Kinh tế tư nhân Việt Nam sẽ bước vào một thời kỳ phát triển tích cực và bền vững chưa từng có

Mới đây Tổng Bí thư Tô Lâm đã có bài viết “ Phát triển kinh tế tư nhân – đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng”. Bài viết này của Tổng Bí thư Tô Lâm đã thực sự mở ra một trang mới cho kinh tế tư nhân ở Việt Nam và đã trở thành một hồi kèn xung trận để kinh tế tư nhân ở Việt Nam vững bước và phát triển cùng đất nước trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Nhân sự kiện quan trọng này, Tạp chí điện tử Kinh doanh và Phát triển đã có cuộc phỏng vấn TS. Nguyễn Sĩ Dũng – nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng Khoa học Viện Đào tạo, Tư vấn và Phát triển kinh tế (IDE).

PV: Thưa TS. Nguyễn Sĩ Dũng ông có nhận định như thế nào về bài viết “ Phát triển kinh tế tư nhân – đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng” của Tổng Bí thư Tô Lâm?

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Tôi cho rằng bài viết “Phát triển kinh tế tư nhân – đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng” của Tổng Bí thư Tô Lâm là một ngọn đuốc soi đường, một lời hiệu triệu mạnh mẽ gửi đến cộng đồng doanh nhân và toàn xã hội trong hành trình xây dựng một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng.

Lần đầu tiên, người đứng đầu Đảng ta trực tiếp gửi gắm niềm tin, sự trân trọng và kỳ vọng lớn lao vào khu vực kinh tế tư nhân – một khu vực từng có những lúc còn gặp nhiều rào cản cả về tâm lý lẫn thể chế. Bài viết không chỉ tháo gỡ những định kiến kéo dài, mà còn tiếp thêm khí thế, mở ra một kỷ nguyên mới – kỷ nguyên mà người Việt Nam được khuyến khích làm giàu chính đáng, được khích lệ đóng góp vào sự lớn mạnh của quốc gia bằng trí tuệ, sáng tạo và khát vọng vươn lên.

Tôi đặc biệt ấn tượng với cách mà Tổng Bí thư xác lập vị trí của kinh tế tư nhân không chỉ trong nền kinh tế, mà trong tương lai dân tộc. Kinh tế tư nhân không còn là “lực lượng bổ trợ”, mà là đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng – tức là, một trụ cột của sự phát triển. Khi một Tổng Bí thư viết về điều này bằng tất cả tâm huyết, chúng ta hiểu rằng đã đến lúc kinh tế tư nhân cần bước lên vũ đài với tâm thế mới: Tâm thế của người đồng hành kiến tạo tương lai đất nước.

Tôi tin rằng, với thông điệp lan tỏa từ bài viết này, hàng triệu doanh nhân Việt Nam sẽ thấy mình được tiếp sức, được truyền cảm hứng và sẵn sàng vượt qua mọi trở lực để hiện thực hóa khát vọng dân tộc. Đây thực sự là một tiếng kèn xung trận, không chỉ để khởi động một hành trình phát triển mới, mà còn để khơi dậy tinh thần đổi mới sáng tạo, dám nghĩ dám làm trong từng người con đất Việt.

PV: Ông có nhận xét gì về những điểm nghẽn của kinh tế tư nhân Việt Nam trước đây và hiện tại?

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Kinh tế tư nhân Việt Nam đã trải qua một hành trình đầy gian truân nhưng cũng rất đỗi tự hào. Từ chỗ bị xem là yếu tố "phi chính thống", đến nay đã trở thành một trong ba trụ cột lớn của nền kinh tế quốc dân. Tuy nhiên, con đường phát triển ấy chưa bao giờ là bằng phẳng – bởi vẫn còn đó những điểm nghẽn, cả từ quá khứ lẫn hiện tại.

Trước đây, điểm nghẽn lớn nhất chính là rào cản tư duy. Đã có một thời, kinh tế tư nhân bị nghi ngại, thậm chí bị xem như trái với định hướng xã hội chủ nghĩa. Do đó, doanh nhân tư nhân thường phải hoạt động trong tâm thế dè dặt, thiếu niềm tin từ thể chế và xã hội. Sự thiếu bình đẳng trong tiếp cận nguồn lực – từ vốn, đất đai đến cơ hội thị trường – đã kìm hãm sự phát triển của khu vực này.

Hiện nay, dù tư duy đã cởi mở hơn rất nhiều, nhưng vẫn còn không ít điểm nghẽn mới cần được tháo gỡ. Đó là một môi trường kinh doanh chưa thật sự minh bạch, chính sách còn thiếu ổn định, thủ tục hành chính vẫn còn nhiêu khê và đặc biệt là niềm tin của doanh nhân vào sự bảo vệ công bằng của pháp luật vẫn chưa được củng cố vững chắc.

