Thèm nghe tiếng trống chọi trâu

“Dù ai buôn đâu bán đâu/ Mùng chín tháng tám chọi Trâu thì về/ Dù ai buôn bán trăm nghề/ Mùng chín tháng tám nhớ về chọi Trâu”. Câu ca ấy được lưu truyền từ đời này sang đời khác, như một minh chứng về tầm quan trọng của lễ hội chọi trâu trong tâm thức người dân Đồ Sơn.

Chung kết chọi trâu Đồ Sơn 2018.

Lễ hội chọi trâu được đánh giá là một trong những lễ hội đặc sắc nhất của cư dân miền biển, có sự giao thoa giữa những yếu tố văn hoá nông nghiệp đồng bằng với văn hoá cư dân ven biển; mang sắc thái riêng, gắn liền việc thờ cúng thuỷ thần với nghi lễ chọi và hiến sinh trâu; thể hiện bản sắc văn hóa, tinh thần cùng thể chất đặc biệt của người dân miền biển, hàng ngày đối diện với biển khơi và bão tố để mưu sinh.

Theo sách Đồng Khánh địa dư chí lược lịch sử, thì lễ hội chọi trâu có tích gắn với huyền thoại về một cô thôn nữ xinh đẹp tên là Đế. Sau này trở thành vợ vua Thủy Tề. Bãi biển nơi vua Thủy Tề đón nàng về cung từ đó có rất nhiều tôm cá. Về sau, người dân địa phương tổ chức lễ hội chọi trâu. Nếu làng chài nào thắng thì được độc chiếm bãi cá này, đồng thời dùng con trâu thắng cuộc hiến tế thủy thần để mong phù hộ được mùa lộc biển.

Cũng có sự tích cho rằng cô gái nghèo tên Đế này do lỡ có thai với vua Thủy Tề mà bị dân làng phạt vạ, quan lại địa phương mang cô ra biển dìm. Cô gái oan ức, hiển linh, sau đó địa phương lập đền thờ, gọi đền Bà Đế. Bãi biển nơi Bà Đế chết, tôm cá kéo đến sinh sôi ngày một nhiều. Năm này qua năm khác, các vạn chài kéo đến đánh cá. Về sau, cộng đồng địa phương tổ chức lễ hội chọi trâu, những con trâu thắng mang ra biển cúng tế Bà.

Theo điển tích khác thì cho rằng, lễ hội chọi trâu Đồ Sơn liên quan thần tích “Tước Điểm Đại Vương” – vị tôn thần của người dân vạn chài nơi đây. Sách ghi lại rằng một số người dân từng đi qua đền thờ vị tôn thần này thường gặp hai con trâu húc nhau. Tuy nhiên khi thấy động thì chúng bỏ chạy xuống biển. Từ đó, người dân địa phương mở hội chọi trâu vào mùng 9/8 âm lịch hàng năm. Vào thời điểm diễn ra lễ hội, thường có mưa to gió lớn. Người dân nơi đây cho đó là thời điểm thủy thần Đồ Sơn hiển linh.

Những người cao tuổi thì kể lại rằng, ngày xưa dân chài khi đi biển thường bị cá kình ăn thịt, nên lập đàn cầu thần linh phù hộ vào thượng tuần tháng sáu và hứa sẽ mổ trâu, mổ lợn lễ tạ. Sau đó hai tháng, vào một đêm mưa bão gió giật, sáng ra thấy xác cá kình chết, trên hầu có vết chim cắn, một loại chim thần giáng thế độ dân. Từ đó, dân làng không bị cá ăn thịt nữa. Như đã hứa, hàng năm dân làng mang trâu đến lễ thần ở đền Nghè. Khi lễ, trâu dứt đứt dây, chọi nhau quyết liệt. Mọi người cho rằng thần linh thích xem trâu chọi. Bởi vậy hàng năm, dân làng tổ chức lễ hội chọi trâu và ngày đó trở thành ngày hội truyền thống của dân vạn chài.

Hai năm gần đây, với diễn biến phức tạp của dịch bệnh Covid-19, người dân không còn được chứng kiến không khí náo nhiệt mùa lễ hội chọi trâu.

Ông Cao Văn Bé, người dẫn chương trình của các mùa lễ hội chọi trâu 18 năm qua, chia sẻ, cứ đến gần ngày tổ chức lễ hội, cảm giác như mất cái gì đó rất thiêng liêng, thèm được nhìn ngắm các ông trâu trong lúc chọi, thèm nghe tiếng trống, tiếng chiêng, tiếng reo hô cổ động và nhiều điều tâm linh khác dội về…..

“Tôi chỉ mong dịch bệnh Covid-19 sớm qua nhanh để được tiếp tục cống hiến và truyền cảm hứng Lễ hội cho con cháu và người dân vùng quê biển” – Ông Bé buồn rầu chia sẻ.

SONG LINH