Doanh nghiệp nỗ lực đẩy mạnh phát triển ngành cơ khí

Ngành cơ khí nâng cao chất lượng nội địa hóa

Thống kê của Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương cho thấy, hiện ngành cơ khí Việt Nam có thế mạnh tập trung ở 3 phân ngành chính, gồm xe máy và phụ tùng linh kiện xe máy; cơ khí gia dụng và dụng cụ và ô tô và phụ tùng ô tô. Trong đó, cơ khí chế tạo trong nước hiện nay cũng đã sản xuất, lắp ráp được hầu hết các chủng loại xe ô tô con, xe tải, xe khách; sản xuất xe máy đã có tỷ lệ nội địa hóa 85-95%, đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu.

Không chỉ có vậy, thời gian qua, ngành này cũng đã từng bước làm chủ công tác thiết lập, chế tạo kết cấu thép và nâng tỷ lệ nội địa hóa. Các sản phẩm trước đây phải nhập khẩu hoàn toàn thì nay đã từng bước được thay thế bằng sản phẩm do chính ngành cơ khí trong nước chế tạo. Các doanh nghiệp sản xuất linh kiện ngành cơ khí trong nước đã thể hiện rõ năng lực tốt tại một số lĩnh vực như khuôn mẫu các loại, linh kiện cơ khí, dây cáp điện, linh kiện nhựa, cao su kỹ thuật...

Điển hình như: Công ty TNHH Sản xuất phụ tùng ô tô, xe máy Việt Nam, Công ty TNHH Cơ khí chính xác Ding Hong, Công ty Cổ phần Khuôn mẫu TOMOCO Việt Nam… Trong đó, Công ty TNHH Sản xuất phụ tùng ô tô, xe máy Việt Nam (VAP) là chủ đầu tư Nhà máy Sản xuất phụ tùng ô tô, xe máy Việt Nam với tổng vốn đầu tư 90 triệu USD. Đây là một trong những mô hình hợp tác thành công đầu tiên giữa Việt Nam và Nhật Bản trong lĩnh vực sản xuất phụ tùng ô tô, xe máy tại Việt Nam. VAP là doanh nghiệp cung cấp phụ tùng cho Tập đoàn Honda, đồng thời VAP cũng là doanh nghiệp cơ khí lớn nhất tại tỉnh Hưng Yên, giải quyết việc làm cho trên 1,5 nghìn lao động. 

Ông Nguyễn Hồng Minh - Giám đốc Công ty TNHH Dịch vụ kỹ thuật Quang Khánh (TP. Vũng Tàu) cho biết, được thành lập từ năm 2011, doanh nghiệp là một trong những đơn vị tiên phong tại Bà Rịa - Vũng Tàu trong lĩnh vực phun phủ bảo vệ và phục hồi bề mặt kim loại, chi tiết máy. Nhờ nỗ lực cải thiện chất lượng sản phẩm, tạo được uy tín trên thị trường, Công ty Quang Khánh đáp ứng được nhu cầu của các khách hàng lớn, quy mô sản xuất liên tục tăng.

Vào khoảng 10 năm trước, Công ty Cổ phần Kỹ thuật và Xây lắp Minh Việt là một xưởng chuyên đóng tàu và dịch vụ cơ khí dầu khí. Đến nay, doanh nghiệp đã có 5 nhà xưởng với 500 lao động. Công ty đang xây dựng một nhà máy với quy mô tương đương tổng 5 nhà xưởng hiện nay tại CCN An Ngãi, huyện Long Đất để mở rộng thị trường.

Ông Hoàng Trung Thao - Trưởng phòng Kiểm soát an toàn, Công ty Minh Việt nhận định: “Trong thời gian qua, lĩnh vực công nghiệp và cơ khí công nghiệp cả nước, trong đó có Bà Rịa - Vũng Tàu đang phát triển mạnh mẽ. Trong dòng chảy đó, chúng tôi cũng đã nỗ lực, phát triển quy mô sản xuất gấp nhiều lần chỉ trong vài năm”.

Nhiều thách thức, khó khăn trong cơ chế, chính sách

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, ngành cơ khí trong nước cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức đặc biệt là về thị phần bởi cơ chế, chính sách chưa thật sự hoàn thiện. Bên cạnh đó, vấn đề liên quan đến chất lượng sản phẩm công nghiệp hỗ trợ ngành cơ khí của một số doanh nghiệp trong nước hiện vẫn còn thấp, giá thành sản xuất lại cao nên thiếu sức cạnh tranh.