Thể chế là “đường băng” để doanh nghiệp cất cánh. Nếu đường băng không bằng phẳng, máy bay dù hiện đại cũng không thể cất cánh. Ngày hôm nay, khi Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định kinh tế tư nhân là đòn bẩy phát triển đất nước, thì đó cũng là lời kêu gọi phải dọn sạch những chướng ngại vật trên đường băng ấy. Chúng ta cần một hệ thống pháp luật bảo vệ người làm ăn chân chính, cần một bộ máy kiến tạo thay vì quản lý kiểu xin – cho và cần một xã hội tin rằng làm giàu không chỉ chính đáng mà còn đáng vinh danh.

Tôi tin rằng, khi những điểm nghẽn này được tháo gỡ một cách quyết liệt, thì doanh nhân Việt Nam sẽ không chỉ làm giàu cho bản thân, mà còn viết tiếp giấc mơ về một Việt Nam thịnh vượng, sánh vai cùng cường quốc năm châu.

PV: Trong bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm đã nêu rõ: “Rõ ràng những hạn chế phát triển của doanh nghiệp tư nhân xuất phát từ những bất cập của hệ thống thể chế và chính sách kinh tế và môi trường kinh doanh”. Nhìn vào thực tế ông thấy nhận định này của Tổng Bí thư Tô Lâm như thế nào?

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Tôi cho rằng, nhận định của Tổng Bí thư Tô Lâm là một cánh nhìn nhận sự thật sâu sắc và dũng cảm. Dũng cảm – vì nó thẳng thắn nhìn nhận rằng, những rào cản lớn nhất của doanh nghiệp tư nhân không nằm ở chính họ, mà nằm ở hệ thống thể chế, chính sách và môi trường kinh doanh mà chúng ta tạo ra cho họ.

Thể chế và chính sách giống như mảnh đất để cây doanh nghiệp lớn lên. Nếu mảnh đất cằn cỗi, thiếu ánh sáng công bằng, thiếu dòng nước minh bạch và thiếu lớp phân bón khuyến khích sáng tạo – thì dù doanh nhân có giỏi đến đâu, hạt giống tốt đến mấy cũng khó lòng trổ hoa kết trái.

Thực tế cho thấy, không ít doanh nghiệp tư nhân Việt Nam đã thành công rực rỡ khi ra nước ngoài – nơi có môi trường cạnh tranh công bằng, thủ tục đơn giản, pháp luật minh bạch. Điều đó cho thấy năng lực nội tại của doanh nhân Việt là rất lớn. Nhưng chính ở trong nước, họ lại thường xuyên phải vật lộn với những bất cập như thủ tục nhiêu khê, thanh tra chồng chéo, chính sách thay đổi khó lường, hoặc rủi ro pháp lý không rõ ràng. Những điều đó làm gia tăng chi phí, làm xói mòn niềm tin và quan trọng hơn, làm thui chột động lực đổi mới sáng tạo.

Bằng cách khẳng định nguyên nhân từ thể chế và chính sách, Tổng Bí thư không chỉ thể hiện tầm nhìn chiến lược, mà còn mở đường cho một cuộc cải cách mạnh mẽ và thực chất. Đó là lời cam kết rằng: Nhà nước sẽ đồng hành, sẽ kiến tạo chứ không can thiệp quá sâu; rằng kinh tế tư nhân sẽ được bảo vệ, được tin tưởng và được phát triển trong một môi trường công bằng.

Tôi tin rằng, với cách đặt vấn đề như vậy từ người đứng đầu Đảng, niềm tin của doanh nhân tư nhân vào tương lai sẽ được củng cố. Và khi niềm tin được khơi dậy, không gì là không thể đối với một dân tộc khát vọng như Việt Nam!

PV: Ông có nhận định gì về sự phát triển kinh tế tư nhân ở khu vực, kinh tế tư nhân ở các quốc gia đó đã đóng góp ra sao vào sự phát triển của quốc gia đó?

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Khi nhìn ra khu vực, chúng ta sẽ thấy một điều rất rõ ràng: Mọi quốc gia cất cánh thành công trong thời hiện đại đều đã biết khơi dậy và phát huy sức mạnh của kinh tế tư nhân. Từ Hàn Quốc, Nhật Bản cho đến Trung Quốc, Thái Lan hay Singapore – tất cả đều có chung một điểm: Họ trao niềm tin, trao cơ hội và tạo dựng một môi trường thuận lợi cho doanh nhân làm giàu và góp phần làm giàu cho đất nước.

