Chớp thời cơ để thành công

Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập tại Quảng trường Ba Đình ngày 2/9/1945.
(Ảnh tư liệu).

Cách đây tròn 75 năm, ở thời điểm nước ta đang ở thế ngàn cân treo sợi tóc, thù trong giặc ngoài, nhưng dưới sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã làm nên thành công cuộc Cách mạng Tháng Tám, tiến tới khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nhà nước công nông đầu tiền ở khu vực Đông Nam châu Á, đánh dấu bước ngoặt lịch sự vĩ đại trong tiến trình phát triển của dân tộc Việt Nam.

Yếu tố tiên quyết để làm nên thành công này, đó là Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chớp thời cơ để giảm bớt những hy sinh mất mát, quy tụ các tầng lớp xã hội làm nên cuộc Cách mạng thần kỳ. Theo thạc sĩ Nguyễn Thị Bình (Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh) khi nghiên cứu về Chủ tịch Hồ Chí Minh với Cách mạng Tháng Tám đã ghi nhận: Cuối năm 1944, khi nghiên cứu về thời cuộc, Hồ Chí Minh đã dự đoán rằng, cơ hội để dân tộc ta “tự giải phóng” sẽ đến trong vòng một năm hoặc một năm rưỡi nữa.

Nhờ việc phân tích chính xác mâu thuẫn giữu các thế lực đế quốc, nhận định phát xít Nhật sẽ đảo chính hất cẳng thực dân Pháp ở Đông Dương và vạch ra kế hoạch hành động khi xuất hiện tình hình mới. Tháng 7/1945, chiến tranh thế giới thứ hai gần kết thúc, phát xít Đức, Ý bại trận và phát xít Nhật ngày càng nguy khốn, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “lúc này thời cơ thuận lợi đã tới, dù hy sinh tới đâu, dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải kiên quyết giành cho được độc lập”. Người nhận định, cuộc đảo chính của Nhật ở Đông Dương tuy gây ra khủng hoảng chính trị, nhưng điều kiện khởi nghĩa chưa thực sự chín muồi. Trung ương xác định kẻ thù mới là phát xít Nhật, đề ra khẩu hiệu đấu tranh mới và dự báo hai khả năng làm xuất hiện thời cơ cho nhân dân ta vùng dậy giành chính quyền trên cả nước. Một là, quân Đồng minh vào Đông Dương đánh Nhật; hai là, Nhật đầu hàng Đồng minh.

Ngày 16/8/1945, Người kêu gọi “Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta” và ra Quân lệnh số 1: “Giờ tổng khởi nghĩa đã đánh! Cơ hội có một cho quân, dân Việt Nam vùng dậy giành lấy quyền độc lập của nước nhà. (…). Chúng ta phải hành động cho nhanh, với một tinh thần vô cùng quả cảm, vô cùng thận trọng. (…). Cuộc thắng lợi hoàn toàn nhất định sẽ về ta!”. Tiếp đó, Hội nghị Đảng toàn quốc và Quốc dân Đại hội nhóm họp tại Tân Trào quyết định phát động cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền trên cả nước.

Trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945, thời cơ tồn tại một cách khách quan trong vòng hơn 20 ngày, bắt đầu từ khi Nhật hoàng tuyên bố đầu hàng không điều kiện (ngày 14/8) và kết thúc khi quân Đồng minh vào tước khí giới quân Nhật trên đất nước ta theo Hiệp định Pốt-xđam (ngày 5/9). Nếu phát động tổng khởi nghĩa giành chính quyền trên toàn quốc trước ngày 14/8 thì quân Nhật còn mạnh. Nếu sau ngày 5/9 trên đất nước có nhiều kẻ thù, cách mạng đều không có khả năng thành công. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lãnh đạo Đảng và nhân dân chớp thời cơ, tiến hành tổng khởi nghĩa, giành chính quyền thắng lợi trong ngưỡng thời gian khắc nghiệt đó. Như cơn sóng trào dâng, Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã đạp đổ chính quyền phát xít Nhật và tay sai. Ngày 30/8/1945, vua Bảo Đại đọc chiếu thoái vị.

Tổng khởi nghĩa giành chính quyền Tháng Tám năm 1945 thắng lợi đã lập nên Nhà nước Dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á, đưa nhân dân ta từ thân phận nô lệ lên địa vị người chủ, đưa đất nước ta từ một nước thuộc địa thành một nước độc lập có chủ quyền, chứng minh ý nghĩa khoa học và thực tiễn quan điểm cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Tổ quốc độc lập, thì ai cũng được tự do. Nếu mất nước, thì ai cũng phải làm nô lệ”.

Trong bản Tuyên ngôn độc lập đọc vào ngày 2/9/1945, một lần nữa, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh thắng lợi trong việc giải quyết mối quan hệ giữa dân tộc và giai cấp trong Cách mạng Tháng Tám: “Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thoái vị. Dân ta đã đánh đổ các xiềng xích thực dân gần 100 năm nay để gây dựng nên nước Việt Nam độc lập. Dân ta lại đánh đổ chế độ quân chủ mấy mươi thế kỷ mà lập nên chế độ Dân chủ Cộng hòa …”

Chớp thời cơ là một trong những yếu tố thần kỳ của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh để làm nên thành công của dân tộc, khẳng định chủ quyền, nền độc lập của Việt Nam, định vị Việt Nam trên bản đồ thế giới.

Bài học chớp thời cơ để thành công của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh trong kì tích Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã khẳng định, đây là cuộc Cách mạng vĩ đại của nhân dân ta, là một trang sử vàng chói lọi trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc. Việt Nam từ một nước với nền phong kiến, một nước thuộc địa đã được độc lập tự do. Nhân dân Việt Nam từ thân phận nô lệ đã trở thành người chủ của đất nước và làm chủ vận mệnh của mình. Cũng từ đây, Việt Nam bước vào một chặng đường lịch sử mới với độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội.

Đây là niềm tự hào của chúng ta về Đảng, Bác Hồ và dân tộc Việt Nam anh hùng đã làm nên những kì đài lịch sử được bạn bè trên toàn thế giới công nhận. Như tác giả bài “Cội nguồn sức mạnh xây dựng đất nước” đã viết: “Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám là kết tinh từ truyền thống yêu nước nồng nàn, trí tuệ và ý chí quật cường của dân tộc được phát huy lên tầm cao mới dưới sự lãnh đạo thiên tài của Ðảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại; là kết quả tổng hợp của các phong trào cách mạng diễn ra liên tục suốt 15 năm kể từ khi có Ðảng. Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám đã chứng minh sự lựa chọn đúng đắn của nhân dân ta qua nhiều thập kỷ tìm kiếm con đường cứu nước; đồng thời để lại những bài học vô cùng quý giá đối với cách mạng Việt Nam. Ðó là bài học giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; sự nghiệp cách mạng là sự nghiệp của nhân dân và vì nhân dân; sức mạnh của Ðảng bắt nguồn từ sự gắn bó máu thịt với nhân dân, phải củng cố, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, đặt dưới sự lãnh đạo của Ðảng Cộng sản Việt Nam. Bài học về phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo, tự lực, tự cường, nắm bắt đúng thời cơ, tranh thủ sự ủng hộ của bạn bè quốc tế…”.

AN PHONG