Gia Lai: Nhức nhối những cánh rừng đang bị “khoét rỗng”

Những chiếc “xe ma” vượt rừng trong đêm.

Những cánh rừng đang bị “khoét rỗng”

Rừng Krong Pa từng nổi tiếng với các loại gỗ quý như gỗ quý như: hương, trắc, cũng là “miếng mồi ngon” cho lâm tặc khắp nơi “xâu xé”. Đến nay, “vết thương” chưa kịp lành, rừng lại phải đối mặt với một cuộc tàn phá mới, lần này, thủ phạm không chỉ lâm tặc đến trộm gỗ mà có cả đội quân lấn chiếm đất rừng là người bản điạ.

Giờ đây, những cánh rừng thuộc hai khu vực này nhìn từ trên cao xuống trông loang lổ, tan hoang. Bên trong nhiều vùng rừng đã bị triệt phá, để lại những khoảng đất trống chỉ còn cây dại, nhỏ hoặc những cánh nương hoa màu đã được trồng xuống. Vào khu vực rừng phòng hộ Iarsai là có thể nghe âm thanh tiếng cưa máy rít lên từng hồi, dứt tiếng cưa là tiếng cây rừng ào ào đổ xuống. Những cây bằng lăng cao từ 15m – 20m là mục tiêu của lâm tặc.

Ngay tại bìa rừng khu vực đồi Khỉ, thuộc lâm phần quản lý Ban quản lý rừng phòng hộ Yarsai, huyện Krongpa, rất nhiều cây gỗ lớn đường kính 20 – 50 cm đã bị chặt hạ. Trên đất chỉ còn trơ lại những gốc và héo khô những đống lá, ngọn cây, cho thấy rừng chỉ mới bị chặt phá. Càng vào sâu bên trong càng nhiều cây to bị triệt hạ. Trên đất còn ngổn ngang những cây đang bóc tách, cưa xẻ dở dang chưa kịp đưa ra khỏi rừng.

Những cánh rừng bị biến thành nương rẫy hoặc phá tan hoang.

Theo cán bộ kiểm lâm của huyện, cảnh tượng tan hoang này cũng mới xảy ra cuối tháng 4 vừa qua tại khu vực giáp ranh với tỉnh Đắk Lắk và Krong Pa, Gia Lai. Các đối tượng đã trà trộn với nhân công của một công ty đang khai thác trồng rừng ở gần khu bảo tồn thiên nhiên Ea Sô vào chặt hạ hàng trăm cây bằng lăng rồi cấu kết với người dân cất giấu và dùng xe máy độ chế vận chuyển ra ngoài.

Lâm tặc và dân địa phương cấu kết phá rừng

Nói đến nạn phá rừng hẳn nhiều người sẽ nhắc đến cụm từ “lâm tặc”. Tuy nhiên, cụm từ này giờ đây không chỉ gói gọn để chỉ các đối tượng chuyên khai thác, mua bán, vận chuyển trái phép lâm sản mà còn bao hàm cả những người lấn chiếm đất rừng đã tự biến mình thành lâm tặc.

Gỗ được vận chuyển ra điểm tập kết bằng xe máy.

Để an toàn và thuận lợi, những kẻ trộm gỗ nơi đây chỉ vận chuyển gỗ ra khỏi rừng vào ban đêm. Theo Ông Vũ Đức Dân – Phó Trưởng Ban quản lý bảo vệ rừng phòng hộ Iar sai, huyện KrongPa, tỉnh Gia Lai, tình hình phá rừng tại huyện trở nên phức tạp và khó kiểm soát một phần quan trong là có sự tiếp tay, cấu kết của người dân làm rẫy địa phương với lâm tặc. Với sự thông thạo địa hình, nắm bắt thời gian nghỉ ngơi cũng như điểm yếu của lực lượng bảo vệ rừng là ít người, khó kiểm soát được rộng khắp. Trong rừng lại rất nhiều đường lối đi ra, nên lâm tặc đã thực hiện ngày càng ráo riết hơn.

