Làm mới quỹ ETF, đáp ứng nhu cầu nhà đầu tư

Tại Việt Nam, hình thức quỹ đầu tư ETF đã xuất hiện từ khá sớm với dấu mốc quỹ FTSE Vietnam chính thức hoạt động vào năm 2008, đến năm 2009, Vaneck cũng nối tiếp đầu tư vào thị trường Việt Nam. 

Với mức thanh khoản thời điểm đó, quy mô tương đối lớn của 2 quỹ này thường gây biến động trong những đợt nạp/rút chứng chỉ quỹ, đặc biệt trong những lần tái cơ cấu danh mục định kỳ. Thậm chí, trong thời điểm mới vào Việt Nam, việc “bắt bài” ETF trở thành chiến lược giao dịch phổ biến bởi các mã được thêm vào hay loại ra khỏi danh mục của các quỹ này thường có mức biến động giá lớn.

Đến năm 2014, “sân chơi” ETF xuất hiện các “tay chơi” trong nước với việc quỹ ETF nội đầu tiên là DCVFMVN30 ra đời mô phỏng theo chỉ số VN30. Đến hiện tại, có tổng cộng hơn 20 quỹ ETF đang hoạt động, đầu tư vào thị trường Việt Nam với quy mô đạt khoảng 3,3 tỷ USD (dữ liệu đến cuối tháng 2/2024), trong đó có 9 quỹ ETF nội.

Quỹ ETF ngoại có tài sản lớn nhất là Fubon ETF với quy mô hơn 900 triệu USD, sau đó là Vaneck và FTSE Vietnam. Trong đó, DCVFMVN30 và DCVFM VNDiamond là 2 quỹ ETF nội có tài sản lớn nhất.

Sau năm 2022 nhiều khó khăn, tỷ suất sinh lời của các quỹ trong năm 2023 nhìn chung đã được cải thiện hơn. Ngoại trừ Fubon, hầu hết các quỹ đều bị hút ròng mạnh. Trong đó, bán ròng mạnh nhất phải kể đến DCVFMVN Diamond khi bị hút tới hơn 220 triệu USD trong 1 năm trở lại đây. Tính riêng từ đầu năm 2024 đến nay, quy mô rút ròng lên đến gần 60 triệu USD. Ngoài ra, 1 quỹ khác cũng bị rút ròng hơn một nửa quy mô vốn trong vòng 1 năm qua là SSI VNFINLEAD.

Có thể thấy, trong làn sóng bán ròng quyết liệt của khối ngoại năm 2023, đặc biệt giai đoạn cuối năm, xu hướng rút ròng đối với các quỹ ETF là điều dễ hiểu. Tuy nhiên, cũng cần chú ý rằng chiến lược của các quỹ và các chỉ số được mô phỏng đang dần mất đi sức hút đối với nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư cá nhân trong nước.

Cơ hội thu hút vốn đầu tư nước ngoài

Thời gian gần đây, câu chuyện nâng hạng thị trường chứng khoán được nhắc đến rất nhiều. Sau chặng đường nhiều năm, kể từ đầu năm 2024, sự quyết tâm của các cơ quan quản lý đang được cụ thể hóa hơn bao giờ hết. 

Mặc dù còn một số điểm cần tiếp tục được hoàn thiện, song các cơ quan quản lý đang tự tin vào lộ trình nâng hạng với kỳ vọng FTSE nâng hạng chứng khoán Việt Nam từ thị trường cận biên lên mới nổi thứ cấp vào tháng 9/2024, tiếp đó là MSCI nâng hạng vào năm 2026.

Có thể thấy, một trong những lợi ích lớn nhất khi thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng thành công đó là thu hút nguồn vốn đầu tư nước ngoài mạnh hơn. Tính riêng rổ chỉ số tập hợp thị trường mới nổi của FTSE (FTSE Emerging Markets Index) có khoảng 16 quỹ đầu tư hiện sử dụng chỉ số này làm tham chiếu với tổng tài sản ròng khoảng 95-100 tỷ USD.

Nếu được nâng hạng thành công, các cổ phiếu trên thị trường chứng khoán Việt Nam với tỷ trọng khoảng 1% rổ FTSE EM có thể nhận được khoảng 1 tỷ USD vốn đầu tư thụ động, trong đó các cổ phiếu vốn hóa lớn được hưởng lợi nhiều nhất. Thậm chí, quy mô dòng vốn dự kiến còn lớn hơn nhiều khi được MSCI nâng hạng, bởi hiện có khoảng 844 quỹ đầu tư đang sử dụng rổ MSCI Emerging Markets Index làm tham chiếu với tổng tài sản ròng khoảng 600-650 tỷ USD.

Như vậy, cơ hội thu hút vốn đầu tư nước ngoài là rất rộng mở khi thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng, song vấn đề quan trọng hơn là làm thế nào để “giữ chân” được dòng vốn này trong bối cảnh nhà đầu tư ngoại liên tục rút vốn. Do đó, việc cải thiện môi trường đầu tư, có thêm các hàng hóa chất lượng... là điều kiện tiên quyết để hút vốn bền vững.

Tiềm năng tăng trưởng của thị trường Việt Nam còn lớn

Có thể thấy, thị trường quản lý tài sản của Việt Nam đang sở hữu tiềm năng tăng trưởng đáng kể. Một số nền kinh tế như Thái Lan, Malaysia, Đài Loan (Trung Quốc) hay Hàn Quốc có thể xem là thước đo để so sánh và đánh giá thị trường Việt Nam.

Lấy ví dụ, tính đến năm 2022, quy mô thị trưởng quản lý quỹ tại Việt Nam chiếm xấp xỉ 5% GDP. Nếu so với một số quốc gia trong khu vực như Thái Lan (38%), Malaysia (50%), con số này vẫn còn khiêm tốn, thể hiện dư địa phát triển tại Việt Nam còn rất lớn.

Kể từ khi công ty quản lý quỹ đầu tiên ra đời tại Việt Nam vào năm 2003, số lượng quỹ đầu tư đã tăng lên 70 vào năm 2021. Con số này đến cuối năm 2023 lên tới 107 quỹ đầu tư chứng khoán được cấp phép hoạt động, tổng giá trị tài sản ròng đạt gần 68.000 tỷ đồng, theo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.

Bên cạnh đó, khung pháp lý điều chỉnh hoạt động của công ty quản lý quỹ và quỹ đầu tư đã đạt được những bước hoàn thiện mạnh mẽ, cùng với sự ra đời của các quỹ mới, bao gồm quỹ mở, quỹ hoán đổi danh mục và quỹ bất động sản.

Sự hiện diện của các sản phẩm mới trên thị trường chứng khoán đã mang đến cho các nhà quản lý quỹ nhiều cơ hội đầu tư cũng như đa dạng danh mục đầu tư. Đồng thời, việc có các sản phẩm tài chính phong phú cũng giúp thu hút nhiều nhà đầu tư hơn, tạo điều kiện để mở rộng các dịch vụ quản lý tài sản.

Theo dự báo trong báo cáo của McKinsey & Company, Việt Nam sẽ trở thành thị trường tư vấn tài chính cá nhân trị giá khoảng 600 tỷ USD vào năm 2027, tương ứng với tốc độ tăng trưởng hơn 11%/năm từ mức 360 tỷ USD của cuối năm 2022./.