Góc nhìn từ vụ chặt phá vườn cà phê ở Hòa Đông

Phóng viên Tạp chí điện tử Kinh doanh và Phát triển thực địa tại vườn cây bị chặt hạ trái quy định của gia đình ông Nguyễn Thành Giang - Ảnh chụp ngày 13/11/2022.

LTS: Quản lý, sử dụng hiệu quả quỹ đất có nguồn gốc từ các nông lâm trường quốc doanh là vấn đề đã được đặt ra từ hàng chục năm nay. Ngày 14/11/2022, trong khuôn khổ Kỳ họp thứ 4, khi thảo luận lần đầu về dự án Luật Đất đai (sửa đổi), Quốc hội khóa XV đã cho ý kiến về việc quản lý và sử dụng đất do các nông, lâm trường, công ty nông, lâm nghiệp quản lý. Để cung cấp thêm những cơ sở thực tiễn phải tăng cường hơn nữa công tác quản lý đất có nguồn gốc từ các nông lâm trường và đẩy mạnh sắp xếp, đổi mới các công ty nông, lâm nghiệp, Tạp chí Kinh doanh và Phát triển đã tìm hiểu thực tế tại một số Công ty nông lâm nghiệp trên địa bàn Tây Nguyên, được giao quản lý quỹ đất lớn, nhưng lại để xảy ra khiếu kiện, tranh chấp kéo dài, làm mất an ninh trật tự tại địa phương.

Cưỡng chế khi … gà chưa gáy sáng!

Dư luận ở huyện Krông Pắk (Đắk Lắk) hiện đang rất xôn xao trước vụ việc Công ty Cổ phần Cà phê Thắng Lợi (tiền thân là Nông trường Thắng Lợi) cho người chặt phá vườn cà phê ở thôn 19/8, xã Hòa Đông. Cụ thể, rạng sáng ngày 7/11/2022 (khoảng 4 giờ sáng), một nhóm người mang theo cưa xăng đến vườn cà phê ở thôn 19/8, xã Hòa Đông trước đây thuộc của ông Nguyễn Thành Giang, tiến hành chặt bỏ hàng loạt cây cà phê đang trong vụ thu hoạch và rất nhiều cây sầu riêng trồng xen canh đã được 4 - 5 tuổi cùng hàng chục cây muồng đen trên dưới 20 năm tuổi.

Vườn cà phê bị chặt phá tan hoang của ông Nguyễn Thành Giang - Ảnh chụp ngày 13/11/2022.

Trong các bản tường trình có liên quan đến vụ việc, đáng chú ý có bản tường trình của ông Lê Văn Huy, cán bộ Công an huyện Krông Pắk. Tại thời điểm xảy ra vụ việc, ông Huy đang trực ban đêm tại trụ sở Công an huyện.

“Vào khoảng 5 giờ 30 phút sáng ngày 7/11, tôi nhận được điện thoại từ Trung tá Nguyễn Đức Thuận, Đội trưởng Đội Hình sự - Công an huyện Krông Pắk, yêu cầu tôi và đồng chí Lâm, đồng chí Tiến, thuộc Đội CSĐT – Công an huyện Krông Pắk, lên xã Hòa Đông để giải quyết vụ chặt phá cây cà phê và cây sầu riêng tại thôn 19/8”, bản tường trình của ông Huy thuật lại.

Theo tường trình của ông Huy, khi lên đến vườn cây cà phê của ông Nguyễn Thành Giang thì ông thấy trong lô đất thuộc thửa đất do ông Giang nhận khoán, cây cà phê và cây sầu riêng bị chặt phá ngổn ngang, nhưng không biết ai là chủ mưu và người cưa cây.

Theo tìm hiểu của phóng viên Tạp chí điện tử Kinh doanh và Phát triển, vườn cây bị chặt phá nằm trong thửa đất số 87, tờ bản đồ số 3, có diện tích 10.300 m2, diện tích bờ lô 1.357 m2 thuộc Đội 19/8 - Công ty Cổ phần Cà phê Thắng Lợi quản lý. Ông Nguyễn Thành Giang nhận khoán (khoán gọn) để chăm sóc vườn cây từ năm 2011 đến nay.