Qua theo dõi điều tra của phóng viên, tầm khoảng 19h30, tại bìa rừng khu vực giáp ranh 2 xã Iarsai và Chưrcăm, các xe chở gỗ bắt đầu thoát rừng. Tiếng xe gầm rú cùng những ánh đèn pha chớp sáng của đoàn xe lâm tặc chất đầy gỗ nối đuôi nhau ra khỏi rừng. Chỉ trong vòng 1 giờ đồng hồ, có khoảng 15 chiếc xe chia thành 2 tốp, lao nhanh qua rồi biến mất khi cách buôn Chư Sê khoảng 1 km.

Ngày hôm sau, lần theo vết bánh xe, cách vị trí mật phục ở bìa rừng đêm hôm trước hơn 1 km, phóng viên đã phát hiện ra nhiều xe lâm tặc chất đầy gỗ đỗ rải rác khắp nơi. Đó chính là một trong những địa điểm tập kết gỗ để sẵn sàng đi tiếp ra khỏi rừng khi có mật báo.

Một cách để tránh sự chú ý, đồng thời đảm bảo sự nhanh chóng, thuận lợi, kịp thời đối phó với các lực lượng bảo vệ rừng, những kẻ trộm gỗ đã dùng những phương tiện nhỏ gọn, linh động như xe máy phân khối lớn hoặc xe độ chế để vận chuyển gỗ, thay vì dùng những chiếc xe trọng tải lớn như trước kia. Cộng với sự thông thạo địa bàn, khiến cho việc đưa gỗ ra khỏi rừng của lâm tặc đã trở nên thuận tiện hơn. Bằng chứng từ hàng chục chiếc xe độ chế, hàng trăm khối gỗ bị thu giữ, Kiểm lâm Krong Pa khẳng định, “lâm tặc bóng đêm” không ai khác chính là những người dân sống quanh khu vực rừng.

Khó trăm nỗi chuyện quản lý rừng

Theo thống kê của Kiểm lâm huyện, năm 2019, lực lượng chức năng huyện Krong Pa đã phát hiện 47 vụ vi phạm lâm luật, xử lý 34 vụ, trong đó có 5 vụ khởi tố hình sự. Từ đầu năm 2020 đến nay đã phát hiện trên 50 vụ phá rừng (tăng 3 vụ so năm 2019), tang vật tịch thu hơn 77m² gỗ, phạt hành chính hơn 150 triệu đồng, đã khởi tố hình sự 12 vụ.

Thế nhưng tình trạng phá rừng, trộm rừng vẫn xảy ra ngày càng phức tạp và khó lường.

Ngành chức năng Krong Pa cho rằng, trong khi diện tích rừng rất lớn (hơn 47.000 ha), mỗi kiểm lâm phải quản lý trên 6.000 ha rừng, do đó không đủ sức ngăn cản trước một làn sóng lâm tặc xâm hại rừng cả trong lẫn ngoài. Mặc dù ngành chức năng cùng chính quyền các xã cũng nỗ lực đưa ra các giải pháp phối hợp, tuyên truyền vận động nhưng kết quả cũng rất ít khả quan.

Bất cập trong bảo vệ rừng nơi đây được cho rằng đến từ nhiều yếu tố. Ông Vũ Đức Dân cũng thừa nhận những hạn chế của lực lượng bảo vệ rừng là, do quá ít người để có thể dàn trải, kiểm soát, ngăn chặn khi lâm tặc ngày một đông và hoạt động khôn khéo hơn. Lực lượng bảo vệ rừng của địa phương lại không được chuyên trách, đầy đủ. Đối với chính quyền địa phương, việc phối hợp liên tục, thường xuyên trong lĩnh vực bảo vệ rừng cũng chưa làm tốt.

