Ngân hàng thận trọng xét duyệt hồ sơ, doanh nghiệp khó tiếp cận vốn

Ngày 14/3 vừa qua đã diễn ra Hội nghị triển khai nhiệm vụ điều hành chính sách tiền tệ năm 2024, tập trung tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh và thúc đẩy tăng trưởng, ổn định kinh tế vĩ mô do Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì. Trong hội nghị này, hàng loạt các vấn đề đã được đặt ra để giải quyết, điển hình như những vướng mắc trong việc thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, các doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tiếp cận vốn trong khi tiền gửi vào ngân hàng vẫn đang tăng, lãi suất giảm mạnh…

Các doanh nghiệp khó tiếp cận vốn

Theo Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú, tín dụng tính đến cuối tháng 2/2024 đã giảm 0,72% so với cuối năm 2023, chủ yếu là do yếu tố thời vụ cũng như sức hấp thụ vốn còn thấp. Điều đáng nói, tốc độ giảm của tháng 2 là 0,05%, chậm lại so với mức 0,6% của tháng 1/2024.

Tuy nhiên, lượng tiền gửi vẫn còn rất nhiều, được ghi nhận ở mức khoảng 14 triệu tỷ đồng. Điều này đồng nghĩa với việc, tiền thì nhiều nhưng vốn lại không thể ‘chảy’ ra nền kinh tế. Thời điểm hiện tại, lãi suất tiền gửi bình quân hàng năm đang ở mức 3,3%, với các khoản vay mới sẽ có lãi vay trong khoảng 6,4%. So với năm 2023, những mức này đã lần lượt giảm 0,2% và 0,7%. 

Trong Hội nghị gần đây, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã đưa ra câu hỏi: “Nút thắt ở đâu? Nguyên nhân là gì? Do quy định, điều hành, thận trọng hay cục bộ?” Thủ tướng cũng đề nghị cần phải làm rõ tình hình cho vay của hệ thống ngân hàng xét theo từng ngành, từng lĩnh vực để có biện pháp tháo gỡ phù hợp.

Cũng tại Hội nghị, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) - ông Lê Tiến Trường cho biết, việc tiếp cận giải ngân hiện nay rất khó dù lãi suất giảm. Lãi suất của nhiều quốc gia trên thế giới ở mức 3,5%, trong khi các doanh nghiệp của tập đoàn đang phải vay với mức lãi suất trung bình là 7% (đối với doanh nghiệp tốt) và 9% (với những doanh nghiệp ‘chưa tốt’). 

Ông Trường nêu thông tin từ báo cáo hợp nhất của Vinatex cho biết, lãi phải trả cho các ngân hàng trong năm vừa qua đã tăng 10% so với năm liền trước. Trong khi đó, tổng dư nợ đã giảm 11%. Tức là, giá vốn năm 2023 đắt hơn năm 2022, nỗ lực phải trả tăng 30% so với năm 2021 (vốn được hỗ trợ). Với những hợp đồng vay vốn ngân hàng của Vinatex trong 2 tháng đầu năm 2024, tổng lãi phải trả cũng không thấp hơn so với năm trước. 

Đặc biệt, việc tiếp cận tín dụng của ngành sợi càng thêm khó khăn. Thời điểm hiện tại, hầu hết các ngân hàng đều đang cắt giảm hạn mức cho vay với những công ty sợi, hoặc những khoản vay ngắn hạn năm 2024 cần phải có tài sản đảm bảo 100%. Tính chung giá trị tài sản đảm bảo trong năm 2023 đối với các khoản vay chỉ khoảng 20%. Nhưng năm 2024 lại yêu cầu phải 100% hoặc áp dụng chính sách trả được 10 sẽ chỉ được vay 8-9 phần mà thôi.

Ông Lê Tiến Trường nhấn mạnh, ngành sợi đang phải trả nợ ngân hàng khoảng 300 triệu USD mỗi năm. Nếu ngân hàng giảm hạn mức tín dụng khi ngành sợi đang gặp nhiều khó khăn có thể về vốn ngắn hạn một cách an toàn; nhưng thực ra lại mất an toàn về vốn dài hạn, bởi không sản xuất sẽ không có tiền để trả vay dài hạn trước đó.