Vụ việc chặt phá vườn cây của ông Giang xuất phát từ việc ông Giang chưa nộp sản cho Công ty Cổ phần Cà phê Thắng Lợi trong niên vụ 2018 - 2019 nên bị Công ty khởi kiện. TAND hai cấp (sơ thẩm và phúc thẩm) ở Đắk Lắk tuyên ông Giang phải thực hiện nghĩa vụ, nhưng ông Giang không thực hiện, dẫn tới việc Công ty Cổ phần Cà phê Thắng Lợi thuê người đến chặt phá vườn cây.

Vì sao ông Nguyễn Thành Giang không chấp hành thi hành án theo yêu cầu của TAND để đến nỗi vườn cây bị chặt hạ?

Qua tìm hiểu, trong quá trình nhận khoán, ông Giang đều thực hiện đủ nghĩa vụ nộp sản đầy đủ cho Công ty Cổ phần Cà phê Thắng Lợi. Tuy nhiên, từ niên vụ 2018 - 2019, do xảy ra tranh chấp trong quá trình cổ phần hóa Công ty Cổ phần Cà phê Thắng Lợi nên đại đa số các hộ nhận khoán với Công ty, trong đó có ông Giang, quyết định “đình sản” - tức là tạm dừng nộp sản cho Công ty, chờ các cơ quan có thẩm quyền giải quyết cụ thể, triệt để việc tranh chấp trong quá trình cổ phần hóa thì mới tiếp tục thực hiện nghĩa vụ.

Bà Dương Thị Thủy, vợ ông Nguyễn Thanh Giang bên cạnh cây muồng đen gần 20 năm tuổi bị chặt hạ khi gà chưa gáy ngày 7/11/2022 - Ảnh chụp ngày 13/11/2022.

Nhưng trong khi chờ được giải quyết tranh chấp thì Công ty Cổ phần Cà phê Thắng Lợi đã đệ đơn lên TAND huyện Krông Pắk, đề nghị Tòa án yêu cầu ông Giang trả cho Công ty 5.198 kg cà phê quả tươi của niên vụ 2018 - 2019. Tòa án sơ thẩm (sau đó là cấp phúc thẩm) đều chấp nhận yêu cầu của Công ty Cổ phần Cà phê Thắng Lợi, buộc ông Giang phải nộp 5.198 kg cà phê quả tươi của niên vụ 2018 - 2019 và tiền án phí theo quy định.

Theo giá trị hiện hành, số tiền ông Giang phải nộp sản cho Công ty Cổ phần Cà phê Thắng Lợi là hơn 42,6 triệu đồng và tiền án phí. Nhưng không biết tính toán kiểu gì, Chi cục Thi hành án dân sự huyện Krông Pắk lại kê biên tài sản bán đấu giá của ông Giang lên hơn 272,2 triệu đồng, gấp hơn 6 lần nghĩa vụ thi hành án.

Điều này là vi phạm khoản 1, Điều 13 - Nghị định số 62/2015/NĐ-CP ngày 18/7/2015 của Chính phủ về hướng dẫn một số điều của Luật thi hành án dân sự. Theo tìm hiểu của phóng viên, bà Thủy vợ ông Giang cho biết trong quá trình thi hành án việc định giá tài sản, đơn vị thi hành án không thông báo cho đương sự quyền mời đơn vị định giá tài sản, gây ảnh hưởng đến quyền của người phải thi hành án.

“Đình sản” vì quá trình cổ phần hóa mập mờ

Không đồng tình nên ông Giang không bỏ tiền để chuộc lại tài sản đã kê biên. Vì đây là tài sản chung (gồm Công ty Cổ phần Cà phê Thắng Lợi và ông Giang) nên Công ty Cổ phần Cà phê Thắng lợi đã bỏ hơn 272,2 triệu đồng để mua lại phần tài sản đã kê biên của ông Giang. Cho là mình có quyền định đoạt nên Công ty Cổ phần Cà phê Thắng Lợi đã tổ chức “cưỡng chế” bằng cách tiến hành chặt hạ vườn cây trong nửa đêm về sáng.

