Những cổ phiếu nào được hưởng lợi đầu tiên nếu Mỹ công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường?

Vừa qua, Bộ Thương mại Mỹ đã tổ chức phiên điều trần giữa đại diện Chính phủ Việt Nam cùng với một số bên liên quan để xem xét hồ sơ công nhận quy chế kinh tế thị trường của Việt Nam. Theo đó, SSI Research đã đưa ra một số nhận định về việc này.

Cụ thể, theo SSI Research, những nỗ lực của Việt Nam trong việc đáp ứng 6 tiêu chí để công nhận quy chế kinh tế thị trường đã được thực hiện từ khá lâu cũng như được cụ thể hóa sau khi hai nước nâng cấp Quan hệ đối tác chiến lược toàn diện vào năm 2023 vừa qua.

Theo kế hoạch, quyết định chính thức sẽ được phía Mỹ công bố vào ngày 26/7, các ý kiến bình luận và phản biện lên Bộ Thương mại Mỹ trước khi diễn ra phiên điều trần vẫn khá trung lập. Một số bên lên tiếng ủng hộ như Hiệp hội Công nghiệp bán lẻ Mỹ (RILA), Hiệp hội Thương mại Mỹ (AmCham), Hiệp hội Nông nghiệp Mỹ (NASDA), Hiệp hội Các nhà xuất nhập khẩu Mỹ (AAEI), Hiệp hội Dệt may và da giày Mỹ (AAFA). Tuy nhiên, một số bên phản đối là Liên minh sản xuất Mỹ (AAM) hay Công đoàn Công nhân thép (USW).

Việt Nam được hưởng những lợi ích gì?

Theo SSI Research đánh giá, lợi ích lớn nhất khi được công nhận quy chế kinh tế thị trường là các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam có thể sử dụng giá sản xuất của chính doanh nghiệp trong trường hợp Mỹ tiến hành điều tra thuế chống bán phá giá, tạo ra lợi thế cạnh tranh bình đẳng giữa hàng hóa của Việt Nam với hàng hóa xuất khẩu của các quốc gia khác khi mức thuế phòng vệ thương mại phản ánh đúng thực tiễn sản xuất tại Việt Nam.

Ngoài ra, hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam cũng có thể được hưởng lợi về thuế nhập khẩu trong trường hợp Mỹ áp dụng quy chế ưu đãi thuế quan phổ cập (GSP) đối với Việt Nam.

Theo đó, thời điểm từ nay đến ngày 26/7 sẽ là giai đoạn vô cùng quan trọng, đòi hỏi sự vận động mạnh mẽ và nỗ lực của Chính phủ khi cần vượt qua các quy định pháp lý chặt chẽ của Mỹ.

Có thể thấy, Mỹ đã trở thành một trong những đối tác thương mại quan trọng nhất của Việt Nam, nhất là với một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực như điện thoại di động, máy tính và sản phẩm điện tử, hàng may mặc, giày dép, thủy sản, gỗ và các sản phẩm gỗ.

Năm 2023, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch xuất khẩu đạt 97 tỷ USD, đóng góp 27% vào tổng kim ngạch xuất khẩu của nước ra. Trong đó, xuất khẩu dệt may, giày dép, gỗ và sản phẩm gỗ và thủy sản đóng góp lần lượt 43%, 35%, 54% và 17% vào tổng kim ngạch xuất khẩu của từng ngành trong năm 2023 vừa qua.

SSI Research đánh giá điều này sẽ không tác động ngay lập tức trong ngắn hạn đối với các ngành liên quan cũng như doanh nghiệp niêm yết. Tuy nhiên, PTB có thể được hưởng lợi vì có khả năng tránh được thuế chống phá giá đối với một số sản phẩm nhất định.

Những nhóm cổ phiếu được hưởng lợi lớn

Bên cạnh đó, SSI Research cũng đưa ra phân tích chi tiết đối với từng ngành, cụ thể:

Với Lốp xe, việc Việt Nam được công nhận là nền kinh tế thị trường có thể không ảnh hưởng nhiều đến DRC (CTCP Cao su Đà Nẵng) vì lốp của DRC hiện không phải chịu bất kỳ khoản thuế AD/CVD nào. Trong trường hợp có bất kỳ kiến nghị nào về hành vi chống bán phá giá trong tương lai, việc Việt Nam được công nhận là nền kinh tế thị trường có thể giúp DRC giảm bớt khả năng bị áp dụng AD/CVD bởi doanh nghiệp này được sử dụng dữ liệu chi phí của chính mình thay vì sử dụng dữ liệu cơ cấu chi phí từ nước thứ ba.

Với ngành Dệt may, các doanh nghiệp xuất khẩu dệt may như TNG, MSH, TCM cũng không phải chịu thuế AD/CVD. Riêng với STK, mặc dù sợi polyester phải chịu thuế 2,58%, nhưng doanh nghiệp này chỉ xuất khẩu 8% sang Mỹ (so với 70% doanh thu đến từ khách hàng trong nước). Do đó, việc công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường sẽ có tác động không nhỏ đến các doanh nghiệp dệt may trong nước.

Đối với các doanh nghiệp ngành Thép, việc công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường dự kiến không có tác động lớn trong ngắn hạn, bởi Mỹ không áp thuế chống bán phá giá (AD) đối với các doanh nghiệp thép của Việt Nam ở thời điểm hiện tại.

Dù vậy, việc công nhận có thể giúp các doanh nghiệp xuất khẩu thép Việt Nam thuận lợi hơn trong việc tránh áp thuế AD nếu có trong tương lai. Bởi các doanh nghiệp thép của Việt Nam có thể sử dụng giá của chính mình, thay vì phải sử dụng giá tại các thị trường khác như Indonesia để tham khảo. Mặt khác, việc nâng cấp cũng không ảnh hưởng đến việc Mỹ áp thuế nhập khẩu 25% ở thời điểm hiện tại.

Trong khi đó, với ngành Thủy sản, dựa trên POR 19, thuế AD đối với các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra như VHC và ANV là 0 USD/kg, trong khi với IDI sẽ là 0,18 USD/kg. Do đó, các doanh nghiệp cá tra sẽ không chịu ảnh hưởng đáng kể từ việc công nhận này.

Với ngành Gỗ, một số sản phẩm gỗ của Việt Nam như gỗ dán, tủ gỗ và bàn trang điểm bằng gỗ, nội thất phòng ngủ bằng gỗ hay ghế khung gỗ hiện đang bị điều tra thuế chống bán phá giá và thuế tự vệ như các sản phẩm cùng loại của Trung Quốc (thuế chống bán phá giá của các sản phẩm gỗ dán, tủ gỗ và bàn trang điểm bằng gỗ, ghế khung gỗ lần lượt là 183,36%; 4,37%-262,18%; 25%). 

Được biết, PTB hiện đang xuất khẩu các sản phẩm nội thất phòng ngủ bằng gỗ với doanh thu bình quân hàng năm là khoảng 80-100 tỷ đồng/năm, đóng góp 1,78% vào tổng doanh thu của doanh nghiệp này.

Cuối cùng là mặt hàng đá, Bộ Thương mại Mỹ đã đưa ra cảnh báo đối với sản phẩm đá thạch anh có nguy cơ sẽ bị điều tra, áp thuế chống bán phá giá. Mức thuế chống bán phá giá hiện áp dụng cho sản phẩm của Trung Quốc là từ  265,81-336,69%./.