Nghề mộc và những câu chuyện riêng

Máy móc không thay được thợ hiền
Hùng kể anh sinh năm 1990, tốt nghiệp Đại học Bách khoa Hà Nội nhưng nghiệp gia đình không thể bỏ. Ra trường, sớm xác định công việc lâu dài nên anh lại miệt mài tìm hiểu một lĩnh vực mới.
“Nghề mộc giờ khác nhiều so với ngày xưa. Việc khó nhất khi làm một sản phẩm là công đoạn đục đẽo thì nay máy cũng có thể làm thay người. Máy chạy nhanh, đều, cho ra sản phẩm tốt giúp hạn chế sai sót và giảm giá thành. Áp lực phải tìm thợ giỏi để cạnh tranh không lớn như thời bố mẹ em đứng xưởng”, Hùng tâm sự.
Tuy nhiên, ông chủ 9X cũng cho biết tìm thợ vẫn là cái khó của một xưởng mộc. “Nếu là một xưởng mộc làm công nghiệp, tức là làm theo mẫu hàng loạt thì có thể dựa vào máy móc. Nhưng người thợ cầm máy cũng phải kiên trì, khéo léo, tinh tế. Thợ có thể không đục đẽo giỏi nhưng nhất định phải cầu tiến và chu toàn. Nhiều người bảo có máy rồi thì cứ tuyển thợ trẻ, khoẻ. Nhưng trẻ, khoẻ thì hay ẩu nên vẫn cần công việc và thời gian mài giũa. Đến lúc “cứng tay” rồi thì tuổi không còn trẻ nữa”, anh Hùng chia sẻ.
Hơn nữa, theo anh, trong thời đại công nghiệp, một người thợ lành nghề vẫn có chỗ đứng trang trọng đối với nghề mộc: “Họ sáng tạo ra những mẫu mới, mẫu mới phải tự tay đục đẽo mới được. Họ thẩm định chất lượng sản phẩm. Nếu không có họ, làng mộc quanh năm suốt tháng chỉ có ngần ấy kiểu dáng, rồi pha trộn linh tinh làm hỏng hết ý nghĩa các hình ảnh, đường nét”.
Chuyện riêng nghề mộc
Hùng bảo người Việt mình chuộng đồ gỗ, nhà nào cũng có vài ba món đồ gỗ từ vài triệu đến vài chục triệu, thậm chí trăm triệu “nhưng ít người cẩn trọng khi đi mua đồ. Nếu có thì lại “cẩn trọng không đúng”.
Anh cho biết mỗi làng nghề lại chuyên về một mặt hàng, nơi khác bán thường là nhập lại. Chẳng hạn Đồng Kỵ, Gia Lâm, Hà Nội chuyên làm bàn ghế phòng khách và kệ, tủ; Liên Hà, Đông Anh, Hà Nội chuyên làm giường; Hữu Bằng, Thạch Thất, Hà Nội lại chuyên làm bàn ăn… Khách ở Đông Anh nghĩ gỗ Đồng Kỵ “là nhất” nên đến tận đây đặt giường. “Tay nghề của thợ mộc Đồng Kỵ đúng là được đánh giá cao hơn cả nhưng họ không chuyên về giường. Khách ở Đông Anh đúng ra nên đến Liên Hà, vừa gần, vừa có nhiều lựa chọn, giá cả có thể thấp hơn”, anh Hùng đánh giá. Hơn nữa, anh cũng cho biết nơi bày bán nhiều chưa chắc phải nơi sản xuất. “Nơi bày bán chỉ là nơi giao thông thuận lợi, mặt bằng thoáng. Như ở Đông Anh, hàng gỗ bày bán nhiều ở Vân Hà nhưng Liên Hà mới là nơi đặt nhiều xưởng sản xuất”, anh Hùng nói.
“Của bền tại người” nhưng trước hết, đồ muốn bền cũng do chất liệu. Gỗ lim, gỗ hương, gỗ tếch, gỗ sưa, gỗ xoan đào… Cây nào cho gỗ nấy, đó là điều ai cũng biết. Gỗ phải được phơi sấy khô, gỗ ẩm thì đồ bị co ngót, dễ hỏng. Đó cũng là kiến thức phổ thông. Gỗ lõi chắc chắn, bền đẹp hơn gỗ dác. Thông tin này nhiều người cũng nắm được… Tuy vậy, để phân biệt gỗ lim/sến/táu/hương…, gỗ khô/ẩm, gỗ lõi/dác… thì phải người trong nghề mới làm được. “Cùng loại gỗ, chất gỗ… lại được phân loại thành gỗ vụn, gỗ phiến, gỗ được bảo quản tốt hay dầm sương nắng… Giá thành từng loại khác nhau khá nhiều nên vẫn phải là người bán hàng có tâm thì khách mới mua được sản phẩm xứng với túi tiền”, anh Hùng chia sẻ.
Bị cuốn vào câu chuyện nghề mộc với chúng tôi, Hùng bị lỡ khá nhiều cuộc gọi. Anh bảo năm 2018 này là năm Mộc, khách đặt nhiều hình chó bằng gỗ để biếu, tặng. Tôi vui vẻ hỏi em có làm một con lấy may không. Ông chủ 9X trẻ măng chân chất bảo: “Em coi đó là quà lấy vui theo sở thích cá nhân thôi. May mắn là nhờ tích phúc, tích đức. Còn thành công phần nhiều là do nỗ lực chị ạ!”.

Nguyễn Sơn