Bài 2: Để có một nguồn nhân lực “vừa hồng vừa chuyên” ở tỉnh Lào Cai mới

Như đã phân tích từ những nghiên cứu cụ thể về tiềm nămg con người và nhu cầu cấp thiết của tỉnh lào Cai mới về nguồn nhân lực để phục vụ cho phát triển ngành công nghiệp và logistics ở tỉnh Lào Cai mới giai đoạn 2025 – 2045 sau khi nghiên cứu từ thực tế của tỉnh Lào Cai mới chúng tôi thấy rằng việc đào tạo nguồn nhân lực phù hợp với thực tiễn tỉnh Lào Cai mới cần xác lập những việc cần làm sau:

1)      Thiết lập “Tam giác đào tạo nghề chất lượng cao vùng Tây Bắc” 

Tam giác đào tạo nghề chất lượng cao vùng Tây Bắc gồm thành phố Lào Cai – Yên Bái – Văn Bàn (hoặc Trấn Yên) để phát triển 3 trung tâm đào tạo nghề liên kết – chuyên sâu theo cụm ngành:

- Cụm ngành Trung tâm đào tạo đề xuất Logistics – cửa khẩu – vận hành thiết bị tại thành phố Lào Cai có vị trí chiến lược gần cửa khẩu, ga đường sắt.

- Cơ khí – điện tử – chế biến công nghiệp Văn Bàn, Trấn Yên có vị trí chiến lược gần Khu công nghiệp, khu sản xuất.

- Du lịch – nông nghiệp công nghệ cao Sa Pa, Mù Cang Chải, Văn Yên gắn du lịch, vùng sản xuất đặc thù

Các trung tâm đào tạo nghề cần liên kết với doanh nghiệp đầu tư FDI để đào tạo theo đơn đặt hàng và áp dụng mô hình trường nghề – doanh nghiệp “sát sườn”, có học xong là đi làm ngay.

2)      Chính sách đặc biệt cho lao động dân tộc thiểu số và vùng cao

Chính sách tuyển sinh và đào tạo ưu tiên: Ưu tiên chỉ tiêu đào tạo nghề cho học sinh, thanh niên dân tộc thiểu số và hộ nghèo vùng cao; Miễn 100% học phí và lệ phí tuyển sinh đối với học viên DTTS học nghề tại các trung tâm công lập; Áp dụng chính sách “một nghề – một học sinh”: mỗi học viên được hỗ trợ tối thiểu 1 nghề có chứng chỉ quốc gia.

-  Chính sách hỗ trợ tài chính & an sinh: Hỗ trợ chi phí sinh hoạt tối thiểu 1,5 triệu đồng/tháng trong suốt thời gian học nghề (tối đa 24 tháng); Cấp vé tàu/xe 2 chiều/năm cho học sinh vùng sâu về thăm gia đình; cấp học bổng 100% và hỗ trợ bảo hiểm y tế 100% và ưu tiên chăm sóc y tế dự phòng tại các trung tâm đào tạo.

- Chính sách đầu ra – kết nối việc làm: Ký kết hợp tác 3 bên giữa Trung tâm đào tạo – Doanh nghiệp – Chính quyền để cam kết đầu ra việc làm cho học viên dân tộc thiểu số tốt nghiệp; Tổ chức “Tuần lễ việc làm vùng cao” hàng năm, với sự tham gia của doanh nghiệp trong lĩnh vực logistics, nông nghiệp, du lịch, chế biến; Thiết lập chỉ tiêu tuyển dụng riêng trong các doanh nghiệp FDI/KCN dành cho lao động vùng cao.

- Chính sách hỗ trợ khởi nghiệp – quay về bản: Cấp gói hỗ trợ vay khởi nghiệp đặc biệt 50–100 triệu đồng/người cho thanh niên dân tộc học nghề xong về địa phương sản xuất; Ưu tiên cho vay vốn tín dụng lãi suất thấp từ Quỹ quốc gia việc làm, Quỹ dân tộc; Hỗ trợ thuê đất  sản xuất hoặc thuê mặt bằng kinh doanh với giá ưu đãi trong 5 năm đầu.