Trong vụ việc này, dù Công ty Cổ phần Cà phê Thắng Lợi có mua được tài sản của ông Giang qua cơ quan Thi hành án dân sự, nhưg việc chặt phá vườn cây là tài sản của công ty cổ phần phải qua rất nhiều quy trình, trong khi tài sản mua được của ông Giang đang trong thời kỳ bắt đầu cho thu hoạch đối với cây sầu riêng, cây cà phê đang cho năng xuất ổn định. Nhưng không hiểu vì lý do gì, ngày 7/11/2022, khi gà chưa gáy khoảng 4h30’ sáng, Công ty Cổ phần Cà phê Thắng Lợi đã cho người đến chặt phá vườn cây của ông Nguyễn Thành Giang?.

Theo tìm hiểu của phóng viên Tạp chí điện tử Kinh doanh và Phát triển, ngay cả khi Chi cục Thi hành án dân sự huyện Krông Pắk định giá tài sản kê biên bán đấu giá, buộc ông Giang phải nộp 272,2 triệu đồng để chuộc lại thì cũng không đúng giá trị thực tế vườn cây đã bị chặt phá.

“Đình sản” vì quá trình cổ phần hóa mập mờ

Không đồng tình nên ông Giang không bỏ tiền để chuộc lại tài sản đã kê biên. Vì đây là tài sản chung (gồm Công ty Cổ phần Cà phê Thắng Lợi và ông Giang) nên Công ty Cổ phần Cà phê Thắng lợi đã bỏ hơn 272,2 triệu đồng để mua lại phần tài sản đã kê biên của ông Giang. Cho là mình có quyền định đoạt nên Công ty Cổ phần Cà phê Thắng Lợi đã tổ chức “cưỡng chế” bằng cách tiến hành chặt hạ vườn cây trong nửa đêm về sáng.

Trong vụ việc này, dù Công ty Cổ phần Cà phê Thắng Lợi có được phép cưỡng chế thi hành án đối với ông Giang thì cũng đã có dấu hiệu vi phạm quy định của Luật thi hành án Dân sự năm 2008, được sửa đổi năm 2014. Theo quy định tại điều 46 của luật này thì không tổ chức cưỡng chế thi hành án trong thời gian từ 22 giờ đến 06 giờ sáng ngày hôm sau. Nhưng không hiểu vì lý do gì, ngày 7/11/2022, khi gà chưa gáy, Công ty Cổ phần Cà phê Thắng Lợi đã cho người đến chặt phá vườn cây của ông Nguyễn Thành Giang?.

Theo tìm hiểu của phóng viên Tạp chí điện tử Kinh doanh và Phát triển, ngay cả khi Chi cục Thi hành án dân sự huyện Krông Pắk định giá tài sản kê biên bán đấu giá, buộc ông Giang phải nộp 272,2 triệu đồng để chuộc lại thì cũng không đúng giá trị thực tế vườn cây đã bị chặt phá. Ước tính sơ bộ vườn cây của ông Giang bị chặt phá tại thời điểm này phải xấp xỉ 1 tỷ đồng.

Bản tường trình của ông Lê Văn Huy, cán bộ công an huyện Krông Pắk.

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Kinh doanh và Phát triển, bà Dương Thị Thủy (vợ ông Nguyễn Thành Giang) cho biết, cà phê trong vườn đang vụ thu hoạch. Quan trọng nhất là hàng chục cây sầu riêng, cây muồng đen có giá trị kinh tế lớn hơn nhiều. Theo ước tính, bình quân cây sầu riêng cho thu hoạch 10 triệu đồng/vụ/cây. Còn với cây muồng đen, với vòng đời 20 tuổi thì giá trị ngoài thị trường cũng lên đến 2 -3 triệu đồng/cây.

