"Cửa sáng" của doanh nghiệp ngành thép trong năm 2024

Ngành thép vốn là ngành có tính chất chu kỳ. Năm 2023, tổng sản lượng tiêu thụ của ngành thép thành phẩm trong nước đã chứng kiến sự sụt giảm rõ rệt vì chịu ảnh hưởng của nền kinh tế vĩ mô nói chung và thị trường bất động sản nói riêng.

Sau giai đoạn điều chỉnh giảm và đi ngang, giá thép xây dựng trong khoảng thời gian từ giữa tháng 11/2023 đến giữa tháng 12/2023 đã có 3 đợt tăng liên tiếp, kết thúc năm qua ở mức 13,8-15,3 triệu đồng/tấn. Điều đáng nói, giá thép tăng liên tục khi giá nguyên vật liệu tăng cao và chi phí tài chính giảm, trượt giá USD/VND.

Sau giai đoạn điều chỉnh giảm và đi ngang, giá thép xây dựng trong khoảng thời gian từ giữa tháng 11/2023 đến giữa tháng 12/2023 đã có 3 đợt tăng liên tiếp.

Tuy nhiên, việc cạnh tranh về giá bán và thị phần khiến cho các nhà máy thép ngày càng đối đầu khốc liệt. Thời điểm hiện tại, các nhà máy thép trong nước vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn vì giá bán thấp, tồn kho cao, các chi phí tài chính tốn kém.

Hai thái cực ngành thép trong năm 2023

Quý cuối năm nói riêng và cả năm 2023 nói chung, bức tranh kinh doanh ngành thép đã ghi nhận 2 thái cực đối lập.

Cụ thể, doanh thu của Hòa Phát (mã chứng khoán: HPG) - ông lớn hàng đầu về thị phần thép xây dựng và ống thép trong nước trong quý IV/2023 đã có sự tăng trưởng trở lại sau 5 quý suy giảm liên tiếp. Doanh thu thuần của Hòa Phát trong quý III/2023 là 34.384 tỷ đồng, so với cùng kỳ giảm 15%.

Doanh thu của Hòa Phát - ông lớn hàng đầu về thị phần thép xây dựng và ống thép trong nước trong quý IV/2023 đã có sự tăng trưởng trở lại sau 5 quý suy giảm liên tiếp.

Đứng thứ hai về thị phần thép xây dựng là Tổng Công ty Thép Việt Nam - CTCP (VNSteel - mã chứng khoán: TVN) ghi nhận quý tăng trưởng dương sau 6 quý liên tiếp suy giảm. Tuy nhiên, CTCP Đầu tư Thương mại SMC (mã chứng khoán: SMC) và CTCP Thép Pomina (mã chứng khoán: POM) lại tiếp tục ghi nhận quý tăng trưởng âm về doanh thu. Cụ thể, doanh thu của Pomina giảm sâu 83% so với cùng kỳ vì doanh thu xuất khẩu và nội địa giảm 70-80% so với cùng kỳ năm 2022.

Đối với nhóm tôn mạ, Tập đoàn Hoa Sen (mã chứng khoán: HSG) tiếp tục ghi nhận doanh thu tăng trưởng quý thứ hai liên tiếp. Ngoài ra, CTCP Tôn Đông Á (mã chứng khoán: GDA) và CTCP Thép Nam Kim (mã chứng khoán: NKG) đã ngắt mạch tăng trưởng âm. Cần nhấn mạnh rằng, quý IV/2022 là giai đoạn "đáy" của ngành thép. Sau năm 2022 đầy ảm đạm, Hòa Phát bắt đầu bước vào chu kỳ khôi phục lợi nhuận, con số được đẩy mạnh qua từng quý năm 2023. Đặc biệt, lợi nhuận của quý IV/2023 đã cao gấp rưỡi quý 3, đồng thời trở thành quý có kết quả kinh doanh tốt nhất cả năm với 2.973 tỷ đồng. So với quý đầu năm, biên lợi nhuận gộp quý IV/2023 của Hòa Phát đã tăng từ 6% lên 13%; còn biên lợi nhuận thuần cũng tăng từ 1% lên mức 9%.

Trái ngược với Hòa Phát, VNSteel, Pomina hay Thép SMC tiếp tục kéo dài chuỗi tháng ngày thua lỗ.

Quý IV/2023, tỷ trọng thành phẩm tồn kho của Hòa Phát đã giảm xuống mức đáy kể từ quý II/2022, xuống chỉ còn 35% trên tổng hàng tồn kho trong khi cùng kỳ năm trước ở mức 45%. Ngoài ra, vòng quay thành phẩm cũng giảm mạnh, từ mức 53 ngày trong quý III xuống chỉ còn 37 ngày trong quý IV/2023, điều này khiến cho tổng thể vòng quay của toàn bộ hàng tồn kho hạ xuống 106 ngày - đây cũng là mức tối ưu kỷ lục trong vòng 3 năm trở lại đây.

Trái ngược với Hòa Phát, VNSteel, Pomina hay Thép SMC tiếp tục kéo dài chuỗi tháng ngày thua lỗ. Tuy nhiên, mức lỗ của VNSteel đã thu hẹp đáng kể, trong quý IV/2023 chỉ còn lỗ ròng 30 tỷ đồng. Mức lỗ của Pomina là 313 tỷ đồng trong bối cảnh chi phí lãi vay tiếp tục bào mòn lợi nhuận. Ngoài ra, Thép SMC thua lỗ 330 tỷ đồng vì tăng dự phòng phải thu từ các đơn vị thuộc Novaland. Lũy kế cả năm 2023, Pomina ghi nhận lỗ ròng kỷ lục của ngành thép lên đến 960 tỷ đồng. Ngay theo sau là Thép SMC với mức lỗ ròng là 919 tỷ đồng.

