Độc đáo Lễ hội Ok Om Bok của đồng bào Khmer Nam Bộ

Nghi lễ cúng trăng của đồng bào Khmer.

Vào thời điểm kết thúc vụ mùa của năm, người Khmer tổ chức lễ hội Ok Om Bok, nhằm ước nguyện những điều tốt đẹp với sự chứng kiến của người lớn tuổi và thần Mặt Trăng. Vật cúng trăng là thành quả mùa vụ để tỏ lòng biết ơn đến Thần Mặt Trăng – vị thần đang mang đến cho họ một vụ mùa tốt tươi và những điều tốt đẹp. Trong dịp này có các hoạt động văn hóa chính như: lễ cúng trăng, thả đèn gió, đèn nước; hội đua ghe ngo.

Từng món lễ vật trong đêm Cúng Trăng đều có ý nghĩa tâm linh sâu sắc, bà con trong các phum, sóc Khmer phải chuẩn bị cả tháng trước khi diễn ra lễ hội. Bên cạnh các lễ vật, người dân còn cho dựng thêm một cổng bằng tre hoặc trúc và lá dừa, với hai cây trụ được kết dính phần ngọn tượng trưng cho vòng đai vũ trụ, hai cây mía đứng hai bên trụ cổng tượng trưng cho sự sinh sôi, nảy nở.

Lễ cúng để tỏ lòng biết ơn đến Thần Mặt Trăng – vị thần đang mang đến cho họ một vụ mùa tốt đẹp.

Ba cây nến đặt trên cây đà ngang nối liền hai cổng tượng trưng cho ba mùa trong năm: nắng, mát, mưa. Hai bên cổng, người ta treo mỗi bên 12 lá trầu được cuộn tròn tượng trưng cho 12 con giáp và 12 tháng trong năm. Giữa cổng treo 7 quả cau được chẻ vỏ thành hình dạng như con ong bầu, tượng trưng cho 7 ngày trong tuần. Trên bàn đặt 30 lá trầu bên phải tượng trưng cho tháng đủ, bên trái đặt 29 lá trầu tượng trưng cho tháng thiếu. Lễ vật chính chủ chốt không thể thiếu đó chính là cốm dẹp, ngoài ra còn có các nông sản như: khoai môn, khoai lang, khoai mì, dừa, chuối… cùng một số bánh kẹo khác.

Đặc sắc nhất trong dịp lễ hội là cuộc thi đua ghe ngo, một trong những hoạt động sôi nổi được mong đợi. Ghe ngo có chiều dài từ 22 m – 24 m, với khoảng 50 – 60 tay bơi. Ghe được thiết kế có mũi và lái đều cong, thân được trang trí hoa văn sặc sỡ, đầu ghe có hình con thú biểu trưng cho từng ghe. Đối với đời sống đồng bào Khmer, ghe ngo là vật dụng được người Khmer và nhà chùa coi là linh thiêng, cũng là tài sản quý của cả phum sóc. Ghe ngo được bảo quản cẩn thận tại chùa, và chỉ được hạ thủy một lần trong năm khi có lễ Ok Om Bok.

Lễ hội đua ghe ngo đặc sắc của đồng bào Khmer, thu hút đông đảo người tham gia.

Lễ hội Ok Om Bok ngày nay đã trở thành một lễ hội mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc trong đời sống tinh thần của đồng bào Khmer ở các tỉnh Nam Bộ. Đó là khát vọng, ước nguyện về một cuộc sống tốt đẹp, viên mãn và lòng biết ơn đấng tạo hóa. Việc Lễ hội Ok Om Bok được duy trì hằng năm đã góp phần bảo tồn và phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống của đồng bào Khmer và quảng bá bản sắc ấy với du khách gần xa.

MỸ HUYỀN