-  Hạ tầng đào tạo và tiếp cận: Triển khai mô hình “đưa trường học đến bản” – tổ chức lớp nghề lưu động tại các xã vùng cao 2–3 tháng/học kỳ; Thiết lập khu nội trú vùng kỹ năng công nghiệp cho học sinh xa vùng lõi (có ký túc xá – đào tạo – thực hành – tuyển dụng tại chỗ).

3)      Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và trí thức trẻ 

- Định hướng chiến lược đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển kinh tế - xã hội tỉnh:

+      Gắn đào tạo với nhu cầu thực tiễn của các ngành kinh tế mũi nhọn như: logistics – cửa khẩu, công nghiệp chế biến – cơ khí, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, du lịch sinh thái – văn hóa, kinh tế số.

+      Thiết lập mô hình liên kết “3 nhà” (Nhà nước – Nhà trường – Nhà doanh nghiệp) trong đào tạo, sử dụng và phát triển nguồn nhân lực.

+      Hình thành các trung tâm đào tạo nghề chất lượng cao tại TP. Lào Cai, Văn Bàn, Sa Pa; liên kết với các trường đại học, viện nghiên cứu, tổ chức quốc tế để nâng cao chất lượng đầu ra.

+      Hợp tác với các trường ĐH lớn: Bách Khoa, Học viện Nông nghiệp, Đại học Lâm nghiệp, Đại học Logistics Việt Nam, để mở phân hiệu đào tạo – liên kết 3+1 tại Lào Cai.

- Thu hút, đào tạo và phát huy đội ngũ trí thức trẻ vì sự phát triển bền vững của tỉnh:

+      Triển khai chương trình “Trí thức trẻ khởi nghiệp – sáng tạo vì Lào Cai phát triển xanh và hội nhập”.

+      Xây dựng cơ chế “đặt hàng” đào tạo sinh viên xuất sắc các ngành chiến lược, tạo nguồn cán bộ, chuyên gia trẻ cho tỉnh.

+      Có chính sách thu hút con em Lào Cai học tập ở các trường đại học hàng đầu trong và ngoài nước trở về công tác, cống hiến lâu dài.

+      Chương trình “Kỹ sư Lào Cai hội nhập ASEAN”:  Đào tạo 1.000 kỹ sư trẻ Lào Cai/Yên Bái có thể làm việc trong môi trường quốc tế (Tiếng Trung, Tiếng Anh, công nghệ số).

+      Hợp tác với doanh nghiệp logistics (Tân Cảng Sài Gòn, Gemadept, các hãng tàu ASEAN) để huấn luyện học sinh trung cấp chuyên ngành “Giao nhận – Vận tải quốc tế”.

-  Đào tạo cán bộ quản lý và chuyên gia chiến lược phục vụ mô hình chính quyền đô thị và phát triển thành phố ASEAN:

+ Xây dựng chương trình “Lãnh đạo trẻ Lào Cai 2030” để phát hiện, đào tạo cán bộ nguồn, cán bộ nữ, cán bộ dân tộc thiểu số.

+ Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản trị đô thị thông minh, thương mại quốc tế, ngoại ngữ, công nghệ số, quy hoạch phát triển bền vững.

+ Cử cán bộ đi học tập, trao đổi, thực tập tại các địa phương, quốc gia có mô hình tương đồng với định hướng phát triển của Lào Cai.

-  Cơ chế chính sách đặc thù phát triển nhân tài:

+ Ban hành chính sách đặc biệt cho lao động người dân tộc thiểu số và vùng cao: hỗ trợ học nghề, đào tạo nâng cao kỹ năng, ưu tiên tuyển dụng vào các vị trí phù hợp.