Theo các chuyên gia, ngành cơ khí đang đứng trước cơ hội lớn khi Việt Nam tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do. Các hiệp định này có hiệu lực sẽ giúp doanh nghiệp cơ khí có ưu thế hơn khi xuất khẩu, mở rộng thị trường đồng thời thu hút đầu tư nước ngoài. Việt Nam có triển vọng trở thành trung tâm công nghiệp cơ khí hàng đầu Đông Nam Á với sự góp mặt của nhiều thương hiệu điện tử và công nghệ lớn trong chuỗi cung ứng toàn cầu của thị trường này.

Dù vậy, việc đáp ứng thị trường cơ khí trong nước và xuất khẩu của doanh nghiệp ngành cơ khí Việt Nam vẫn còn rất khiêm tốn, đặc biệt là trong lĩnh vực thiết bị toàn bộ (các nhà máy về nhiệt điện, thủy điện, năng lượng mới, năng lượng tái tạo, xi măng hoặc sản xuất nguyên liệu…), ngành cơ khí trong nước mới đáp ứng chưa đến 30% giá trị nhu cầu thiết bị. Cùng với đó, sản phẩm còn thiếu sức cạnh tranh do giá thành cao, sản phẩm mang thương hiệu Việt chưa nhiều. Nguyên nhân là bởi những hạn chế về nguồn cung ứng vật liệu sản xuất, ngành công nghiệp hỗ trợ cho lĩnh vực cơ khí chưa phát triển, trình độ công nghệ của đa số doanh nghiệp chưa cao, khả năng nghiên cứu và phát triển sản phẩm còn hạn chế do thiếu nhân lực chất lượng cao…

Mặt khác, đa số các doanh nghiệp hiện tại vẫn phải dựa trên vay vốn ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính để đầu tư và phải qua 5 đến 7 năm mới có thể thu hồi vốn. Do đó, việc được tiếp cận nguồn vốn đầu tư cho vay không lãi suất sẽ giúp doanh nghiệp có cơ hội phát triển mạnh mẽ hơn.

Nhìn nhận về thực tế đã nêu, chuyên gia Đào Phan Long - nguyên Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp cơ khí Việt Nam (VAMI) thẳng thắn, dù đã có nhiều bước tiến trong sản xuất các sản phẩm cơ khí, công nghiệp hỗ trợ; nhiều sản phẩm đã kết nối và vươn được ra nước ngoài, song nhìn chung toàn ngành,sản phẩm của đa số doanh nghiệp trong nước vẫn có chất lượng và độ chính xác thấp, giá thành sản xuất lại cao nên thiếu sức cạnh tranh. Đặc biệt chúng ta thiếu những cánh chim đầu đàn cơ khí lớn, mang tầm quốc tế, đóng vai trò dẫn dắt.

Và để thúc đẩy phát triển ngành cơ khí, vị chuyên gia này cho rằng, có thể nghiên cứu ban hành các quy định đấu thầu theo hướng nâng cao tỷ lệ sử dụng vật tư, hàng sản xuất trong nước phù hợp với quy định hiện hành và thông lệ quốc tế. Điều này vừa tạo thị trường, vừa giúp nâng cao năng lực và sự liên kết của các doanh nghiệp cơ khí trong nước.

Đa phần doanh nghiệp trong nước có quy mô vừa và nhỏ nên rất khó cạnh tranh với các doanh nghiệp nước ngoài có quy mô lớn, cũng như khó tiếp cận các chính sách hỗ trợ. Chỉ riêng về thuế, nếu doanh nghiệp nước ngoài đầu tư sản xuất tại Việt Nam sẽ được miễn, giảm thuế nhập khẩu công nghệ, dây chuyền sản xuất; lãi suất vay trung hạn dành cho sản xuất cũng ở mức thấp; được hưởng ưu đãi chi phí thuê đất, thậm chí là được hỗ trợ diện tích đất đầu tư; được giảm chi phí tiền điện; giảm thuế thu nhập doanh nghiệp trong một số năm đầu… Còn với doanh nghiệp trong nước, nếu nhập khẩu công nghệ, dây chuyền đầu tư cho sản xuất cũng phải tìm kiếm đất xây dựng nhà xưởng...

Để giải quyết vấn đề của ngành cơ khí, cần có một số ưu tiên như: Tạo dựng nguồn vốn vay dài hạn, lãi suất ổn theo đặc thù sản xuất cho các doanh nghiệp ngành cơ khí; ban hành các quy định thầu sao cho góp phần nâng cao tỷ lệ sử dụng vật tư, hàng hóa sản xuất trong nước; tạo thị trường cho doanh nghiệp cơ khí trong nước; xây dựng cơ chế, chính sách hỗ trợ sản xuất và khuyến khích tiêu thụ sản phẩm cơ khí trong nước phù hợp với các cam kết quốc tế./.