Luật đấu thầu 2023: Kỳ vọng mở được nhiều nút thắt

Đó là nhận định của TS. Trần Công Phàn, Phó Chủ tịch thường trực kiêm Tổng thư ký Hội Luật gia Việt Nam tại Hội thảo khoa học “Luật Đấu thầu 2023 – Kỳ vọng và Thách thức đối với lĩnh vực xây dựng”.

Phát biểu khai mạc hội thảo, TS. Trần Công Phàn cho biết, Đấu thầu là hoạt động lựa chọn nhà thầu để thực hiện các dự hiệu quả các dự án phát triển kinh tế xã hội thông qua sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp dự thầu về chất lượng, hiệu quả và tiến độ. Đấu thầu là một định chế kinh tế - pháp lý phổ biến trên toàn thế giới.

Ở Việt Nam, hoạt động đấu thầu được luật hóa lần đầu tiên trong chương VI Luật Xây dựng 2003. Tiếp đó Luật Đấu thầu 2003 được ban hành để điều chỉnh hoạt động đấu thầu đáp ứng các đòi hỏi của phát triển kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế. Qua 10 năm thực hiện, Luật Đấu thầu 2013 bộc lộ khá nhiều bất cập dẫn đến việc Quốc hội ban hành Luật Đấu thầu 2023, có hiệu lực ngày 01 tháng 01 năm 2024.

“Luật Đấu thầu 2023 có rất nhiều điểm mới và được kỳ vọng sẽ mở được nhiều nút thắt cho sự phát triển nhanh, bền vững của nền kinh tế. Tuy nhiên, giữa pháp luật và thi hành pháp luật vẫn có những khoảng cách mà các chuyên gia pháp luật, kinh tế gọi là những sự cắt khúc. Luật Đấu thầu năm 2023 cũng có thể có những khúc cắt mà chỉ có thể nhận ra từ hoạt động thi hành. Mặc dù mới có hiệu lực được hơn 3 tháng song do tính chất đặc biệt của nó, Luật Đấu thầu 2023 đã được áp dụng khá nhiều trong việc triển khai các dự án, đặc biệt là các công trình xây dựng”- TS. Trần Công Phàn nhấn mạnh.

Ngoài ra, TS. Trần Công Phàn đánh giá Hội thảo lần này với 4 từ “Đúng”: Đúng mục đích, Đúng thời điểm, Đúng giá trị và Đúng Địa điểm. Đúng mục đích, hội thảo không đơn thuần chỉ là làm nhiệm vụ tuyên truyền, phổ biến luật đấu thầu 2023 mà còn hướng tới những giá trị khoa học và thực tiễn cần cho sự phát triển của đất nước; Đúng thời điểm là vì luật đất đai, yếu tố thể chế gần gũi nhất chi phối luật đấu thầu năm 2023, liên quan đến các dự án đầu tư có sử dụng đất nhiều nhất, cũng là nơi phát sinh nhiều tham nhũng, tiêu cực trong thời gian qua chuẩn bị có hiệu lực thi hành; Đúng giá trị ở chỗ, hội thảo tìm kiếm, đánh giá những rủi ro hay những biến cố xảy ra trong hoạt động thi hành luật đấu thầu trong lĩnh vực đầu tư xây dựng; Đúng địa điểm, Ban tổ chức lựa chọn Đà Nẵng - thành phố được bình chọn là 1 trong 10 thành phố đáng sống nhất trên thế giới để làm địa điểm tổ chức hội thảo với quy mô toàn quốc mang nhiều ý nghĩa.

Phát biểu tại Hội thảo, TS. Vũ Hoài Nam, Tổng Biên tập Báo Pháp luật Việt Nam nhấn mạnh, Luật Đấu thầu 2023 thể hiện sự quan tâm không chỉ của các doanh nghiệp, người dân mà còn nhận được sự quan tâm của các nhà nghiên cứu. Năm vừa qua, nhiều vụ án lớn về mặt kinh tế tham nhũng liên quan đến đấu thầu, đặc biệt là đấu thầu trong lĩnh vực đất đai. Mặc dù Luật đấu thầu năm 2013 là cơ sở pháp lý khá vững chắc, tuy nhiên vẫn có sự sở hở trong nhiều khía cạnh. Do đó Quốc Hội ban hành luật đấu thầu năm 2023 có khắc phục được hết những tồn tại bất cập của luật trước hay không.

Theo ThS.Vũ Quỳnh Lê, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Đấu thầu, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Luật Đấu thầu (sửa đổi) là tiếp tục tạo dựng khu pháp luật đầy đủ, đồng bộ, thống nhất về đấu thầu, mua sắm sử dụng vốn nhà nước; Kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện Luật; Khắc phục tình trạng đấu thầu hình thức, nâng cao tính cạnh tranh, công khai, minh bạch, hiệu quả trong hoạt động đấu thầu. Đồng thời, tiếp tục đơn giản hoá thủ tục đấu thầu lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư; Cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp thông qua hoạt động đấu thầu; Tránh thất thoát, lãng phí ngân sách, tài sản nhà nước, ngăn chặn, xử lý tiêu cực, tham nhũng trong hoạt động đấu thầu. Xây dựng cơ chế lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư phù hợp để thúc đẩy doanh nghiệp trong nước phát triển nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế - xã hội.

Tại hội thảo, các chuyên gia cùng đại diện doanh nghiệp, tập đoàn xây dựng đã trình bày các tham luận, làm rõ được những điểm mới của Luật Đấu thầu 2023 đối với vấn đề nêu đặt và giá trị phát triển của chúng đối với các dự án đầu tư xây dựng; tìm những giá trị phát triển của các quy định mới trong Luật Đấu thầu 2023 và những rào cản có thể gây trở ngại cho việc hiện thực hóa các giá trị này; chỉ ra được những giải pháp có thể vượt qua rào cản này dựa trên những bài học từ việc thi hành Luật Đấu thầu 2013 và những bối cảnh mới của nền kinh tế, hệ thống quản lý nhà nước đối với các dự án đầu tư xây dựng.