Đồng Tháp: Xây dựng thương hiệu làng chiếu

Làng chiếu Định Yên trăm năm vẫn giữ lửa nghề.

Từ “cái nôi” của nghề dệt chiếu truyền thống

Làng chiếu Định Yên (xã Định Yên, huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp) được hình thành cách đây hàng trăm năm. Nằm cạnh sông Hậu, vùng đất có nhiều cồn, bãi bồi để phát triển tốt các loại nguyên liệu là cây bố và lác để làm ra sản phẩm. Những người bản địa cố cựu cũng không biết làng nghề có tự bao giờ. Theo các nhà nghiên cứu thì cư dân làng chiếu Định Yên có gốc gác từ đồng bằng ven biển Bắc Bộ (Thái Bình, Nam Định), khi vào phương Nam, lưu dân đã mang theo nghề dệt chiếu truyền thống.

Hiện nay, nghề dệt chiếu tập trung chủ yếu ở hai xã Định An và Định Yên, nhất là Định Yên – nơi mà 70% hộ dân theo nghề làm chiếu, tập trung ở các ấp: An Lợi A, An Lợi B, An Khương và An Bình. Qua bàn tay khéo léo của mình, hàng năm các hộ dân nơi đây đã sản xuất ra hàng triệu sản phẩm chiếu có hoa văn rực rỡ, mịn màng, bền chắc, được thị trường trong và ngoài nước ưa chuộng.

Đến làng chiếu, bầu không khí lao động lúc nào cũng nhộn nhịp, tràn đầy sinh khí của người dân như cuốn hút, níu kéo bước chân du khách. Nơi này lúc nào cũng ngập đầy màu sắc, âm thanh làng nghề. Từ nhà ra ngõ là những sợi lác xanh, đỏ, vàng, trắng, tím phơi giăng, vãi rụng, cùng với đó là tiếng cười nói xôn xao của những chàng trai, cô gái hoà vào tiếng cộc cạch của máy dệt vang xa từ đầu ngõ.

Để làm ra một chiếc chiếu đòi hỏi nhiều công đoạn cầu kỳ. Một người làm lâu năm tại ấp An Bình cho biết, để làm được chiếu, đòi hỏi người thợ phải lựa các sợi lác đều, không to quá cũng không được nhuyễn quá. Những sợi lác mang đi phơi nắng từ 30 phút đến một tiếng trước khi nhuộm đủ loại màu xanh, đỏ, tím, vàng… trong nước đun sôi. Để màu nhuộm chính xác, khó phai thì phải nấu phẩm màu lên, nhúng từng chùm lác nhỏ vào, tùy theo độ đậm nhạt mà có thể nhúng 2-3 lần trở lên. Sau đó, lác tiếp tục được mang phơi nắng thêm một buổi rồi mới mang vào dệt.

Khi dệt xong, người thợ mang chiếu đi cắt bìa, may vải và phơi nắng. Trong các loại chiếu thì chiếu hoa và chiếu vảy ốc là khó dệt nhất bởi nó đòi hỏi sự phân bố, bắt chữ sao cho đẹp và tinh xảo. Để dệt một chiếc thường cần hai người, ngày nay, với những loại máy dệt hiện đại, chỉ cần một người để xỏ lác là đủ.

Năm 2013, nghề dệt chiếu ở xã Định Yên được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Tại thời điểm đó, xã có hơn 3.000 hộ dân liên quan đến nghề dệt thủ công.

Đến xây dựng thương hiệu chiếu trên thị trường

Nếu như trước kia chiếu Định Yên chỉ được tiêu thụ ở thị trường nhỏ lẻ trong nước, thì ngày nay, thương thiệu chiếu Định Yên đã có thể vươn xa ra thị trường xuất khẩu nước ngoài. Mặc dù vẫn còn nhiều khó khăn, nhưng hiện nay những người còn tâm huyết với làng nghề truyền thống này, vẫn đang miệt mài xây dựng thương hiệu chiếu Định Yên.

Nhộn nhịp ngày chợ chiếu Định Yên.

Anh Phan Văn Bé Tư, Giám đốc Hợp tác xã (HTX) chiếu Thanh Bình xã Định Yên chia sẻ: “Từ một HTX nhỏ lúc ban đầu, thì giờ qua nhiều năm vượt bao sóng gió trên thương trường, HTX chiếu Thanh Bình ngày càng phát triển mạnh, khẳng định được thương hiệu của mình. Trung bình mỗi tháng cơ sở sản xuất hàng trăm chiếc chiếu, cung ứng cho thị trường trong nước, thậm chí là nước ngoài như: Thái Lan, Myanma, Campuchia…”.

Anh Bé Tư chia sẻ thêm: “Để chiếc chiếu Định Yên vươn xa và chiếm được niềm tin của người tiêu dùng, phải không ngừng cải tiến về mẫu mã, nâng cao chất lượng sản phẩm theo thị hiếu, phù hợp thời đại. Bên cạnh đó, đòi hỏi sự đầu tư về công nghệ máy móc”. Đó chính là những điều mà anh Bé Tư luôn tâm chú trọng trong quá trình sản xuất.

Hiện nay, HTX chiếu Thanh Bình đang hoạt động hết công suất để hoàn thành sản phẩm cung ứng cho các đơn đặt hàng. Không chỉ làm ra các sản phẩm trao tay người tiêu dùng mà còn tạo ra công ăn việc làm cho người lao động ở địa phương.

Chị Nguyễn Thị Mỹ Hoa (xã Định Yên) cho biết, trước đây dệt chiếu thu nhập thấp do làm bằng thủ công, số lượng ít, tốn nhiều nhân công nên chị bỏ nghề dệt làm việc khác. Vài năm trở lại đây, chị được hỗ trợ vay vốn mua máy dệt nên ngoài việc đồng áng, thời gian rảnh rỗi là chị dệt chiếu.

Theo chị Hoa, dệt máy vừa nhanh, vừa cho ra nhiều sản phẩm hơn, buổi tối cũng có thể dệt, rất tiện lợi. Bên cạnh đó, khi có hợp tác xã chiếu và tổ hợp tác dệt chiếu, người dân yên tâm hơn do không phải ra chợ bán chiếu lẻ như trước đây, sản phẩm chiếu được giao cho hợp tác xã bán.

Giờ đây, tại làng chiếu Định Yên, cảnh người ngồi đan chiếu không còn nhiều, thay vào đó là máy móc, công nghệ tiên tiến. Số lượng chiếu làm ra ngày một nhiều, sản phẩm mẫu mã đẹp, chất lượng so với dệt truyền thống không thua kém là mấy. Nhờ cơ giới hóa nên thu nhập của người dệt chiếu tăng lên đáng kể. Trung bình 1 người làm được 10 chiếc chiếu/ngày, thu nhập từ 130.000 – 150.000 đồng/ngày.

MỸ HUYỀN