Đồng bằng sông Cửu Long – Miền thương nhớ phương Nam

Ảnh minh họa.

Tình đất, tình người…

Người dân vùng ĐBSCL có nhiều cách sống khác nhau. Hầu hết dân cư sống gần sông hoặc sống trôi nổi trên những chiếc ghe. Người dân trên đất liền kiếm sống bằng nghề trồng trọt và chăn nuôi. Họ tập hợp lại thành từng khu và giữ mối liên hệ chặt chẽ giữa những người trong cùng xóm. Những người này sống bằng nghề trồng lúa nước, trái cây hoặc làm những đồ thủ công mỹ nghệ. Mỗi tỉnh nổi tiếng với một sản phẩm cụ thể, ví dụ Bến Tre nổi tiếng với kẹo dừa và những sản phẩm làm từ dừa; Vĩnh Long lại nổi tiếng với nón lá, vườn trái cây như: chôm chôm, thanh long, sầu riêng, nhãn; Kiên Giang nổi tiếng với nước mắm Phú Quốc, rượu sim… Một cách sống truyền thống và độc đáo khác ở ĐBSCL là cuộc sống trôi nổi. Nó đã được mô tả rõ ràng và sống động trong bộ phim nổi tiếng “Cánh đồng bất tận”. Những người này xem những chiếc ghe như nhà, di chuyển ghe giữa các cánh đồng để câu cá hoặc từ miệt này sang miệt kia để buôn bán rau cải, thịt cá.

Hình ảnh đẹp và nổi bật nhất của lối sống này là chợ nổi. Những chiếc ghe tập trung lại với nhau, mỗi ghe bán một vài thứ khác nhau như: xoài, dứa, bơ, sầu riêng hoặc có thể là ghe bán lò nung, khoai, trấu,… làm cho khung cảnh đông đúc và tấp nập. Ngoài ra, những chiếc xuồng nhỏ bán cà phê sáng, đồ ăn sáng như: bún riêu cua, hủ tiếu, mì gói,… cũng rất đông, đi qua đi lại nhộn nhịp một góc trời.

Dưới ảnh hưởng của khai hoang, người dân ĐBSCL có một số đặc điểm chung và rất điển hình. Trước hết, người dân ở đây rất mạnh mẽ, quyết đoán và chăm chỉ. Trong quá trình cải tạo đất để làm vườn hoặc trồng lúa, mọi người phải chiến đấu chống lại thiên nhiên khắc nghiệt khiến người dân nơi đây không chỉ quyết tâm mạnh mẽ mà còn có đầu óc sáng tạo. Ngoài ra, sự giàu có của vùng đất này đã sản sinh ra những con người hào phóng và hiếu khách, luôn chào đón khách bằng cả tấm lòng chân thành. Một trong những bằng chứng là những ngôi nhà ở ĐBSCL thường cao hơn, rộng hơn và cởi mở hơn với thế giới bên ngoài so với những ngôi nhà ở miền Bắc và miền Trung. Hơn nữa, chúng khá linh hoạt trong nhiều lĩnh vực của cuộc sống hàng ngày. Ví dụ, người dân ở ĐBSCL thích mặc quần áo đơn giản, tiện lợi và thoải mái.

Người dân ở ĐBSCL sống thân thiện với môi trường. Trong những ngày đầu định cư, điều kiện tự nhiên có ảnh hưởng mạnh mẽ đến cuộc sống của họ. Để sống tốt ở nơi đây, mọi người đều phải học cách thích nghi và hòa nhập tốt với môi trường mới. Kết quả là, họ có kinh nghiệm để khai thác đúng cách và đối xử thân thiện với môi trường. Đó là những kinh nghiệm quý giá mà người dân nươi đây được kế thừa từ nhiều thế hệ trước.

Cô gái miền Tây duyên dáng trong bộ áo bà ba.

Và những đặc trưng riêng…

ĐBSCL – điểm gặp gỡ của các điều kiện tự nhiên thuận lợi, đường thủy quốc tế và các nền văn hóa khác nhau đã tạo nên một đặc điểm chung và nổi bật của người dân ở đây – phóng khoáng. Đặc điểm này đã dẫn đến ba kết quả chính ảnh hưởng trực tiếp đến văn hóa, tín ngưỡng và giá trị của người dân ở ĐBSCL.

Phóng khoáng

Trước hết, sự tha thứ đã dẫn đến sự đa văn hóa của ĐBSCL. Trong thời gian khai hoang, các dân tộc khác nhau với văn hóa và phong tục khác nhau cùng sinh sống trong một vùng đất; do đó, họ phải chấp nhận và tôn trọng sự khác biệt của người khác. Ngày nay, các dân tộc anh em sống với nhau rất hòa thuận; mỗi dân tôc có văn hóa và lối sống riêng.

