Trí tuệ nhân tạo (AI) không thay thế nhà báo mà định hình lại cách chúng ta làm báo

Báo chí - truyền thông Việt Nam đang đối diện với một kỷ nguyên số phát triển như vũ bão

GS.TS Hoàng Anh Tuấn, Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho biết, đây không chỉ là một sự kiện học thuật thường niên, mà còn là một hoạt động ý nghĩa chào mừng Kỷ niệm 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam - một thế kỷ hình thành, phát triển và không ngừng đổi mới. Từ những ngày đầu ra đời với tờ Thanh niên do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc sáng lập, Báo chí Cách mạng Việt Nam đã đồng hành cùng dân tộc qua biết bao biến cố lịch sử, giữ vai trò là ngọn đuốc soi đường cho sự nghiệp cách mạng, là công cụ tuyên truyền, cổ động và phản biện xã hội hiệu quả.

Một trăm năm đã qua, chúng ta đứng trước ngưỡng cửa của một thế kỷ mới, nơi báo chí - truyền thông không chỉ là câu chuyện của nghề nghiệp, mà còn là bài toán của công nghệ, của đạo đức, và của bản lĩnh nghề trong một thế giới đang biến đổi không ngừng. Bước vào thập kỷ thứ ba của thế kỷ XXI, báo chí - truyền thông Việt Nam đang đối diện với một kỷ nguyên số phát triển như vũ bão. Trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), thực tế ảo (VR/AR), công nghệ Blockchain hay các mô hình truyền thông tự động hóa đang thay đổi toàn bộ hệ sinh thái truyền thông. Mỗi ngày trôi qua, chúng ta đều chứng kiến những công nghệ mới ra đời, những phương thức truyền tải thông tin được làm mới, và đặc biệt là vai trò của người làm báo, người làm truyền thông đang được đặt lại trong bối cảnh đó”, GS.TS Hoàng Anh Tuấn cho biết.

Trước những thách thức ấy, những người làm công tác đào tạo và nghiên cứu báo chí, những người đang trực tiếp và gián tiếp chuẩn bị hành trang cho thế hệ nhà báo trẻ - không thể đứng ngoài cuộc. Hội thảo được tổ chức nhằm mục tiêu: Kết nối - chia sẻ - đổi mới sáng tạo trong cách tiếp cận công nghệ, nhằm chuẩn bị cho thế hệ nhà truyền thông mới - thế hệ có trách nhiệm viết tiếp những trang sử vẻ vang của Báo chí Cách mạng Việt Nam trong 100 năm tới.

Làm báo trong thời đại số không chỉ là sử dụng công nghệ, mà là hiểu bản chất của công nghệ để tạo ra giá trị mới cho nội dung, cho cộng đồng và cho xã hội. Sức mạnh của AI là rất lớn.

“Nhưng AI không thể thay thế được những phẩm chất cốt lõi làm nên một nhà báo chân chính: Đó là trí tuệ, lòng dũng cảm, trách nhiệm xã hội và khát vọng cống hiến cho sự thật. AI có thể hỗ trợ nhà báo tạo nội dung, phân tích dữ liệu, cá nhân hóa thông tin - nhưng chính con người mới là người quyết định hướng đi của nội dung đó”, GS.TS Hoàng Anh Tuấn cho biết.

Thay đổi cách làm báo nhờ công nghệ, trí tuệ nhân tạo 

TS. Phan Văn Kiền, Viện trưởng Viện Đào tạo Báo chí và Truyền thông - Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn cho rằng: “Trí tuệ nhân tạo đang và sẽ tiếp tục làm thay đổi sâu sắc cách thức sản xuất và tiếp cận thông tin của nhân loại. Những mô hình ngôn ngữ lớn, hệ thống xử lý dữ liệu tự động, công cụ tạo nội dung bằng AI không còn là câu chuyện viễn tưởng mà đã và đang trở thành “đồng nghiệp” mới, thậm chí là “đối thủ cạnh tranh” với con người trong hoạt động báo chí - truyền thông. Trước bối cảnh ấy, các cơ sở đào tạo báo chí - truyền thông có trách nhiệm chuẩn bị một thế hệ người làm báo mới bản lĩnh hơn, sáng tạo hơn, công nghệ hơn và nhân văn hơn”.

Tại diễn đàn, các chuyên gia đã chia sẻ tham luận “AI không thay thế nhà báo mà định hình lại cách chúng ta làm báo”, “Giải pháp AI make in Vietnam, tiềm năng nội lực cho chuyển đổi số quốc gia”, “Cơ quan báo chí ứng dụng AI như thế nào”…

Qua diễn đàn, sinh viên được truyền cảm hứng nghề nghiệp, hiểu rõ hơn về công nghệ mình đang học, đang dùng và sẽ đối thoại cùng trong suốt hành trình làm nghề. Các giảng viên, nhà nghiên cứu sẽ có thêm dữ liệu và trải nghiệm thực tiễn để cập nhật chương trình đào tạo và nghiên cứu của mình. Các doanh nghiệp công nghệ sẽ tìm thấy cơ hội hợp tác, đồng hành trong đào tạo và phát triển nguồn nhân lực báo chí - truyền thông chất lượng cao, am hiểu công nghệ…

TS. Phan Văn Kiền cho biết: “Từ góc độ đào tạo, chúng tôi kêu gọi sự hợp tác chặt chẽ hơn giữa các cơ sở đào tạo - doanh nghiệp công nghệ - cơ quan báo chí, nhằm xây dựng các mô hình thực hành sáng tạo mới như: Phòng lab AI ứng dụng trong báo chí; chương trình thực tập công nghệ định hướng nghề nghiệp; Các dự án nội dung liên ngành, liên thế hệ nơi sinh viên không chỉ học nghề mà học cách đổi mới nghề…”.

Tại diễn đàn, ông Bùi Công Duyến, Giám đốc sản phẩm tòa soạn hội tụ ONECMS khẳng định “AI không thay thế nhà báo mà định hình lại cách chúng ta làm báo tốt hơn”, nhà báo là người quản lý AI bằng việc giám sát, định hướng và tinh chỉnh, đồng thời AI là công cụ hỗ trợ nhà báo xây dựng báo chí dữ liệu, báo chí điều tra tăng cường và cá nhân hóa sâu rộng.

“Tương lai của báo chí nằm ở sự hợp tác thông minh giữa nhà báo với AI, nơi con người tập trung vào những gì AI không thể làm được và AI hỗ trợ con người trong những công việc lặp lại, tốn thời gian”, ông Bùi Công Duyến nhấn mạnh.

Tại diễn đàn, các chuyên gia, nhà phát triển công nghệ hàng đầu đến từ Viettel AI, Protech, Neko cùng nhiều đơn vị giới thiệu các phần mềm, công cụ AI hỗ trợ trong lĩnh vực báo chí truyền thông, tạo chỉ dẫn thiết thực cho sinh viên và thế hệ làm báo hôm nay ứng dụng hiệu quả trong công việc./.