Theo bà Thủy, từ năm 2011, vợ chồng bà nhận khoán gọn chăm sóc vườn cây với Công ty Cổ phần Cà phê Thắng Lợi. Mặc dù trên danh nghĩa là Công ty có bỏ chi phí phân bón, kỹ thuật,… nhưng trên thực tế là “khoán trắng”; gia đình bà phải bỏ tiền chăm bón 100%. Với sầu riêng, không tính tiền công thì bình quân mỗi cây mỗi năm phải tốn trên dưới 1 triệu đồng tiền phân bón, cây càng lớn thì chi phí chăm bón càng cao.

Tính sơ sơ, để chăm sóc vườn cây hiện đã bị chặt phá, gia đình bà Thủy đang nợ ngân hàng hơn 200 triệu đồng.Từ sau Tòa tuyên án, tài sản bị kê biên, ngân hàng buộc gia đình bà phải trả nợ. Chẳng còn cách nào khác, bà Thủy đành phải đi vay ngoài, với lãi suất 1,5% để trả cho ngân hàng.

Hàng nghìn hộ nhận khoán “đang ngồi trên lửa”

Vụ việc của gia đình ông Nguyễn Thành Giang đang gây lo lắng cho gần 1.000 hộ nhận khoán từ Công ty Cổ phần Cà phê Thắng Lợi. Bởi cũng như ông Giang, từ niên vụ 2018 – 2019, do bất đồng trong phương án cổ phần hóa, đại đa số các hộ nhận khoán đều “đình sản” như đã nêu trên.

Một động thái mới đây là, TAND tỉnh Đắk Lắk đã đưa xét xử vụ tranh chấp hợp đồng giao khoán theo đề nghị của nguyên đơn là Công ty Cổ phần Cà phê Thắng lợi với 9 hộ nhận khoán ở xã Hòa Đông, với lý do không nộp sản từ niên vụ 2018 – 2019 đến nay. Trong Bản án số 65/2022/DS-PT ngày 06/04/2022 của TAND tỉnh Đắk Lắk, Tòa đã buộc 9 hộ nhận khoán thực hiện nghĩa vụ nộp sản, đồng thời buộc các hộ phải trả lại đất giao khoán cho Công ty Cổ phần Cà phê Thắng Lợi. Tuy rằng hợp đồng giao khoán cũng đã nêu rõ nhưng việc khi công ty TNHH MTV cà phê Thắng Lợi được nhà nước cho thuê đất nông nghiệp khi đổi mới doanh nghiệp đã không làm rõ phần tài sản của người dân 49% giá trị vườn cây, thực chất là khoán trắng 49% diện tích đất cho các hộ nhận khoán, diện tích này khi cổ phần hóa phải tuân theo Nghị định số: 118/2014/NĐ-CP, ngày 17/12/2014 của Chính phủ“Về sắp xếp đổi mới và phát triển nâng cao hiệu quả hoạt động của công ty nông, lâm nghiệp”, việc công ty TNHH MTV cà phê Thắng Lợi không áp dụng điểm c, khoản 1, điều 4 thông tư số 02/2015/TT-BNNPTN

Hàng nghìn hộ nhận khoán “đang ngồi trên lửa”

Vụ việc của gia đình ông Nguyễn Thành Giang đang gây lo lắng cho gần 1.000 hộ nhận khoán từ Công ty Cổ phần Cà phê Thắng Lợi. Bởi cũng như ông Giang, từ niên vụ 2018 – 2019, do bất đồng trong phương án cổ phần hóa, đại đa số các hộ nhận khoán đều “đình sản” như đã nêu trên.