Bên cạnh đó, việc người trong địa phương cấu kết với lâm tặc lại càng tạo ra những khó khăn lớn cho việc bảo vệ rừng. Bởi người dân thông thạo địa hình, năm bắt rõ, chủ động, tình hình của lực lượng bảo vệ rừng và có phương tiện linh động.

Ông Trương Quốc Dụng – Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Krong pa, cho biết: Lực lượng kiểm lâm cũng cài cắm dò tìm, mua thông tin về hoạt động của lâm tặc, nhưng những kẻ trộm gỗ này cũng không kém phần tinh vi. Chúng theo dõi và mua lại các thông tin của lực lượng kiểm lâm để đối phó. Như, báo tin giả, truyền thông tin sai về khu vực, con đường hoạt động, nhằm đánh lạc hướng lực lượng kiểm lâm. Hơn thế, thường khi phát hiện ra một đoàn chở gỗ nào đó, lực lượng kiểm lâm cũng chỉ bắt được 2-3 xe, còn các xe khác kịp thời chặt dây, hất gỗ xuống để tẩu thoát.

Những chiếc xe độ chế được dùng để chở gỗ.

Mặt khác, về thực trạng đời sống kinh tế, đa số bà con ở đây ngoài vụ lúa, số ít chăn nuôi bò, số thì trồng khoai mỳ, trung bình mỗi hộ 3ha, chỉ cho thu nhập khoảng 12 triệu đồng/năm. Hàng năm, tỉnh Gia Lai, đã chi hơn 100 tỷ đồng cho dịch vụ môi trường rừng. Số tiền nhận khoán bảo vệ rừng chi trả từ 120.000 đồng đến 400.000 đồng/ha/năm tùy vùng. Theo đó, mỗi hộ gia đình thường nhận khoán bảo vệ rừng tối đa 30ha. Tuy nhiên, ông Tạ Duy Khanh – Phó Chủ tịch huyện Krong Pa, tỉnh Gia Lai cho biết, người dân không nhận giao rừng bởi kinh tế trồng rừng không hiệu quả trên dưới 10 năm mới cho thu hoạch nên người dân cứ vi phạm lấn chiếm đất rừng, mở rộng đất sản xuất.

Trong khi việc khai thác bán gỗ hoặc cấu kết, hợp tác với lâm tặc lại cho thu nhập khá cao. Và dù có bị kiểm lâm bắt, thu giữ xe họ cũng nhanh chóng kiếm được tiền bù lỗ xe bằng công việc “trộm rừng”. Theo một người dân địa phương từng cùng với bạn sống bằng nghề này tiết lộ, chỉ 2 lần đi gỗ đủ mua 1 chiếc xe máy trị giá 6 – 7 triệu đồng. Tiền triệu kiếm được mỗi ngày có vẻ không khó đối với những người chuyên phá rừng, vận chuyển gỗ trái phép.

Theo kết quả rà soát, điều chỉnh quy hoạch 3 loại rừng năm 2017 của tỉnh Gia Lai, trong tổng hơn 100.390 ha đất lâm nghiệp thì diện tích bị lấn chiếm ở Krong Pa là 7.688,28 ha. Có xã hơn 362 ha rừng bị biến thành nương rẫy. Một số trường hợp cán bộ lâm trường tiếp tay cho lâm tặc vận chuyển gỗ cũng đã bị xử lý. Chính quyền địa phương có nhiều biện pháp làm giảm nhất định nhưng vẫn không thể nào dứt điểm.

Cuộc chiến với “lâm tặc bóng đêm” tại rừng Krong Pa, Gia Lai sẽ còn nhức nhối và kéo dài. Những khu rừng nơi đây rồi sẽ ra sao? Nếu các cấp, ngành chức năng liên quan của tỉnh Gia Lai nói chung và huyện Krong Pa nói riêng, không có các giải pháp căn cơ, với sự vào cuộc một cách quyết liệt, đồng bộ, nghiêm ngặt hơn nữa.

HẢI MINH