Ở Hàn Quốc, các tập đoàn tư nhân như Samsung, Hyundai không chỉ là trụ cột kinh tế mà còn là biểu tượng quốc gia, vươn tầm toàn cầu. Tại Trung Quốc, từ khi cải cách mở cửa, khu vực kinh tế tư nhân đã trở thành nguồn tạo việc làm lớn nhất, đóng góp hơn 60% GDP và hơn 70% đổi mới sáng tạo. Ở Singapore, một quốc gia nhỏ bé nhưng giàu có, sự năng động của khu vực tư nhân, được nuôi dưỡng bởi một hệ thống pháp luật minh bạch và cạnh tranh lành mạnh, chính là động lực đưa đất nước vươn lên hàng đầu thế giới về năng lực cạnh tranh.

Những ví dụ ấy cho chúng ta một thông điệp mạnh mẽ: Phát triển đất nước không thể chỉ trông chờ vào khu vực công. Muốn quốc gia phát triển nhanh, bền vững và sáng tạo, nhất định phải huy động tối đa tiềm năng từ khu vực tư nhân – những con người dám nghĩ, dám làm, dám chịu rủi ro và dám vươn ra thế giới.

Việt Nam cũng đang đứng trước cơ hội ấy. Khi Tổng Bí thư Tô Lâm thắp lên ngọn lửa niềm tin với kinh tế tư nhân, điều đó cho thấy chúng ta đang chuyển mình mạnh mẽ, sẵn sàng bước vào giai đoạn phát triển dựa trên tự do sáng tạo, cạnh tranh công bằng và khát vọng làm giàu chân chính.

Tôi tin rằng, nếu được tiếp thêm niềm tin và được đồng hành bởi một thể chế tiến bộ, doanh nhân Việt Nam hoàn toàn có thể làm nên những “kỳ tích sông Hồng” như các nước láng giềng từng làm nên kỳ tích sông Hàn, sông Dương Tử.

PV: Vậy, kinh tế tư nhân ở Việt Nam theo ông sẽ có những bước phát triển tích cực và bền vững ra sao, nhất là Đảng, nhà nước đặc biệt là Tổng Bí thư Tô Lâm đã có những chỉ đạo, việc làm đầy hữu hiệu để phát triển kinh tế tư nhân ở Việt Nam?

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Tôi tin tưởng một cách sâu sắc rằng, với tinh thần chỉ đạo mạnh mẽ và đầy tâm huyết của Tổng Bí thư Tô Lâm, cùng với những cải cách thể chế mà Đảng và Nhà nước đang thúc đẩy, kinh tế tư nhân Việt Nam sẽ bước vào một thời kỳ phát triển tích cực và bền vững chưa từng có.

Thứ nhất, niềm tin chính trị đã được khẳng định ở cấp cao nhất. Khi người đứng đầu Đảng dành hẳn một bài viết sâu sắc để khẳng định vai trò “đòn bẩy” của kinh tế tư nhân, điều đó tạo ra một lực đẩy rất lớn, không chỉ về mặt tinh thần, mà còn có khả năng tạo ra làn sóng cải cách thực chất trong chính sách và pháp luật. Chính sự ghi nhận ấy sẽ xóa đi mặc cảm lịch sử, tạo điều kiện để doanh nhân tư nhân đứng dậy với tư thế đàng hoàng, tự tin và vươn xa.

Thứ hai, cải cách thể chế sẽ là chìa khóa then chốt. Với quyết tâm làm trong sạch môi trường kinh doanh, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo lập cạnh tranh công bằng, Nhà nước đang gửi đi thông điệp rõ ràng: Làm ăn chân chính sẽ được bảo vệ, đầu tư đổi mới sáng tạo sẽ được khuyến khích, còn lợi ích nhóm, tiêu cực và cản trở phát triển sẽ bị loại bỏ. Đây là điều kiện tiên quyết để kinh tế tư nhân phát triển bền vững.

Thứ ba, tôi cho rằng sự chuyển động từ chính người dân, từ cộng đồng doanh nhân sẽ là lực đẩy nội sinh mạnh mẽ nhất. Khi niềm tin được khơi dậy, tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám thay đổi sẽ lan tỏa. Kinh tế tư nhân sẽ không chỉ lớn mạnh về quy mô, mà còn trưởng thành về chất lượng: Bền vững hơn, đổi mới hơn, có trách nhiệm xã hội hơn và ngày càng hội nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Tôi hình dung một tương lai mà ở đó, doanh nghiệp tư nhân Việt Nam sẽ không chỉ là động lực của nền kinh tế trong nước, mà còn trở thành những “đại sứ thương hiệu” của quốc gia, mang sản phẩm, trí tuệ và bản sắc Việt Nam đi khắp năm châu. Đó sẽ là lúc kinh tế tư nhân thực sự trở thành niềm tự hào của dân tộc và là một trụ cột vững chắc cho khát vọng thịnh vượng Việt Nam.

PV: Xin trân trọng cảm ơn ông!