Thứ hai, các tôn giáo khác nhau cùng tồn tại với mật độ cao nhất trong cả nước ở ĐBSCL. Có ít nhất bốn tôn giáo được người dân nơi đây tôn thờ là: Phật giáo, Hồi giáo, Kitô giáo và Ấn Độ giáo. Đặc biệt, đã có sự tương tác giữa các tôn giáo khác nhau.

Thứ ba, đặc điểm của người dân ở ĐBSCL là sự thống nhất của các thái cực đối nghịch. Ví như, người dân ở ĐBSCL làm việc cực kỳ chăm chỉ và sau đó chơi quá sức. Thật thú vị, khi họ yêu một người, họ sẽ thể hiện tất cả trái tim và tâm hồn của mình cho người kia; tuy nhiên, nếu họ ghét ai đó, họ thậm chí không muốn nhìn hoặc nói chuyện với người này. Đặc điểm này của người dân ở ĐBSCL mâu thuẫn với người dân ở miền bắc, những người ủng hộ sự hài hòa và bình đẳng.

Năng động

Sự năng động trong đặc trưng của người dân ở ĐBSCL là kết quả của nhiều yếu tố. Trước hết, ĐBSCL là một vùng đất đa văn hóa và sự tương tác giữa các nền văn hóa khá mạnh mẽ. Hơn nữa, nơi đây có một thời gian dài dưới sự cai trị của thuộc địa Pháp và sau đó là ảnh hưởng của văn hóa Mỹ (trong thế kỷ 19 và 20). Thứ hai, những người nhập cư đầu tiên vào ĐBSCL gần như là những người không may mắn (người nghèo và địa vị xã hội thấp). Do đó, họ đã phải vật lộn để sinh tồn: chiến đấu với thiên nhiên khắc nghiệt, tìm ra những cách mới để câu cá và làm ruộng. Vì những lý do trên, hầu hết người dân ở ĐBSCL rất năng động, điều này đều được thấy rõ trong lối sống của họ.

Người dân ở ĐBSCL dễ dàng thay đổi nơi sinh sống. Họ không gắn bó cả đời với một ngôi làng cụ thể như người dân phía Bắc. Nếu nơi ở hiện tại của họ không thuận lợi, họ sẽ chuyển đến vùng đất màu mỡ hơn để sinh sống và làm ruộng. Người dân ở ĐBSCL cũng dễ dàng thay đổi công việc. Sự năng động trong đặc trưng của người dân nơi đây dẫn đến nhiều kết quả. Trước hết, họ dễ dàng thích nghi với những điều mới (ẩm thực, trang phục, lối sống). Kết quả thứ hai của sự năng động là sự sáng tạo. Sự sáng tạo của họ được thể hiện qua sự đổi mới sáng tạo khi đánh bắt và nuôi trồng cũng như sản xuất. Hơn nữa, sự năng động cũng khuyến khích cho sự phát triển của kinh doanh thương mại. Một điều không kém phần quan trọng, người dân ở ĐBSCL có tinh thần chấp nhận rủi ro trong kinh doanh cao.

Tình cảm và chính nghĩa

Lịch sử khai hoang lâu đời cũng đã hình thành nên những đặc điểm về tình cảm và chính nghĩa của người dân ở ĐBSCL. Mọi người từ những vùng đất khác nhau đã đến đây, sống và giúp đỡ lẫn nhau. Kết quả là, mọi người tôn trọng mối quan hệ giữa họ. Họ có thể kết bạn dễ dàng và có thể chia sẻ vui buồn với nhau. Người dân ở ĐBSCL khá liều lĩnh nhưng chính trực.

Tình cảm và chính nghĩa, người dân ở ĐBSCL thường không quá coi trọng vấn đề kinh tế, vì đối với họ, sự gắn kết giữa người với người là quan trọng nhất. Họ có thể cung cấp mọi thứ họ có cho những người đang cần vì họ tin rằng tài sản là dễ đến và dễ đi.

Tình cảm và chính nghĩa, người dân ở ĐBSCL rất hiếu khách. Bất kỳ ai đến cũng được coi là bạn và được chào đón nồng nhiệt. Người dân ở đây sẽ phục vụ khách những điều tốt nhất vì đối với họ, nụ cười của khách chính là niềm hạnh phúc vô bờ.

Người dân ở miền đất này cũng rất trực tính. Họ nói những gì họ nghĩ mà không cân nhắc về việc điều đó có gây thiệt hại gì không. Đối với họ, yêu hay ghét nên được thể hiện rõ ràng; không có chỗ cho thái độ trung lập.

ÁNH DUY