Cũng trong quý IV/2023, biên lợi nhuận của Hoa Sen là gần 10,5%, tăng mạnh so với mức 2% của cùng kỳ 2022 nhưng lại suy giảm so với mức 13,2% quý 3 cùng năm. (Ảnh: Doanhnhan.vn)

Đối với nhóm tôn mạ, Hoa Sen, Nam Kim và cả Tôn Đông Á trong quý IV/2023 đã có sự phục hồi đáng kể so với cùng kỳ năm trước. Cụ thể, Hoa Sen báo lãi ròng 103 tỷ đồng, có chút giảm nhiệt so với mức lãi 438 tỷ đồng của quý III/2023. Cũng trong quý IV/2023, biên lợi nhuận của Hoa Sen là gần 10,5%, tăng mạnh so với mức 2% của cùng kỳ 2022 nhưng lại suy giảm so với mức 13,2% quý III cùng năm.

Những tín hiệu tích cực cho doanh nghiệp ngành thép năm 2024

Liên quan đến vấn đề này, ông Nguyễn Việt Thắng - Tổng Giám đốc Tập đoàn Hòa Phát nhận định: “2024 sẽ là năm khởi động của ngành thép sau khi ngành này đã chạm đáy vào năm 2023. Thị trường sẽ bắt đầu vào đà phục hồi kể từ năm 2025”. Vị này cũng cho rằng, 2023 là năm "đáy" của ngành thép, đến năm 2024 thị trường sẽ dần tốt lên. Tuy nhiên, mức độ tăng sẽ tùy thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau trên thị trường thế giới, như độ phục hồi nhanh chậm của thị trường Trung Quốc, lộ trình giảm lãi suất của Fed trong năm nay, ngoài ra còn có mức độ triển vọng của nền kinh tế lớn nhất thế giới - Mỹ. Đối với thị trường trong nước, sức tiêu thụ cũng chưa thể phục hồi nhanh chóng trong "một sớm một chiều".

Theo kỳ vọng của các chuyên gia của Chứng khoán SSI, tổng sản lượng tiêu thụ thép trong năm 2024 sẽ phục hồi hơn 6%. Trong đó, mức tăng trưởng của tiêu thụ nội địa là gần 7%. SSI cũng dự báo, tiêu thụ thép năm nay sẽ được hỗ trợ đáng kể bởi tình hình vĩ mô và tình hình bất động sản ngày càng khởi sắc. Tiêu thụ thép xây dựng trong chu kỳ trước, cụ thể là trong năm 2013 đã tăng khoảng 3% so với mức đáy của năm 2012.

Các chuyên gia đến từ SSI Research khẳng định, sản lượng xuất khẩu sẽ cải thiện trong quý đầu tiên năm 2024, động lực đến từ chênh lệch giữa giá thép ở Bắc Mỹ và Châu Âu với giá thép ở Việt Nam đã và đang ngày càng gia tăng. Bên cạnh đó, việc Châu Âu kiểm soát chặt hơn việc nhập thép bán thành phẩm do Nga sản xuất trong năm 2024 cũng hỗ trợ đáng kể cho xuất khẩu thép Việt Nam sang Châu Âu.

Theo SSI, mức tăng trưởng lợi nhuận của ngành thép trong nửa đầu năm 2024 có thể cao hơn nhờ mức nền lợi nhuận thấp của cùng kỳ năm trước. (Ảnh minh họa)

Các chuyên gia SSI còn dự báo, giá thép có thể đã chạm đáy trong thời gian qua, đến năm 2024 sẽ phục hồi, mức độ phục hồi ngày càng tăng sang năm 2025. Ngược lại, các chuyên gia cũng không quá kỳ vọng vào việc giá thép sẽ tăng mạnh trong thời gian tới. Nguyên nhân bởi, nhu cầu chung năm 2024 vẫn sẽ bị ảnh hưởng do nhu cầu yếu tiêu thụ tại Trung Quốc còn yếu kém trong bối cảnh thị trường bất động sản chưa có nhiều khởi sắc.

Chưa dừng lại ở đó, việc giá thép ngày càng tăng so với chi phí nguyên vật liệu đầu vào có thể là yếu tố thúc đẩy hoạt động sản xuất tại Trung Quốc phục hồi. Trong năm 2024, lợi nhuận của các doanh nghiệp ngành thép có thể đạt mức tăng trưởng cao nhờ mức nền thấp của năm 2023 do sản lượng tiêu thụ cải thiện, đặc biệt là sản lượng tiêu thụ của Hoà Phát và Hoa Sen; cộng thêm biên lợi nhuận gộp tăng trở lại từ mức nền thấp duy trì trong nhiều năm qua do giá thép nhiều khả năng đã kết thúc xu hướng giảm kéo dài nhiều năm.

Theo SSI, mức tăng trưởng lợi nhuận của ngành thép trong nửa đầu năm 2024 có thể cao hơn nhờ mức nền lợi nhuận thấp của cùng kỳ năm trước. Ngoài ra, xu hướng phục hồi có thể tiếp tục duy trì sau năm 2024, dù nhu cầu tiêu thụ và lợi nhuận vẫn có khả năng biến động./.