Không riêng gì các doanh nghiệp dệt may, các công ty bất động sản cũng có chung mong muốn, đó là được tiếp cận tín dụng với mức chi phí thấp hơn. Cụ thể, theo ông Đặng Minh Trường - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Sun Group, mức chênh lệch hiện tại giữa các khoản vay của ngân hàng thương mại cổ phần cùng với ngân hàng thương mại nhà nước là khá lớn, trong khoảng 4-5%. Vì thế, nhiều doanh nghiệp mong mỏi khoảng cách này sẽ được thu hẹp. Nếu điều này thành sự thật, chi phí vay vốn cũng sẽ giảm thêm, tạo điều kiện để các doanh nghiệp lấy đà phục hồi.

Còn theo ông Quảng Văn Viết Cương - Phó Giám đốc Tổng Công ty đầu tư và phát triển công nghiệp (Becamex), khi doanh nghiệp tiếp cận ngân hàng, các dự án pháp lý lại chưa đầy đủ. Bởi vậy, vấn đề quan trọng nhất hiện nay với những dự án bất động sản chính là vấn đề pháp lý. Nếu pháp lý được tháo gỡ, các dự án có thêm cơ hội để tiếp cận tín dụng, tăng trưởng tín dụng tiêu dùng bất động sản cũng được kéo lên. 

Ngân hàng thận trọng xét duyệt hồ sơ vì lo ngại nợ xấu

Lãnh đạo của các ngân hàng thương mại cho biết, tăng trưởng tín dụng thấp không hề đáng lo ngại. Hiện nay, các ngân hàng đang nắm giữ lượng vốn ‘khủng’, sẵn sàng cho doanh nghiệp vay, nhưng cần phải có điều kiện cần và đủ cũng như ràng buộc bởi nhiều yếu tố.

Theo ông Nguyễn Quốc Hùng - Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng, thực chất dòng vốn tín dụng ngân hàng chỉ là dòng vốn bổ sung. Đây không phải dòng vốn chủ lực để các doanh nghiệp có thể vượt qua khó khăn cũng như thúc đẩy kinh tế tăng trưởng. Chính vì thế, nếu chỉ ngành ngân hàng nỗ lực là chưa đủ. Cần phải có sự chung tay, góp sức trong việc tháo gỡ khó khăn của các Bộ, ngành và địa phương trong việc tiếp tục hỗ trợ các tổ chức tín dụng và cộng đồng doanh nghiệp.

Ngoài ra, Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng cũng đề nghị Chính phủ cho phép những ngân hàng có vốn nhà nước tăng vốn điều lệ, từ đó tăng khả năng cấp tín dụng cho nền kinh tế. Bên cạnh đó, hoạt động của các quỹ bảo lãnh tín dụng dành cho doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng như quỹ phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ cần được nâng cao, tăng khả năng tiếp cận tín dụng của các doanh nghiệp. 

Chia sẻ thêm về vấn đề này, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú nhận định, khó có thể tăng trưởng nhanh quy mô tín dụng trong 2 tháng đầu năm nay. Nguyên nhân bởi, tín dụng tăng chậm là do yếu tố thời vụ và nhu cầu vốn tín dụng thường sẽ tăng cao dịp cuối năm cũng như thời điểm trước Tết Nguyên đán.

Thời gian vừa qua, vẫn có những doanh nghiệp không có nhu cầu vay vốn, nhiều người dân tự tăng khoản dự phòng và giảm vay chi tiêu. Đồng thời, vẫn có nhóm khách hàng chưa đáp ứng được điều kiện vay vốn, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Những doanh nghiệp này có năng lực hạn chế, quy mô nhỏ lẻ, không có phương án kinh doanh khả thi. Ngoài ra, một số chương trình tín dụng khi triển khai gặp nhiều khó khăn, khiến cho các doanh nghiệp càng khó tiếp cận vốn. 

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú thừa nhận, nguyên nhân chủ quan dẫn đến tình trạng này là do một số ngân hàng vẫn đang thận trọng trong việc cấp tín dụng, xét duyệt hồ sơ vay vì sợ nợ xấu tăng lên. Vì thế, giải ngân cũng ngày càng thấp.

Đại diện Ngân hàng Nhà nước cho biết, để tăng khả năng tiếp cận vốn cho các doanh nghiệp, Ngân hàng Nhà nước sẽ tiến hành sửa đổi và bổ sung những quy định, điều hành theo hướng giảm lãi suất, đồng thời khuyến khích các ngân hàng giảm chi phí, công bố công khai lãi suất cho vay bình quân.

Ngân hàng Nhà nước còn đề xuất các bộ ngành và địa phương cần có giải pháp phù hợp để tăng khả năng tiếp cận tín dụng với doanh nghiệp. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng cần phải tiến hành tái cấu trúc và minh bạch tình hình tài chính./.