Một động thái mới đây là, TAND tỉnh Đắk Lắk đã đưa xét xử vụ tranh chấp hợp đồng giao khoán theo đề nghị của nguyên đơn là Công ty Cổ phần Cà phê Thắng lợi với 9 hộ nhận khoán ở xã Hòa Đông, với lý do không nộp sản từ niên vụ 2018 – 2019 đến nay. Trong Bản án số 65/2022/DS-PT ngày 06/04/2022 của TAND tỉnh Đắk Lắk, Tòa đã buộc 9 hộ nhận khoán thực hiện nghĩa vụ nộp sản, đồng thời buộc các hộ phải trả lại đất giao khoán cho Công ty Cổ phần Cà phê Thắng Lợi. Tuy rằng hợp đồng giao khoán cũng đã nêu rõ nhưng việc khi công ty TNHH MTV cà phê Thắng Lợi được nhà nước cho thuê đất nông nghiệp khi đổi mới doanh nghiệp đã không làm rõ phần tài sản của người dân 49% giá trị vườn cây, thực chất là khoán trắng 49% diện tích đất cho các hộ nhận khoán, diện tích này khi cổ phần hóa phải tuân theo Nghị định số: 118/2014/NĐ-CP, ngày 17/12/2014 của Chính phủ“Về sắp xếp đổi mới và phát triển nâng cao hiệu quả hoạt động của công ty nông, lâm nghiệp”, việc công ty TNHH MTV cà phê Thắng Lợi không áp dụng điểm c, khoản 1, điều 4 thông tư số 02/2015/TT-BNNPTNT hướng dẫn xây dựng đề án và phương án tổng thể sắp xếp, đổi mới công ty nông, lâm nghiệp theo Nghị định số 118/2014/NĐ-CP ngày 17 tháng 12 năm 2014 của Chính phủ về sắp xếp, đổi mới và phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của công ty nông, lâm nghiệp để xác định diện tích đất khoán trắng cho các hộ dân là diện tích không tiếp tục giữ lại và bàn giao về địa phương theo quy định tại Điều 15 Nghị định số 118/2014/NĐ-CP. Đây là vi phạm nghiêm trọng làm mất quyền được giao đất, thuê đất của các hộ dân nhận khoán. Ngoài ra diện tích liên kết sản xuất cũng không được giao về cho địa phương để giao hoặc cho các hộ dân liên kết thuê theo quy định.

Công ty Cổ phần Cà phê Thắng Lợi, nơi đang xảy ra nhiều lùm xùm liên quan đến thực hiện cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước.

Nguy cơ không còn đất để sản xuất, tài sản trên đất bị thanh lý với giá rẻ, với giá đất hiện tại không hể mua được đất sản xuất như trường hợp của ông Nguyễn Thành Giang đã treo lơ lửng trên chái nhà của các hộ nhận khoán. Chính vì vậy, gần 1.000 hộ dân nhận khoán với Công ty Cổ phần Cà phê Thắng Lợi đã liên tiếp gửi đơn kiến nghị lên cấp có thẩm quyền, từ huyện Krông Păk, rồi lên tỉnh Đắk Lắk và ra cả Trung ương để kêu cứu.

Theo tìm hiểu của phóng viên điện tử Tạp chí Kinh doanh và Phát triển, việc các hộ nhận khoán quyết định “đình sản” xuất phát từ sự mập mờ của Công ty Cổ phần cà phê Thắng Lợi trong quá trình thực hiện hợp đồng hợp tác kinh doanh với các hộ dân từ năm 1998 đến nay.

Không những vậy, khi thực hiện việc sắp xếp đổi mới doanh nghiệp từ năm 2015, Công ty Cổ phần Cà phê Thắng lợi đã lập lờ, “lách” các quy định của pháp luật để thâu tóm tài sản đã được người dân mua lại để trục lợi; tìm cách thâu tóm hàng trăm ha đất liên kết đã từng được Nông trường Thắng Lợi (tiền thân của Công ty Cổ phần Cà phê Thắng Lợi) giao đất cho các hộ gia đình là cán bộ, công nhân viên của Nông trường. Trong khi đó, Công ty Cổ phần Cà phê Thắng lợi đang quản lý nhiều diện tích “đất vàng” dọc theo Quốc lộ 26 nhưng bỏ không, lãng phí.

Tạp chí điện tử Kinh doanh và Phát triển sẽ tiếp tục thông tin đến bạn đọc các nội dung liên quan.