Việt Nam sẽ có Nghị định quản lý thương mại điện tử xuyên biên giới

Hiện nay, Việt Nam được coi là một trong 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng TMĐT cao nhất toàn cầu và dẫn đầu khu vực Đông Nam Á. Năm 2023, tổng doanh thu từ giao dịch giữa doanh nghiệp với người tiêu dùng trên các nền tảng TMĐT đã đăng ký tại Việt Nam đạt khoảng 498,9 nghìn tỷ đồng, trong đó, tổng doanh thu của 5 nền tảng TMĐT lớn Shopee, Lazada, Tiki, Sendo và Tiktok shop lên đến 233,2 nghìn tỷ đồng, tăng 53,4% so với năm 2022 (theo Metric).

Còn theo số liệu do Amazone công bố, doanh thu bán lẻ hàng hóa xuyên biên giới của Việt Nam tăng trưởng trên 20% mỗi năm và dự kiến đạt  256,1 nghìn tỷ đồng (11,1 tỷ USD) vào năm 2026. Mặc dù vậy, sự phát triển mạnh mẽ của TMĐT đã và đang đặt ra nhiều vấn đề, thách thức mới đối với sự phát triển kinh tế, xã hội, trong đó, bao gồm cả việc quản lý hàng hóa xuất nhập khẩu qua biên giới.

Với mục tiêu hỗ trợ, thúc đẩy việc ứng dụng rộng rãi TMĐT trong doanh nghiệp và cộng đồng; Xây dựng thị trường TMĐT lành mạnh, có tính cạnh tranh và phát triển bền vững; Mở rộng thị trường tiêu thụ cho hàng hóa Việt Nam trong và ngoài nước thông qua ứng dụng TMĐT; đẩy mạnh giao dịch TMĐT xuyên biên giới, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 645/QĐ-TTg ngày 15/5/2020 phê duyệt Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử (TMĐT) giai đoạn 2021-2025.

Theo Tổng cục Hải quan, về thể chế, Việt Nam hiện nay chưa có quy định riêng đối với hàng hóa được giao dịch qua thương mại điện tử. Tùy từng trường hợp, hàng hóa giao dịch qua thương mại điện tử được gửi về Việt Nam được thực hiện thủ tục hải quan theo các loại hình khác nhau của cơ quan hải quan: hàng hóa gửi qua dịch vụ bưu chính, chuyển phát nhanh thì được thực hiện theo quy định về hàng hóa gửi qua dịch vụ bưu chính, chuyển phát nhanh; hàng hóa gửi qua dịch vụ đường biển, đường bộ, đường không thông thường thì thực hiện thủ tục hải quan như đối với hàng hóa thông thường.

Tuy nhiên, thời gian vừa qua, một số đối tượng lợi dụng sự thông thoáng về chính sách, sự phát triển của thương mại điện tử, dịch vụ chuyển phát nhanh, dịch vụ ký gửi hàng hóa, hành lý… để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật.

Để phòng ngừa và kiểm soát tốt tình hình buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hoá qua biên giới trên tuyến bưu điện, chuyển phát nhanh, cơ quan Hải quan đã chủ động thu thập thông tin, nắm vững tình hình địa bàn; kết hợp đồng bộ, hiệu quả giữa phương pháp kiểm soát hải quan hiện đại với phương pháp nghiệp vụ kiểm soát hải quan truyền thống, phối hợp, trao đổi thông tin chặt chẽ giữa các lực lượng chức năng trong và ngoài ngành nhằm chủ động, phòng ngừa từ xa, từ sớm. Qua đó đã kịp thời ngăn chặn và phát hiện, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm góp phần đảm bảo an ninh, an toàn xã hội và chống thất thu ngân sách nhà nước.

Nhằm tạo cơ sở pháp lý để thực hiện quản lý đối với loại hình giao dịch TMĐT, Tổng cục Hải quan hiện đang xây dựng dự thảo Nghị định về quản lý hải quan đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu giao dịch qua TMĐT để trình Bộ Tài chính trình Chính phủ ban hành.

Nghị định về quản lý hải quan đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu giao dịch qua TMĐT có một số nội dung cụ thể như sau:

+ Xây dựng cơ chế phối hợp giữa các đơn vị quản lý về chính sách TMĐT, chính sách mặt hàng, thanh toán đối với giao dịch TMĐT nhằm tạo thuận lợi cho hoạt động TMĐT phát triển đảm bảo sự vận hành thông suốt giữa người mua, sàn giao dịch TMĐT, nhà sản xuất, đơn vị vận chuyển nhưng vẫn đảm bảo được việc quản lý của các cơ quan nhà nước.

+ Xây dựng một hệ thống để kiểm soát các giao dịch TMĐT đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu trên nền cơ chế một cửa quốc gia, cơ chế một cửa ASEAN.

+ Thực hiện đồng bộ các giải pháp như: hoàn thiện cơ sở pháp lý, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, áp dụng quản lý rủi ro đối với các đối tượng có tham gia vào hoạt động giao dịch TMĐT.

Theo ông Đào Duy Tám, Phó cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan, Tổng cục Hải quan, việc ban hành Nghị định còn phụ thuộc tiến độ đầu tư Hệ thống hải quan số. Đồng thời ngành Hải quan cần có thời gian để rà soát lại các chủ trương, chính sách để đảm bảo làm sao các quy định của hoạt động TMĐT vừa tạo thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân được thực hiện mua bán được nhanh chóng, được nhận hàng nhanh, các sàn giao dịch TMĐT có các điều kiện được phát triển ở Việt Nam nhưng đồng thời phải bảo vệ người tiêu dùng cũng như bảo hộ nền sản xuất trong nước./.