Ngân hàng Nhà nước đấu thầu vàng: Có phải giải pháp tốt ở thời điểm hiện tại?

NHNN đấu thầu vàng

Ngày 15/4, sau 11 năm Ngân hàng Nhà nước đã công bố mở trở lại kênh đấu thầu vàng miếng SJC. Động thái này được kỳ vọng giúp hạ nhiệt thị trường vàng trong bối cảnh kim loại quý này liên tục lập đỉnh mới, nới rộng mức chênh lệch với giá vàng thế giới. Giá vàng SJC trong nước có thời điểm đã vượt 85,5 triệu đồng/lượng ở chiều bán ra.

Vào năm 2013, NHNN sử dụng việc đấu thầu làm công cụ để hạ nhiệt giá vàng. Khi đó, nhà điều hành đã tổ chức 76 phiên đấu thầu bán vàng miếng, tổng khối lượng trúng thầu gần 70 tấn vàng, cụ thể là 1.819.900 lượng trên tổng 1.932.000 lượng chào thầu. 

“Thông qua việc đấu thầu, NHNN không nhằm mục đích kéo giá vàng xuống lập tức để cân bằng với giá vàng thế giới, chúng tôi chủ yếu thực hiện việc tăng cung ra thị trường để qua đó giải quyết được nhu cầu vàng” - Đại diện NHNN chia sẻ vào thời điểm năm 2013.

Theo ghi nhận của Viện chiến lược Ngân hàng, thị trường năm 2012 xuất hiện hai cơn sốt tăng giá vào tháng 8 đến tháng 11 do các ngân hàng đóng trạng thái vàng của các ngân hàng thương mại, dẫn tới một loạt hoạt động rủi ro, mất an toàn cho hệ thống ngân hàng.

Đầu tháng 8/2012, dòng tiền chảy mạnh vào thị trường khiến giá vàng liên tục tăng cao, trái ngược với tình cảnh ảm đạm của các kênh đầu tư khác. Giá vàng tăng vượt mốc 43 triệu đồng/lượng chỉ trong thời gian ngắn rồi đứng lại ở mức cao, trong khi thị trường vàng quốc tế đã bớt “nóng”.

Từ cuối tháng 10 sang tháng 11, thị trường vàng trong nước tiếp tục “dậy sóng”. Cơn sốt này chủ yếu đến từ việc các ngân hàng đẩy mạnh mua vào để thực hiện quy định của Nghị định 24 (năm 2012). Dù liên tục có các cơn sốt giá, nhưng giá vàng năm 2012 chưa chạm kỷ lục của năm 2011 (49 triệu đồng/lượng).

Giá vàng xác lập đỉnh trong năm 2012 ở mức gần 48,5 triệu đồng/lượng (trung tuần tháng 10 và đầu tháng 11). Giá vàng giảm dần vào năm 2013, không còn xuất hiện các đợt sốt như năm trước. Phiên đầu năm 2013, giá vàng SJC niêm yết chiều mua - bán là 46,34 - 46,74 triệu đồng/lượng, đến phiên cuối năm còn 34,7 - 34,78 triệu đồng/lượng. Như vậy, sau một năm, giá vàng trong nước giảm 11,64 triệu đồng/lượng chiều mua và giảm 11,96 triệu đồng/lượng chiều bán.

Viện chiến lược ngân hàng nhận định: “Có thể nói, việc tổ chức đấu thầu vàng miếng đã tác động đến thị trường vàng. Xu thế rõ nét năm 2014 là giá vàng giảm mạnh nhưng không gây sốc, dù mức giảm còn thấp hơn giá vàng thế giới”.

Để thực hiện chính sách này, NHNN phải chi một khối lượng lớn ngoại tệ để nhập khẩu 70 tấn vàng trong năm 2013, rồi chuyển thành vàng miếng để đấu thầu. Giá vàng SJC khi đó vẫn đắt hơn vàng thế giới khoảng 4,2 triệu đồng/lượng.

Đưa ra giải pháp phù hợp

Đánh giá về giải pháp đấu thầu vàng miếng, CEO AFA Capital Nguyễn Minh Tuấn từng chia sẻ rằng, không nên kỳ vọng việc NHNN đấu thầu vàng miếng sẽ kéo giá vàng xuống lập tức, mà chủ yếu để tung nguồn cung ra thị trường, giải quyết vấn đề nhu cầu vàng, giảm chênh lệch giá mua và bán.

Theo vị chuyên gia, mặt khác của chính sách này là nếu nhập khẩu vàng thì nhà điều hành sẽ phải hy sinh dự trữ ngoại hối. “10 năm trước Việt Nam đã bỏ hơn 4 tỷ USD để nhập khẩu vàng” - Ông nói.

Về giải pháp quản lý thị trường này, ông Tuấn đề xuất thành lập sàn giao dịch vàng vật chất, hoạt động giống với các sàn tại London, Thượng Hải. Trên đó sẽ có một số đầu mối liên thông với thế giới, nhập vàng về bán cho người có nhu cầu. Bên cạnh đó, có thể cân nhắc tới việc dùng thuế để điều tiết mua bán vàng. 

Theo chia sẻ mới đây của TS. Lê Xuân Nghĩa - Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách Tài chính - Tiền tệ Quốc gia, nên bỏ cách quản lý độc quyền nguồn cung vàng, cần cho phép các doanh nghiệp đủ tiêu chí tham gia nhập khẩu vàng, trả lại thương hiệu SJC cho Công ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn, bỏ quy định quản lý vàng theo hạn ngạch, chuyển sang quản lý bằng thuế. Ngân hàng trung ương vẫn tiếp tục dự trữ vàng, có thể can thiệp khi cần thiết. 

Việc bỏ độc quyền vàng miếng SJC sẽ giúp nguồn cung tăng lên, giá vàng giảm sát hơn với thị trường quốc tế. Khi trả lại thương hiệu SJC, giá vàng SJC trên thị trường có thể giảm xuống như vàng 9999 hoặc cao hơn không đáng kể (nhờ thương hiệu).

Chuyên gia kinh tế TS. Trương Văn Phước - Nguyên Quyền Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, thì cho rằng để giải quyết vấn đề trên thị trường vàng, giải pháp là cân đối ngoại tệ để nhập khẩu vàng nguyên liệu, tăng nguồn cung vàng miếng cho thị trường, từ đó giảm chênh lệch giá.

Cũng giống với các loại hàng hóa khác, giá vàng SJC hiện nay có độ chênh lệch giá lớn như vậy là do cung cầu. Khi cầu lớn hơn cung thì giá tăng và ngược lại. NHNN có thể sử dụng vàng dự trữ hoặc nhập khẩu thêm cho SJC gia công, hoặc trả lại SJC quyền sản xuất gia công vàng miếng.

Theo vị chuyên gia, cần xem vàng như một loại hàng hóa thông thường, nếu người dân được mua vàng thì cũng phải tạo điều kiện để mua vàng với chi phí hợp lý nhất. Do đó, cần tạo sự liên thông trong quá trình nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng.

Ông Phước cho hay: “Nếu NHNN chọn chi ngoại tệ nhập khẩu vàng, hoạt động này nên được tính vào tổng kim ngạch nhập khẩu. Đồng thời vẫn phải duy trì dự trữ ngoại hối ít nhất bằng 12 tuần nhập khẩu theo như khuyến nghị của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF)"./.