+ Xây dựng quỹ hỗ trợ đào tạo, nghiên cứu khoa học, khởi nghiệp sáng tạo dành cho trí thức trẻ.

+ Thực hiện chế độ đãi ngộ, khen thưởng kịp thời cho đội ngũ chuyên gia, trí thức có nhiều đóng góp; tạo môi trường làm việc chuyên nghiệp, sáng tạo, phát triển bền vững.

4)      Chính sách giữ chân – hồi hương – khởi nghiệp:

- Chính sách hỗ trợ hồi hương lao động trẻ có tay nghề từ các khu công nghiệp đồng bằng, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan…

- Hỗ trợ vốn khởi nghiệp, đất thuê, ưu đãi thuế cho người Lào Cai/Yên Bái về đầu tư sản xuất.

- Ưu tiên chỉ tiêu tuyển dụng công chức, giáo viên, quản lý cho người có bằng kỹ thuật – logistics – công nghệ trở về tỉnh.

5)      Ứng dụng chuyển đổi số vào đào tạo nhân lực

- Phát triển nền tảng đào tạo số toàn diện và thông minh:

+       Xây dựng hệ thống học tập trực tuyến (e-learning) chung cho toàn tỉnh, kết nối các cơ sở giáo dục – đào tạo – doanh nghiệp.

+       Áp dụng công nghệ số trong quản lý đào tạo, kiểm tra đánh giá năng lực, theo dõi tiến độ học tập và kết quả đầu ra.

+      Tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI), thực tế ảo (VR), mô phỏng 3D vào đào tạo các ngành đặc thù như logistics, công nghiệp, y tế, nông nghiệp công nghệ cao.

- Xây dựng kho học liệu số dùng chung:

+       Biên soạn, số hóa giáo trình, bài giảng, video hướng dẫn kỹ năng nghề theo cụm ngành ưu tiên của tỉnh.

+       Khuyến khích chia sẻ, kết nối kho học liệu giữa các trường nghề, trung tâm đào tạo, doanh nghiệp và chuyên gia trong – ngoài tỉnh.

+       Hỗ trợ giáo viên và người học tiếp cận tài nguyên học tập mở, nâng cao chất lượng dạy và học.

- Nâng cao năng lực chuyển đổi số cho đội ngũ giáo viên và người lao động:

+       Tổ chức các chương trình bồi dưỡng, tập huấn kỹ năng số cho giáo viên, cán bộ đào tạo và người lao động.

+       Đào tạo kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin cơ bản và nâng cao, kỹ năng làm việc trong môi trường số, khai thác dữ liệu số.

+       Đưa kỹ năng số trở thành nội dung bắt buộc trong chương trình đào tạo nghề và phát triển kỹ năng lao động.

-  Thúc đẩy hợp tác công – tư trong chuyển đổi số đào tạo:

+       Kêu gọi doanh nghiệp công nghệ, tập đoàn viễn thông hợp tác đầu tư xây dựng hạ tầng, nền tảng số phục vụ đào tạo.

+       Hỗ trợ các cơ sở đào tạo chuyển đổi mô hình dạy học truyền thống sang kết hợp (blended learning) và học tập số.

+       Thúc đẩy các mô hình đào tạo theo đơn đặt hàng số hóa, sát với nhu cầu doanh nghiệp và xu hướng thị trường lao động.

Để thực hiện được những việc làm này để phát triển nguồn nhân lực thực chất và có ích trong sự phát triển của tỉnh Lào Cai mới là việc làm không đơn giản nhưng theo chúng tôi tỉnh lào Cai mới lên và quyết liệt thực hiện những việc làm cấp thiết này trong việc khai thác tiềm năng con người, đào tạo nguồn nhân lực vừa hồng vừa chuyên tức là vừa giỏi về chuyên môn nghiệp vụ, và luôn luôn sẵn sàng thích ứng trong công cuộc phát triển của tỉnh Lào Cai mới./.