đáng tin cậy: Nội dung truyền thông được kiểm chứng, có căn cứ, xuất phát từ nguồn rõ ràng và không bị bóp méo.

(3) Tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ: Việc tạo và chia sẻ nội dung cần tôn trọng quyền tác giả và các quyền sở hữu trí tuệ khác (quyền liên quan và các quyền sở hữu công nghiệp).

(4) Bảo vệ quyền riêng tư: Chỉ xử lý dữ liệu cá nhân khi thực sự cần thiết và dựa trên sự đồng ý của chủ thể dữ liệu, đồng thời phải thực hiện các biện pháp bảo mật thích hợp theo yêu cầu của Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân và các văn bản hướng dẫn liên quan.

(5) Tôn trọng phẩm giá con người: Mọi hành vi sáng tạo, truyền tải nội dung truyền thông phải đặt con người làm trung tâm và vì lợi ích tốt đẹp nhất của con người.

(6) Có trách nhiệm: Cá nhân, tổ chức thực hiện các hành vi trên mạng xã hội phải tuân thủ các quy tắc về đạo đức cá nhân, nghề nghiệp, chuẩn mực xã hội, chính sách nội bộ tại nơi làm việc và sẵn sàng giải trình hoặc gánh chịu hậu quả liên quan. 

Ngoài 06 nguyên tắc cốt lõi này, còn có 29 hướng dẫn cụ thể cho người dùng AI và 5 lưu ý riêng đối với hoạt động quảng cáo trực tuyến. Bộ quy tắc đặt mục tiêu cân bằng giữa quyền tự do sáng tạo và trách nhiệm xã hội, thúc đẩy sự minh bạch, đáng tin cậy trong truyền thông số, đồng thời khuyến khích xây dựng văn hóa đối thoại tích cực, có trách nhiệm trên không gian mạng.

Bộ quy tắc đặt mục tiêu cân bằng giữa quyền tự do sáng tạo và trách nhiệm xã hội, thúc đẩy sự minh bạch, đáng tin cậy trong truyền thông số, đồng thời khuyến khích xây dựng văn hóa đối thoại tích cực, có trách nhiệm trên không gian mạng.

Nỗ lực đưa AI vào đời sống một cách tích cực

Ông Lê Tiên Long, Giám đốc Truyền thông, Bản quyền và Hợp tác quốc tế, Công ty Cổ phần công nghệ và truyền thông đa phương tiện 5G, cũng đã chia sẻ những cảnh báo tương tự về mặt trái của AI. Ông nhấn mạnh rằng "không nên quá tin tưởng vào AI vì có thể tạo ra kết quả sai lệch. Một số hình ảnh được tạo ra bởi AI dù trông rất thật và thu hút khán giả nhưng lại bị các nền tảng hạn chế hoặc thậm chí cấm do vi phạm quy định về đạo đức hoặc chính trị, đặc biệt liên quan đến chủ quyền lãnh thổ”.

Theo ông Nguyễn Minh Hồng, giá trị của bộ quy tắc không chỉ nằm ở việc tuân thủ pháp luật mà còn ở sự "sống" của nó, tức là liệu nó có được cộng đồng làm truyền thông số chấp nhận và áp dụng rộng rãi hay không?

Ông Hồng nhấn mạnh rằng, đây là phiên bản 1.0, được xây dựng bám sát Luật Công nghiệp công nghệ số 2025, Luật Quảng cáo 2012 (sửa đổi) cùng các nguyên tắc đạo đức quốc tế của UNESCO và OECD, cho thấy sự nghiêm túc và bài bản trong quá trình xây dựng.

Bộ quy tắc này được thiết kế để trở thành tài liệu tham khảo quan trọng khi sáng tạo nội dung với AI, hướng tới việc cân bằng giữa quyền tự do sáng tạo và trách nhiệm xã hội. Với phần lớn người dùng, các quy định pháp lý thường phức tạp và xa lạ. Do đó, cần những hướng dẫn trực quan, dễ hiểu để AI thực sự đi vào đời sống một cách tích cực./.